Σε παύση εργασιών, ακόμη και σε διάλυση συμβάσεων, εξαιτίας της εκτίναξης των τιμών των υλικών κατασκευής, αλλά και της ενέργειας είναι πολύ πιθανό να προχωρήσουν εργολάβοι που ανέλαβαν, μέσω διαγωνισμών, δεκάδες εκατοντάδες δημόσια έργα σε δήμους και περιφέρειες. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το κόστος της ασφάλτου έχει αυξηθεί κατά 300%, ενώ κατά 110% οι τιμές του χάλυβα.
Το ασταθές οικονομικό περιβάλλον τόσο στη χώρα, όσο και διεθνώς που επιδεινώθηκε, λόγω και του πολέμου στην Ουκρανία απειλεί πλέον με πάγωμα, ακόμη και έργα που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, ενώ καθόλου ευοίωνη δεν είναι η κατάσταση με όσα έργα δημοπρατήθηκαν και επρόκειτο να δημοπρατηθούν άμεσα.
Η ανησυχία είναι έκδηλη στους δήμους και τις περιφέρειες, όπως και γενικότερα στον κατασκευαστικό κλάδο, ενώ ουδείς είναι σε θέση να κάνει καμία πρόβλεψη ή εκτίμηση για το επόμενο εξάμηνο, αναφορικά με το πώς θα διαμορφωθούν τα τιμολόγια βασικών υλικών κατασκευής, προκειμένου να αποτιμηθεί ποια θα είναι η πορεία των έργων.
Μία πρώτη εικόνα της όλης κατάστασης δίνει ο Σύνδεσμος Ανωνύμων Τεχνικών Εταιριών (ΣΑΤΕ), ο οποίος σε ψήφισμα του στην πρόσφατη γενική συνέλευσή του εκφράζει ανοιχτά τους φόβους του για «πλήρη παύση εργασιών και διάλυση συμβάσεων, λόγω των απρόβλεπτων συνθηκών, που έχουν επικρατήσει στο οικονομικό περιβάλλον της χώρας και διεθνώς, όπως η ενεργειακή κρίση, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συνεχιζόμενες συνέπειες του COVID».
Για το λόγο αυτό καταθέτει προς το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών συγκεκριμένες προτάσεις όπως:
*Αναγνώριση ότι έχει επέλθει ριζική ανατροπή της οικονομικής ισορροπίας των συμβάσεων δημοσίων έργων λόγω απρόβλεπτων συνθηκών, όπως η ενεργειακή κρίση, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συνεχιζόμενες συνέπειες του COVID-19, τόσο στο εγχώριο όσο και στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον.
*Υιοθέτηση νέων αναλύσεων τιμών εργασιών που να ανταποκρίνονται στον σύγχρονο τρόπο κατασκευής και εκτέλεσης έργων.
*Νομοθετική ρύθμιση για την παράταση των τμηματικών και συνολικών προθεσμιών.
*Ταχεία ανάληψη ουσιαστικών δράσεων από το υπουργείο, δράσεις που θα καλύπτουν τα έργα κάθε προϋπολογισμού, τύπου δημοπράτησης και τρόπου πληρωμής (π.χ. κατ’ αποκοπή) -ιδιαίτερα δε για τα εκτελούμενα έργα των Δήμων και Περιφερειών που έχουν αναληφθεί με μεγάλες εκπτώσεις, εξαιτίας του γεγονότος ότι διαχρονικά η Πολιτεία δεν έχει υιοθετήσει καμία πρόταση των Εργοληπτικών Οργανώσεων που θα οδηγούσε στην επικράτηση υγιών συνθηκών ανταγωνισμού.
Προ των πυλών ο κίνδυνος στην Κεντρική Μακεδονία
Αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να σταματήσουν δεκάδες έργα υποδομής που αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη και στις επτά περιφερειακές ενότητες, βρίσκεται και η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, όπου είναι σε εξέλιξη δεκάδες μικρά και μεγαλύτερα έργα, ενώ πολλά είναι προς δημοπράτηση.
Προς το παρόν η διοίκηση και οι Τεχνικές Υπηρεσίες της ΠΚΜ, που έχουν την εποπτεία των έργων δεν έχουν παραλάβει «ραβασάκια» από τους ανάδοχους εργολάβους ότι σταματούν τα έργα που έχουν αναλάβει, ωστόσο ο κίνδυνος να διακοπούν είναι προ των πυλών. Και αυτό, καθώς έχει αυξηθεί δραματικά το κόστος των υλικών που απαιτούνται, όπως άσφαλτος και χάλυβας οπλισμού, τα οποία χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των δρόμων και των κτιρίων και έχουν αυξηθεί κατά 300% και 110% αντίστοιχα.
