Σε μία καίρια στιγμή για το πολιτιστικό γίγνεσθαι της Θεσσαλονίκης αλλά και τον χώρο του βιβλίου επισκέφθηκε την πόλη η Γενική Γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού, Ελένη Δουνδουλάκη.
Η Γενική Γραμματέας έδωσε το παρών, εκπροσωπώντας το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, στα επίσημα εγκαίνια του Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης το οποίο διανύει πλέον την 5η δεκαετία ύπαρξης με τη 41η διοργάνωσή του να είναι αφιερωμένη στα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Λίγο πριν συναντήσει τους εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης για να κόψουν την κορδέλα του Φεστιβάλ στη σκιά του επιβλητικού αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην καρδιά της πόλης, η κ. Δουνδουλάκη μίλησε στη «ΜτΚ» για την παρουσία της στην έναρξη του θεσμού και τη σχέση της με τη Θεσσαλονίκη που ξεκινά από τα ξέγνοιαστα φοιτητικά χρόνια κάνοντας την πολιτικό να αισθάνεται ότι κουβαλά μέσα της ένα κομμάτι της «νύφης του Θερμαϊκού».
«Έχω διαχρονικούς δεσμούς με τη Θεσσαλονίκη. Την έχω επισκεφθεί πολλές φορές και στο παρελθόν είχα κάνει ένα μεταπτυχιακό στο Τμήμα Θεάτρου της σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ.
Ήθελα πολύ να έρθω ξανά και ανυπομονούσα να βρεθώ στο Φεστιβάλ Βιβλίου. Ήταν μεγάλη μου χαρά να επισκεφθώ το θεσμό ο οποίος μετρά τόσα χρόνια παρουσίας και λαμβάνει ουσιαστικής στήριξης από τον κόσμο. Η μακροβιότητα τέτοιων θεσμών είναι η απόδειξη της επιτυχίας τους. Το Φεστιβάλ έχει αγκαλιαστεί από τον Δήμο, την Περιφέρεια και από το υπουργείο Εσωτερικών από τον τομέα Μακεδονίας – Θράκης και αυτό με χαροποιεί πολύ γιατί οι προσπάθειες πολιτισμού όπως αυτή πρέπει να είναι συλλογικές για να προχωρούν και να διατηρούνται.
Η φετινή διοργάνωση είναι αφιερωμένη στα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή και αυτό είναι ιδιαίτερα συγκινητικό. Είναι μία επέτειος μνήμης που έχει σφραγίσει την ιστορία και την πορεία του ελληνισμού αλλά και της “προσφυγομάνας” Θεσσαλονίκης», ανέφερε η Γενική Γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού.
Πως είναι η δική σας σχέση με το βιβλίο; Όχι μόνο ως Γενική Γραμματέας αλλά και ως αναγνώστρια…
«Όταν ήμουν παιδί δεν είχα και την πιο στενή σχέση με το βιβλίο. Διάβαζα πολύ για το σχολείο οπότε στον ελεύθερο χρόνο μου επέλεγα να ασχοληθώ με άλλες δραστηριότητες. Το βιβλίο το ανακάλυψα ουσιαστικά στο πανεπιστήμιο. Στην πορεία έγινε ένας πολύ πιστός φίλος. Αγαπώ πολύ τη λογοτεχνία και προσπαθώ να διαβάζω και ελληνική λογοτεχνία. Είναι πολύ ενδιαφέρον να πηγαίνεις πίσω και να εξερευνάς συγγραφείς περασμένων δεκαετιών. Τον τελευταίο ενάμισι χρόνο δεν προλαβαίνω να διαβάζω όσο θέλω λόγω φόρτου εργασίας. Στην πρώτη περίοδο του υποχρεωτικού εγκλεισμού – εξαιτίας της πανδημίας – διάβασα πολύ και το βιβλίο ήταν ένας πολύτιμος σύμμαχος για μένα όπως και για πολλούς άλλους ανθρώπους. Επιπλέον, ως θεατρολόγος, απολαμβάνω να διαβάζω θεατρικά έργα σε έντυπη μορφή πριν τα δω στη σκηνή. Πρόκειται για ένα κομμάτι του θεάτρου το οποίο αρκετοί ξεχνούν αλλά είναι γοητευτικό.
