Η ενοποίηση του παραλιακού μετώπου από το Καλοχώρι μέχρι το Αγγελοχώρι είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα σχέδια για τη Θεσσαλονίκη. Σε επίπεδο σχεδιασμού χρονολογείται από το 2018 οπότε και η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ανέθεσε την εκπόνηση Ειδικού Χωρικού Σχεδίου.
Όμως πέντε χρόνια μετά, το σχέδιο για την ενοποίηση του παραλιακού μετώπου δεν έχει ακόμη επικυρωθεί με Προεδρικό Διάταγμα. Το σχέδιο ήταν εξαρχής φιλόδοξο, έως και μαξιμαλιστικό. Προέβλεπε την ενοποίηση του παραλιακού μετώπου σε ακτίνα 40 χιλιομέτρων από το Καλοχώρι μέχρι το Αγγελοχώρι, με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά και απέδιδε χρήσεις γης σε περιοχές που αποτελούσαν «παρενθέσεις» σε επίπεδο χωροταξικού σχεδιασμού.
Μετά από αλεπάλληλες διαβουλεύσεις, αντιδράσεις, αλλαγές και γραφειοκρατικές καθυστερήσεις, η τελευταία εκδοχή του χωροταξικού σχεδίου αναμένεται να τεθεί για δεύτερη φορά σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου, ώστε στη συνέχεια να προωθηθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας και να εκδοθεί το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα.
Οι τελευταίες αλλαγές που έγιναν ήταν:
α) Στην περιοχή του αεροδρομίου, μία παραθαλάσσια έκταση ιδιοκτησίας του ΤΑΙΠΕΔ θα παραχωρηθεί για τη δημιουργία ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης. Σε αντάλλαγμα αποδίδονται χρήσεις γης σε παρακείμενη έκταση, επίσης ιδιοκτησίας του ΤΑΙΠΕΔ, ώστε να μπορεί να αξιοποιηθεί ως logistics center.
β) Στην περιοχή του αγροκτήματος του ΑΠΘ ο σχεδιασμός άλλαξε αρκετές φορές. Αρχικά παρέμενε ο συντελεστής 0,2 όπως για τις εκτός σχεδίου περιοχές, με χρήσεις εκπαίδευσης και πιθανώς χωροθέτηση ενός σταθμού αυτοκινήτων, με την προοπτική της μελλοντικής επέκτασης του Μετρό. Στη συνέχεια ζητήθηκε μεγαλύτερος συντελεστή δόμησης, στην προοπτική μεταφοράς της ιατρικής σχολής. Τελικά επανήρθε ο αρχικός σχεδιασμός.
γ) Στην περιοχή όπου υπάρχουν οι παράκτιες εγκαταστάσεις των Ελληνικών Πετρελαίων εξαιρέθηκε από το χωροταξικό σχεδιασμό του παραλιακού μετώπου μία ζώνη που αφορά το σωληνοδιάδρομο, πλάτους περίπου 100 μ. που ενώνει το λιμάνι με τις εγκαταστάσεις της βιομηχανίας.
δ) Στην περιοχή του Εμπορευματικού Σταθμού υπήρξε συμφωνία με την ΓΑΙΑΟΣΕ για την απόδοση μεγάλης έκτασης ώστε να δημιουργηθεί ένα μητροπολιτικό πάρκο, δίπλα στην περιοχή που θα κατασκευαστεί το Μουσείο Ολοκαυτώματος. Σε «αντάλλαγμα» το ΕΠΣ αποδίδει χρήσεις κεντρικών λειτουργιών πόλης αυξάνοντας το συντελεστή δόμησης από 0,2 που είναι σήμερα στο 1,8.
Στόχος του συνολικού σχεδίου είναι όχι μόνο η περιβαλλοντική αναβάθμιση αλλά και η δημιουργία μιας περιοχής-υποδοχέα σχεδίων και έργων υπερτοπικής κλίμακας, προγραμμάτων αστικής ανάπλασης και περιβαλλοντικής προστασίας, σημειώνει ο αντιπεριφερειάρχης υποδομών Πάρις Μπίλλιας. Τα έργα θα απαιτήσουν πόρους 500 εκατ. ευρώ, πόροι οι οποίοι μπορούν να προέλθουν από το ΕΣΠΑ, με χρηματοδότηση από την ΕΤΕΠ ή και μέσω σύμπραξης με τον ιδιωτικό τομέα. Η περιοχή εφαρμογής του σχεδίου εκτείνεται σε μία ακτογραμμή περίπου 40 χλμ. που εκτείνεται στα διοικητικά όρια επτά δήμων. Μετά την έκδοση του προεδρικού διατάγματος, θα γίνουν αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί για τα πρώτα έργα στους οποίους θα κληθούν να συμμετάσχουν και μεγάλα αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού.
Η τελευταία συνέντευξη του Τάκη Δούμα στη «ΜτΚ»
Πολλά από τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια που εκπονήθηκαν στη Θεσσαλονίκη φέρουν την υπογραφή του εκλειπόντος πολεοδόμου-χωροτάκτη Τάκη Δούμα. Στην τελευταία συνέντευξή του στη «ΜτΚ» του ζητήσαμε μία αξιολόγηση αυτού του εργαλείου σχεδιασμού. «Την εποχή λοιπόν που τα κάναμε, τα ΕΠΣ ήταν η απάντηση στις ελλείψεις που είχε η Θεσσαλονίκη. Πετύχαμε ορισμένα πράγματα, μέχρις εκεί. Σήμερα είμαστε υποχρεωμένοι να προχωρήσουμε με τα τοπικά πολεοδομικά σχέδια, τα οποία παρέχουν ασφάλεια δικαίου και επιτρέπουν περισσότερη εξειδίκευση και πολύ πιο ολιστική προσέγγιση στο σχεδιασμό από τα ΓΠΣ. Να καλυφθεί όλη η χώρα με τοπικά πολεοδομικά και μετά να εξειδικεύσουμε με ΕΠΣ τις περιπτώσεις περιοχών που πρέπει να αναπτυχθούν με ιδιαίτερο τρόπο, έχοντας το γενικό πλαίσιο του ΤΠΣ».
Όταν η κουβέντα μας έφτασε στα μεγαλεπίβολα οράματα για επεκτάσεις των σχεδίων πόλης, ο Τάκης Δούμας μας απάντησε: «Αυτό έχουν μάθει οι δήμαρχοι, να υπόσχονται επεκτάσεις σχεδίου. Αν μπορούν να χτίσουν και τη θάλασσα, θα την χτίσουν. Πώς θα την υποστηρίξουν την πολεοδομική αυτή την επέκταση; Θα κάνουμε επεκτάσεις όπου να ’ναι, ή θα κάνουμε επεκτάσεις εκεί που μπορούμε να έχουμε μία συνεκτική πόλη; Πρέπει να συνδυάζουμε τις περιοχές των επεκτάσεων με τις ενδεχόμενες επεκτάσεις του Μετρό και των συγκοινωνιακών γραμμών, έτσι ώστε σε ένα βάθος 15 ετών αυτοί που θα μένουν εκεί να λειτουργούν σε μια πόλη κανονική».
Υπέρμαχος της έννοιας της συμπαγούς πόλης, ο Τάκης Δούμας οραματιζόταν μία «αθρωτή» οικιστική ανάπτυξη γύρω από το ιστορικό κέντρο, και με καλή σύνδεση με δημόσια μέσα συγκοινωνίας. Μεγάλη σημασία έδινε και στη λειτουργία οργανωμένων υποδοχέων επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το τελευταίο διάστημα πριν τον ξαφνικό θάνατό του προωθούσε την κατάρτιση του παραρτήματος του Περιφερειακού Χωροταξικού, που θα λειτουργούσε σαν οιονεί στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης, που θα έδινε κατευθυντήριες γραμμές.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 11.08.2024