Όπως ανέφερε στη «ΜτΚ» ο αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Δικτύων Πάρις Μπίλλιας υπάρχει μεγάλο πρόβλημα και η πραγματικότητα αυτή τη στιγμή, όπως είπε, στην αγορά, ειδικά μετά την κλιμάκωση των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία είναι πολύ δύσκολη, τόσο σε επίπεδο υπέρογκων αυξήσεων των υλικών για την κατασκευή των τεχνικών έργων, όσο και σε επίπεδο ελλείψεων στην αγορά.
«Το περιβάλλον δεν είναι ευχάριστο και είναι σαφές ότι οι εργολάβοι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το κόστος κατασκευής. Και αυτό καθώς τα έργα που είχαν δημοπρατηθεί πριν από ένα και ενάμιση χρόνο είχαν τελείως διαφορετικά τιμολόγια σε σχέση με σήμερα, όπου οι αυξήσεις έχουν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο» επισήμανε ο κ. Μπίλλιας και πρόσθεσε πως πρόκειται για υπέρογκες αυξήσεις που φτάνουν το 300%.
«Αυτό σημαίνει ότι ελλοχεύει μεγάλος κίνδυνος να σταματήσουν πολλά έργα που έχουν ξεκινήσει και υλοποιούνται, τόσο στη Θεσσαλονίκη, όσο και στις υπόλοιπες περιφερειακές ενότητες, καθώς οι εργολάβοι, αφενός όταν ανέλαβαν είχαν καταθέσει διαφορετικές οικονομικές προσφορές, αφετέρου σήμερα δεν θα αντέξουν να κάνουν τα έργα, καταγράφοντας μεγάλη ζημία» σημείωσε ο αντιπεριφερειάρχης.
Ζητούν μέτρα στήριξης από την κυβέρνηση
Ο προβληματισμός και μεγάλη αγωνία των περιφερειαρχών της χώρας για τον κίνδυνο να διακοπούν δεκάδες εκατοντάδες έργα υποδομής αποτυπώθηκε στη διάρκεια πρόσφατης σύσκεψης που είχε η διοίκηση της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ) με εκπροσώπους εργοληπτικών εταιρειών, όπου από κοινού αποφασίστηκε να γίνει παρέμβαση στον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή.
«Αποτυπώσαμε την κατάσταση που επικρατεί σήμερα σε όλες τις περιφέρειες και τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εργολάβοι με τα έργα και αποφασίσαμε να ζητήσουμε άμεσα τη λήψη μέτρων από το αρμόδιο υπουργείο, ενημερώνοντας τον υπουργό κ. Καραμανλή» ανέφερε ο αντιπεριφερειάρχης κ. Μπίλλιας και πρόσθεσε πως αν χρειαστεί θα γίνει και μια συνάντηση δια ζώσης.
Σοκ και στους δήμους από τις αυξήσεις έως 200% στα υλικά
Συναγερμό όμως έχει σημάνει και η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), η οποία χαρακτηριστικά αναφέρει ότι σήμερα έχουν σταματήσει να υλοποιούνται πολλά έργα ύδρευσης και αποχέτευσης με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα ΦιλόΔημος, εξαιτίας της μεγάλης αύξησης στις τιμές των σωληνώσεων PVC, που ξεπερνά το 100%.
Αντίστοιχο πρόβλημα δημιουργείται στην υλοποίηση έργων που αφορούν νέες κτιριακές υποδομές και μεταλλικά κτίρια, λόγω της αύξησης των τιμών χάλυβα - οικοδομικού σιδήρου άνω του 100%.
Στα δε έργα ασφαλτόστρωσης, όπου το κόστος της ασφάλτου έχει αυξηθεί κατά 200%, το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο.
Δεδομένης της κατάστασης που διαμορφώνεται η ΚΕΔΕ έστειλε πριν από το Πάσχα επιστολή στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ζητώντας να ληφθούν άμεσα μέτρα και αποφάσεις προκειμένου να αντιμετωπιστεί η εκτίναξη των τιμών και να προχωρήσει ομαλά η υλοποίηση των έργων υποδομών, που εκτελούνται ή πρόκειται να εκτελεστούν σε όλους τους δήμους της χώρας.
Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Δ. Παπαστεργίου επισημαίνει πως το πρόβλημα ξεκίνησε μεν από τα τέλη του 2020, αλλά οξύνθηκε τις τελευταίες εβδομάδες, από την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία μέχρι σήμερα.
Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, σημειώνει στην ίδια επιστολή, είναι πως έργα που ήδη «τρέχουν» να σταματούν, με τους αναδόχους να ελπίζουν ότι θα υπάρξει αποκλιμάκωση των τιμών κάποια στιγμή στο μέλλον, προκειμένου να τα συνεχίσουν.
Επίσης, προσθέτει ότι υπάρχουν και κάποιες άλλες περιπτώσεις, όπου εργοληπτικές εταιρείες που έχουν αναλάβει μετά από διαγωνισμούς την κατακύρωση των έργων, δεν προσέρχονται να υπογράψουν τις συμβάσεις, προτιμώντας την κατάπτωση των εγγυήσεων που έχουν δώσει, από το να αναλάβουν ένα έργο που «δεν τους βγαίνει οικονομικά».
Αναθεώρηση κοστολογίου
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΚΕΔΕ για την Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού είναι σημαντικό να μην σταματήσει η υλοποίηση έργων που είναι απαραίτητα για την ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης κι απασχόλησης, αλλά και για τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών.
«Ιδιαίτερα την τρέχουσα χρονική περίοδο, που υπάρχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση μέσα από προγράμματα όπως το Φιλόδημος, το Αντώνης Τρίτσης, το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και το ΕΣΠΑ, πρέπει να βρούμε τρόπο ώστε τα χρήματα αυτά να αξιοποιηθούν το ταχύτερο δυνατόν και να μην υπάρξει καμία καθυστέρηση στην υλοποίηση των έργων».
Ως εκ τούτου, τονίζει «είναι απαραίτητο να προχωρήσει άμεσα το υπουργείο Υποδομών στην έκδοση απόφασης, που θα προβλέπει νέες, ρεαλιστικές αναθεωρήσεις τιμών, για όλες τις εργασίες που αφορούν την εκτέλεση δημόσιων έργων. Επίσης, προς την κατεύθυνση αυτή, η ΚΕΔΕ, θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να ληφθεί μέριμνα ώστε το αναθεωρημένο προς τα πάνω κόστος, να καλυφθεί από τα προγράμματα που χρηματοδοτούν τα έργα των δήμων. Ταυτόχρονα, κρίνει αναγκαίο να υπάρξει και νομοθετική ρύθμιση από το Υπουργείο σας, για παράταση των προθεσμιών όλων των συμβάσεων δημόσιων έργων».
«Ως Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος πιστεύουμε πως οι έκτακτες καταστάσεις σαν αυτές που βιώνουμε, απαιτούν έκτακτες κι άμεσες αποφάσεις. Είναι αναγκαίο μέσα από τη συνεργασία μας να βρεθεί μια ρεαλιστική και ουσιαστική λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Δήμοι και οι κατασκευαστικές εταιρείες, προκειμένου να μην αποστερηθούν οι τοπικές μας κοινωνίες και η χώρα έργα απαραίτητα, που θα διασφαλίσουν προοπτικές ανάπτυξης κι ένα καλύτερο μέλλον, για όλους» υπογραμμίζει ο κ. Παπαστεργίου.
Αναβρασμός όμως επικρατεί και σε πολλούς δήμους της Θεσσαλονίκης, όπου είναι σε εξέλιξη δεκάδες έργα, για τα οποία υπάρχει φόβος αναστολής τους και μάλιστα επ’ αόριστον. «Το φοβόμαστε καθημερινά αυτό, αφού οι εργολάβοι μπορεί ανά πάσα στιγμή να σταματήσουν έργα που έχουν δημοπρατηθεί και πρέπει να γίνουν προς όφελος των πολιτών» αναφέρει χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Δέλτα Γιάννης Ιωαννίδης, ο οποίος έχει έτοιμο ένα από τα μεγαλύτερα έργα ύδρευσης στην περιοχή, ύψους 5,8 εκατ. ευρώ.
Πρόκειται για την κατασκευή αγωγών που θα μεταφέρουν, ύστερα από δεκαετίες, πόσιμο και ποιοτικό νερό σε χιλιάδες νοικοκυριά της δημοτικής ενότητας Αξιού. «Ελπίζω όλα να πάνε καλά και να μην έχουμε καμία παύση από τον εργολάβο, που όμως είναι πολύ πιθανό να συμβεί, γιατί όταν έγινε ο διαγωνισμός ήταν άλλα τα οικονομικά δεδομένα και βέβαια το κόστος των υλικών πολύ χαμηλότερο» τόνισε ο κ. Ιωαννίδης.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 30.04.2022