Στα καθήκοντα της Γενικής Γραμματείας Σύγχρονου Πολιτισμού βρίσκονται και τα θέματα βιβλίου και γραμμάτων. Υπάρχει η Διεύθυνση Γραμμάτων του υπουργείου Πολιτισμού, η οποία κάνει σοβαρή και συντεταγμένη δουλειά ενώ στους εποπτευόμενους φορείς μας βρίσκεται και το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού (ΕΙΠ) που ασχολείται με θέματα βιβλίου, προβολής και προώθησης της ελληνικής γλώσσας στο εξωτερικό», εξηγεί.
Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η εθνική πολιτική για το βιβλίο; Θα κατοχυρωθεί και νομικά το ΕΙΠ ως επίσημος φορέας του βιβλίου στην Ελλάδα;
«Από τότε που έκλεισε το ΕΚΕΒΙ το ΕΙΠ έγινε ο διάδοχός του χωρίς όμως να λάβει όλα τα απαραίτητα «εργαλεία» για να μπορεί να επιτελέσει αυτό τον σκοπό. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να καλυφθεί. Ο νόμος σχετικά με αυτά τα θέματα, συμπεριλαμβανομένου και του ΕΙΠ, βρίσκεται υπό έντονη επεξεργασία στο υπουργείο Πολιτισμού και προχωράμε προς αυτή την κατεύθυνση. Γνωρίζουμε ότι το ζήτημα πρέπει να ρυθμιστεί και τα θέματα βιβλίου ανήκουν στις προτεραιότητες του υπουργείου.
Το ΕΙΠ συνεργάζεται στενά με το υπουργείο και τη Διεύθυνση Γραμμάτων προκειμένου να ενισχυθεί η ελληνική παρουσία στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου. Παράλληλα με τη βοήθεια πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης θα ανασχεδιάσουμε την παρουσία της Ελλάδας στις εκθέσεις ανά τον κόσμο ώστε να γίνει πιο ουσιαστική και αποτελεσματική. Το βιβλίο είναι πολύ ενδιαφέρον και γοητευτικό και είναι ένας χώρος στον σύγχρονο πολιτισμό που απαιτεί τη δική του φροντίδα», τονίζει.
Η θέση – πρόκληση, η πανδημία και οι εκκρεμότητες
Η κ. Δουνδουλάκη κρατά στα χέρια της τα ηνία της Γενικής Γραμματείας Σύγχρονου Πολιτισμού από τον Φεβρουάριο του 2021. Από την ανάληψη των καθηκόντων της μέχρι σήμερα έχει βρεθεί αντιμέτωπη με διάφορες προκλήσεις με την ίδια τη θέση της να αποτελεί μία από αυτές:
«Η θέση του Γενικού Γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού δεν υπήρχε πριν την παρούσα κυβέρνηση. Δημιουργήθηκε το 2019 και ήταν ένα πολύ μεγάλο βήμα ώστε να δοθεί η απαραίτητη φροντίδα και να τρέξουν όσο τον δυνατόν γρηγορότερα τα ζητήματα που αφορούν τον σύγχρονο πολιτισμό.
Το υπουργείο Πολιτισμού έδινε για πολλά χρόνια μεγαλύτερη βαρύτητα στην πολιτιστική κληρονομιά, η οποία βέβαια είναι σπουδαία αλλά δεν δινόταν τόσο μεγάλη φροντίδα στον σύγχρονο πολιτισμό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έχουν δημιουργηθεί πολλά χρονίζοντα προβλήματα ενώ ζητήματα του πολιτιστικού και δημιουργικού κλάδου δεν αντιμετωπίζονταν με ταχύτητα. Η ίδια η θέση λοιπόν ήταν μία πρόκληση.
Η πανδημία ήταν ακόμα μια τεράστια πρόκληση, η οποία συνδυάστηκε με την πρώτη. Τα υγειονομικά πρωτόκολλα για την επαναλειτουργία του κλάδου δημιουργούνταν σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας και υπογράφονταν από τη Γενική Γραμματεία Σύγχρονου Πολιτισμού. Έπρεπε να είναι διαφορετικά για κάθε δραστηριότητα σε μία πρωτόγνωρη κατάσταση η οποία μάλιστα μεταβαλλόταν συνεχώς.»
Σύμφωνα με την Γενική Γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού, κατά την περίοδο της πανδημίας, για τη στήριξη των εργαζόμενων της τέχνης και του πολιτισμού, «έχουν δοθεί περί τα 500 εκατ. ευρώ συνολικά και με διάφορους τρόπους, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών και το υπουργείο Εργασίας».
