Απόλυτη στασιμότητα χαρακτηρίζει εδώ και έναν χρόνο το σχέδιο ανάπλασης που έχει καταρτίσει η ΔΕΘ-Helexpo ΑΕ καθώς «αγνοούνται» τα απαραίτητα κεφάλαια από πλευράς Δημοσίου.
Παρότι υπάρχει εκπεφρασμένη πρόθεση της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού ότι το Δημόσιο θα στηρίξει χρηματοδοτικά το έργο εδώ και ένα χρόνο δεν έχει γίνει απολύτως καμία κίνηση για να ανοίξει το… ταμείο.
Οι πληροφορίες που δημοσίευσε προ ημερών το makthes.gr για το ενδιαφέρον ιδιωτών να χρηματοδοτήσουν πλήρως το έργο μέχρι στιγμής δεν έχουν διαψευστεί.
Το ενδεχόμενο πλήρους ιδιωτικοποίησης -αντί του σχεδίου σύμπραξης με το Δημόσιο που βρισκόταν στο τραπέζι μέχρι σήμερα- σήμανε συναγερμό στους φορείς που στηρίζουν το σχέδιο ΔΕΘ-Helexpo ΑΕ. Τη στήριξή τους στο αρχικό σχέδιο της ανάπλασης εκφράζουν με δηλώσεις τους στη «ΜτΚ» οι πρόεδροι των τριών επιμελητηρίων (Γ. Μασούτης, Μ. Ζορπίδης, Τ. Καπνοπώλης) ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απ. Τζιτζικώστας και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κ. Ζέρβας.
Από την άλλη, πληθαίνουν και οι φωνές όσων επαναφέρουν το αίτημα να μετατραπεί ο χώρος της ΔΕΘ σε μητροπολιτικό πάρκο και να μεταφερθούν οι εκθεσιακές δραστηριότητες σε άλλο χώρο.
Εκτός από τους δημάρχους της δυτικής Θεσσαλονίκης (στη «ΜτΚ» μιλούν οι Γ. Ιωαννίδης και Σ. Δανιηλίδης) και την Κίνηση Πολιτών για το Μητροπολιτικό Πάρκο στην ΔΕΘ και την Βιώσιμη Ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης (τοποθετούνται μέσω της «ΜτΚ» οι Γ. Μαγκριώτης και Γ. Ξενίδης), αυτή την άποψη εξέφρασε και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ Νίκος Ανδρουλάκης κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στην 87η ΔΕΘ, στις αρχές Σεπτεμβρίου ο υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης Σπ. Πέγκας και προ ημερών ο συνυποψήφιος του Στ. Αγγελούδης.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι κατά του σχεδίου ανάπλασης εκκρεμεί και μία προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας που επρόκειτο να εξεταστεί στις 4 Οκτωβρίου 2023 αλλά αναβλήθηκε για μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Σε αυτό το πολυσέλιδο αφιέρωμα η «ΜτΚ» παρουσιάζει το πώς φτάσαμε σε αδιέξοδο με το αρχικό σχέδιο της ανάπλασης, τι θέση παίρνουν αιρετοί και υποψήφιοι στις επικείμενες εκλογές, οι τοπικοί φορείς της αγοράς αλλά και παράγοντες του real estate εξ Αθηνών, εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και φυσικά τι λένε οι κυβερνητικές πηγές.
Το μεγάλο κόστος του σχεδίου ανάπλασης
Η λύση της παραμονής της ΔΕΘ στη θέση που βρίσκεται σήμερα στο τραπέζι προκρίθηκε το 2013, με το επιχείρημα ότι η ανάπλαση και η δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου θα απαιτούσε περί τα 120 εκατ. έναντι 280 εκατ. ευρώ που θα κόστιζε η μετεγκατάσταση στη Σίνδο. Σύντομα αποδείχθηκε ότι η αρχική εκτίμηση έγινε με πολλή αισιοδοξία.
Όσο «ωρίμαζε» μελετητικά το έργο ο προϋπολογισμός ανέβαινε κατά αρκετές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία και η κατακόρυφη αύξηση στις τιμές των δομικών υλικών εκτίναξε το κόστος στα 300 εκατ. ευρώ. Πλέον το ποσό ήταν υπέρογκο.
Η ΔΕΘ-Helexpo ανέθεσε χρηματοοικονομική μελέτη που πρότεινε τη χρηματοδότηση της ανάπλασης μέσα από ένα σχήμα Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) στο οποίο το δημόσιο θα εισέφερε 125 εκατ. ευρώ, η ΔΕΘ-Helexpo θα αντλούσε περί τα 50-75 εκατ. ευρώ μέσω δανεισμού και τα υπόλοιπα θα προερχόταν από ιδιώτες.
Ήταν εξ αρχής γνωστό ότι η «πόρτα» του Ταμείου Ανάκαμψης ήταν κλειστή καθώς δεν υπήρχε η απαραίτητη μελετητική ωριμότητα.
Όμως στην πορεία φάνηκε ότι δεν υπήρχαν περιθώρια χρηματοδότησης ούτε από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) -ή τουλάχιστον δεν υπήρχε προθυμία να διατεθούν χρήματα για το συγκεκριμένο έργο –όπως για παράδειγμα για την κατασκευή του νέου γηπέδου ποδοσφαίρου του Παναθηναϊκού, έργο που εντάχθηκε στο ΠΔΕ με προϋπολογισμό 115 εκατ. ευρώ.
Πώς η ανάπλαση της ΔΕΘ εξαφανίστηκε από την ατζέντα
Στην 86η ΔΕΘ ο πρωθυπουργός έλεγε ότι «παίρνει σάρκα και οστά» η «μεγαλύτερη αστική ανάπλαση που θα μπορούσε να γίνει στην πόλη» και δήλωνε ότι η πολιτεία θα σταθεί αρωγός και στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΘ-Helexpo ώστε να βρεθούν χρήματα για την εκπόνηση μελετών, όπως και για τα χρηματοδοτικά εργαλεία που έχουν συμφωνηθεί με τα αρμόδια υπουργεία.
Με τον «αέρα» των δηλώσεων Μητσοτάκη και το σχέδιο υπό μάλης η ΔΕΘ-Helexpo άρχισε να χτυπά τις πόρτες των υπουργείων. Μάλιστα ο κ. Μητσοτάκης ανέθεσε συντονιστικό ρόλο στον υπουργό Επικρατείας Α. Σκέρτσο. Σύντομα διαφάνηκε ωστόσο ότι οι πόρτες των υπουργείων δεν ήταν διάπλατα ανοικτές…
Στο μεταξύ η χώρα είχε μπει σε προεκλογική περίοδο. Στις 18 Μαΐου ο κ. Σκέρτσος δήλωνε από τη Θεσσαλονίκη ότι η ανάπλαση της ΔΕΘ είναι ένα εμβληματικό έργο που θα αλλάξει την εικόνα της Θεσσαλονίκης, θα δώσει περισσότερο πράσινο και ελεύθερο χώρο και διευκρίνιζε ότι «τα χρήματα θα δοθούν από το εθνικό πρόγραμμα επενδύσεων και άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα».
Μεσολάβησε «παγωμάρα» εν μέσω θέρους. Μετά τις καθιερωμένες συσκέψεις με τους φορείς που γίνονται πριν από κάθε Έκθεση του Σεπτεμβρίου, ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε σε μία σειρά από έργα που προχωρούν στη Θεσσαλονίκη αλλά όχι στην ανάπλαση της ΔΕΘ. Λίγες εβδομάδες αργότερα, όταν ο πρωθυπουργός επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη για την 87η ΔΕΘ δεν συναντήθηκε καν με τη διοίκηση της ΔΕΘ-Helexpo, ως είθισται, δεν έκανε καμία απολύτως αναφορά στο έργο της ανάπλασης ούτε στην ομιλία του ούτε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου.
Πώς προέκυψε το plan B
Τότε έγινε σαφές για τους περισσότερους ότι κάτι δεν πάει καλά με το έργο. Όσοι βέβαια παρακολουθούσαν την υπόθεση εκ του σύνεγγυς ήξεραν εδώ και μήνες ότι υπάρχει πρόβλημα.
Σε δηλώσεις του τον Μάιο ο κ. Σκέρτσος είχε αναφερθεί σε μία οικονομοτεχνική μελέτη που είχε αναλάβει ιδιώτης και με βάση αυτήν θα προχωρούσε το έργο. Μόνο που δεν επρόκειτο για την μελέτη της ΔΕΘ-Helexpo (αυτή εξάλλου ήταν γνωστή από το φθινόπωρο του 2022) αλλά για μία νέα μελέτη με σκοπό να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις χρηματοδότησης και να ξεπεραστεί το αδιέξοδο.
Μόνο που αυτή η δεύτερη μελέτη περιέπλεξε τα πράγματα ακόμα περισσότερο καθώς εκτιμούσε ότι ο απαιτούμενος προϋπολογισμός ήταν ακόμα μεγαλύτερος, έως και πάνω από 320 εκατ. ευρώ.
Με τόσο φουσκωμένο προϋπολογισμό τα νούμερα «δεν έβγαιναν» για τη ΔΕΘ-Helexpo ακόμα και στο καλύτερο σενάριο, ακόμα δηλαδή κι αν χρέωνε αστρονομικά ποσά για την ενοικίαση των εκθεσιακών χώρων και έσφυζε από επισκέπτες 365 μέρες τον χρόνο.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΜτΚ» τότε έγιναν κάποιες διερευνητικές επαφές με παράγοντες της αγοράς για να διαπιστωθεί αν η ανάπλαση, υπό αυτούς τους όρους, ήταν ένα ρεαλιστικό και βιώσιμο σενάριο.
Εκφράστηκε καταρχάς ενδιαφέρον από πλευράς ιδιωτών να χρηματοδοτήσουν εξ ολοκλήρου το σχέδιο της ανάπλασης, γεγονός που αποκάλυψε σε ρεπορτάζ του το makthes.gr. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα δεν υπήρξε ουδεμία διάψευση του ρεπορτάζ.
Πλέον η κυβερνητική γραμμή είναι ότι το έργο θα δρομολογηθεί αμέσως μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Μάλιστα το ποσό της δημόσιας συμμετοχής φαίνεται να «ξεφουσκώνει» στα 70 με 100 εκατομμύρια ευρώ. Μένει να φανεί αν έγινε συνολική επανεκτίμηση του προϋπολογισμού, πιο ρεαλιστική ή αν αντιθέτως ο προϋπολογισμός παραμένει πολύ υψηλός και μικραίνει η συμμετοχή του δημοσίου για να μεγαλώσει αυτή των ιδιωτών επενδυτών.
Οι τελευταίοι, όπως είναι φυσικό, περιμένουν να δουν το οριστικό σχέδιο της Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα για να εκδηλώσουν και επισήμως το ενδιαφέρον τους.
Υπενθυμίζουμε ότι στην πρόταση ΣΔΙΤ που ήταν υπό συζήτηση όλο το προηγούμενο διάστημα, ο ιδιώτης κρατούσε τις κερδοφόρες εμπορικές δραστηριότητες και η ΔΕΘ-Helexpo την εκθεσιακή λειτουργία.
Η συζήτηση κρατά σχεδόν 25 χρόνια
Οι συζητήσεις για το αν η Έκθεση θα πρέπει να μεταφερθεί εκτός κέντρου χρονολογούνται από το 1999, ενόψει της κατάθεσης υποψηφιότητας της Θεσσαλονίκης για την EXPO2008. Δέκα χρόνια αργότερα ο τότε πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής εξαγγέλλει τη μεταφορά της Έκθεσης εκτός κέντρου της πόλης.
Ακολουθεί εκτεταμένη διαβούλευση με όλους τους φορείς της πόλης, που συναποφασίζουν τη μεταφορά της ΔΕΘ στη Σίνδο.
Η οικονομική κρίση βάζει «στον πάγο» αυτό το σχέδιο ενώ μετά το «ναυάγιο» των συζητήσεων για την είσοδο στρατηγικού επενδυτή στην Έκθεση, ΔΕΘ και Helexpo επανενώνονται και σχηματίζουν και πάλι ενιαία εταιρεία του Δημοσίου.
Την περίοδο 2012-2013 η ενιαία πλέον ΔΕΘ-Helexpo ΑΕ πιάνει το νήμα από την αρχή και αναθέτει μελέτη από την οποία προκύπτει ότι η μετεγκατάσταση θα είχε υπερδιπλάσιο κόστος. Οι φορείς που προηγουμένως είχαν συμφωνήσει για τη μετεγκατάσταση στη Σίνδο, υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης συμφωνούν πλέον για την ανάπλαση του εκθεσιακού στην υπάρχουσα θέση του.
Μεσολαβούν δέκα ολόκληρα χρόνια. Στο διάστημα αυτό συντάσσεται το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο (ΕΧΣ) που καθόριζε χρήσεις γης και γίνεται εκτεταμένη διαβούλευση.
Το σχέδιο της ανάπλασης στηρίζει ο δήμος Θεσσαλονίκης, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το ΤΕΕ/ΤΚΜ, η πλειονότητα των φορέων της πόλης αλλά και δύο διαδοχικές κυβερνήσεις, του ΣΥΡΙΖΑ και ακολούθως της ΝΔ.
Το προεδρικό διάταγμα που κυρώνει το ΕΧΣ εκδίδεται την άνοιξη του 2021 και στο μεταξύ ολοκληρώνεται κι ένας διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάπλαση του εκθεσιακού κέντρου στην υφιστάμενη θέση. Ακολούθησε μελέτη για το πού θα βρεθούν τα κεφάλαια για να χρηματοδοτηθεί η κατασκευή του έργου.
Σε αυτό λοιπόν το σημείο βρίσκεται η υπόθεση από το 2022…
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 24.09.2023