«Επίσης στις επιτυχίες αυτών των ετών του υπουργείου Πολιτισμού, δεν μπορούμε να μην συμπεριλάβουμε τα εγκαίνια της νέας Εθνικής Πινακοθήκης, όπου μετά την εκδημία της Μαρίνας Λαμπράκη – Πλάκα - μίας πολύ μεγάλης μορφής του σύγχρονου Πολιτισμού - έχουμε νέα καλλιτεχνική διευθύντρια η οποία έχει θητεύσει επί σειρά ετών στη Θεσσαλονίκη, την κ. Συραγώ Τσιάρα. Παράλληλα, αξίζει να αναφέρουμε και το άνοιγμα του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης το οποίο βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία. Τέλος αξίζει να σταθούμε και στη δημιουργία του θεσμού “Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός” όπου βλέπουμε τη σύζευξη πολιτιστικής κληρονομιάς και σύγχρονου πολιτισμού», συμπληρώνει η κ. Δουνδουλάκη.
Υπάρχουν όμως και εκκρεμότητες. Το ΜOMus για παράδειγμα παραμένει «ακέφαλο» ως προς το Δ.Σ. από τον Μάρτιο. Είναι αυτό μία από τις εκκρεμότητες του ΥΠΠΟΑ;
«Ανάμεσα στις προτεραιότητες του υπουργείου βρίσκονται θέματα που αφορούν την καλλιτεχνική εκπαίδευση, τα εργασιακά και ασφαλιστικά ζητήματα των εργαζόμενων στον πολιτιστικό και δημιουργικό κλάδο όπως και θέματα που αφορούν τις υποδομές. Το θέμα του ΜOMus θα τακτοποιηθεί πολύ σύντομα και θα πάρει το δρόμο του.»
Η γυναίκα στον χώρο της πολιτικής και η «γυάλινη οροφή του ΥΠΠΟΑ»
Έχοντας ασχοληθεί επί σειρά ετών με την Αυτοδιοίκηση πριν αναλάβει την τωρινή της θέση στο ΥΠΠΟΑ, η κ. Δουνδουλάκη ξέρει πώς είναι να είσαι γυναίκα που τρέχει στον πολιτικό στίβο, ο οποίος στη χώρα μας παραμένει, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, ανδροκρατούμενος.
«Οι γυναίκες αντιμετωπίζουμε πολλές προκλήσεις όταν προχωράμε στον επαγγελματικό και στον δημόσιο βίο. Η ισότητα είναι νομικά κατοχυρωμένη αλλά στην πράξη έχουμε δρόμο ακόμα γιατί είναι θέμα κουλτούρας.
Πολλές φορές αξιόλογες γυναίκες φοβούνται να ασχοληθούν με τον χώρο της πολιτικής και ειδικά της Αυτοδιοίκησης. Στις 13 περιφέρειες της χώρας υπάρχει μόνο μία γυναίκα και στους 223 δημάρχους υπάρχουν 19 γυναίκες. Προσωπικά προτρέπω κάθε γυναίκα που θέλει να ασχοληθεί με την πολιτική γιατί όταν μία κάνει το βήμα ανοίγει τον δρόμο για την επόμενη», τονίζει.
Bέβαια, όπως λέει η ίδια, το υπουργείο Πολιτισμού έχει σπάσει εδώ και χρόνια αυτό το στερεότυπο αφού πολλές κυβερνήσεις προτίμησαν γυναίκες πολιτικούς στην ηγεσία του και τη στελέχωσή του.
«Από τη θέση που βρίσκομαι σήμερα δίνω πολλές και καθημερινές μάχες. Η μόνη που δεν έχει χρειαστεί να δώσω η μάχη να αποδείξω ότι είμαστε εντάξει που στη θέση αυτή βρίσκεται μία γυναίκα, κάτι που μου έχει συμβεί στο παρελθόν. Ο λόγος που έγινε αυτό είναι ότι στο συγκεκριμένο υπουργείο οι γυναίκες έχουν σπάσει εδώ και πολλά χρόνια τη λεγόμενη “γυάλινη οροφή” και αυτό έγινε διακομματικά. Το υπουργείο Πολιτισμού είναι ένα παράδειγμα περί κουλτούρας που λέγαμε προηγουμένως. Προσωπικά δεν χρειάστηκε να δώσω αυτή τη μάχη γιατί την είχε δώσει άλλες γυναίκες πριν από εμένα και άνοιξαν τον δρόμο», καταλήγει η Γενική Γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού.