Με μια διαδικτυακή εκδήλωση τίμησε το ΑΠΘ την επέτειο της εθνεγερσίας με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821.
Η τελετή άνοιξε με το Κοντάκιο του Ακάθιστου Ύμνου «Τη Υπερμάχω» σε επεξεργασία Χρήστου Σαμαρά, που τραγούδησε η Χορωδία «Γιάννης Μάντακας» του ΑΠΘ, υπό τη διεύθυνση της Εριφύλης Δαμιανού, ενώ στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο Πρύτανης του ΑΠΘ Νίκος Παπαϊωάννου, ο οποίος στην προσφώνησή του μίλησε «για μια εκδήλωση που δεν ήταν δεδομένη, αλλά κατά κάποιο τρόπο επιβεβλημένη από το μεγαλύτερο Πανεπιστημιακό Ίδρυμα της χώρας. Για να σημάνουμε μία νέα αρχή, να σηματοδοτήσουμε μία κάποια αίσθηση κανονικότητας, ενώπιον της ημέρας που έπεται».
Ο κ. Παπαϊωάννου αναφέρθηκε στις δυσκολίες της τελευταίας δεκαετίας στη χώρα μας, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα της Δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεσμών. «Τα όσα συνέβησαν την τελευταία δεκαετία στη χώρα μας αποτελούν ίσως το πιο απτό τεκμήριο του πόσο εύκολα μπορεί μία σειρά από αρνητικές περιστάσεις και αδέξιους χειρισμούς να εκτροχιάσουν την ιστορική πορεία ενός τόπου. Όμως δεν ήταν και δεν θα είναι εφικτό να συντελεστεί αυτή η εκτροπή όσο εδραιώνεται στη συνείδησή μας πως εμείς οι ίδιοι είμαστε αυτοί που φέρουμε την ευθύνη. Είμαστε αυτοί που θα προστατεύσουμε τους θεσμούς μας, που θα προβάλλουμε αντίσταση σε κάθε φυγόκεντρο δύναμη∙ κάθε μέρα κι από λίγο, κάθε δεδομένη στιγμή και συνειδητά. Γιατί η Δημοκρατία είναι η αναγκαία εκείνη συνθήκη για την επίτευξη της προόδου, το κράτος δικαίου που θεμελιώνει μία ασφαλέστερη κοινωνία, οι θεσμοί που εγγυώνται τον διάλογο και ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο των συγκρούσεων», τόνισε.
Ακόμη αναφέρθηκε σε ιστορικά στοιχεία που διαμόρφωσαν την ελληνική ταυτότητα, διαβάζοντας ένα απόσπασμα του ιστορικού Timothy Snyder για τη σημασία της ιστορίας λέγοντας χαρακτηριστικά: «Η Ιστορία είναι που μας καθιστά υπεύθυνους: όχι για τα πάντα, αλλά τουλάχιστον για κάτι, καθώς είναι αυτή, τελικά, που μας δίνει τη συντροφιά όσων έπραξαν και όσων υπέφεραν περισσότερα από εμάς».
Κλείνοντας και μιλώντας για το όραμα των αγωνιστών του 1821 τόνισε ότι «αυτή είναι η κληρονομία την οποία καλούμαστε να τιμήσουμε και συγχρόνως να διαφυλάξουμε από προσβολές, αλλά και από υπερβολές».
Κ. Σακελλαροπούλου: Ευκαιρία να αναστοχαστούμε
Στο μαγνητοσκοπημένο μήνυμά της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου σημείωσε ότι η επέτειος των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση είναι «μια ευκαιρία να αναλογιστούμε όσα πετύχαμε. Να επιστρέψουμε στην ιδρυτική στιγμή του ελληνικού κράτους, όχι μόνο για να της αποδώσουμε τη δέουσα τιμή, αλλά για να αναστοχαστούμε πάνω στο θεσμικό μας κεκτημένο και να κατανοήσουμε τις πολιτικές και πολιτισμικές μας καταβολές».
Μιλώντας για την επανάσταση του 1821 σημείωσε ότι οι Έλληνες πολέμησαν ηρωικά και ότι σε εκείνον τον αγώνα συστρατεύτηκαν όλες οι κοινωνικές τάξεις, λαϊκοί και κληρικοί, σε έναν αγώνα πάνδημο και καθολικό. «Επηρεασμένοι από την αμερικανική και τη γαλλική επανάσταση έθεσαν τα θεμέλια για ένα κράτος δημοκρατικό και φιλελεύθερο. Στο πνεύμα της εποχής τους εμπνεύστηκαν από το κίνημα του Συνταγματισμού και περιέβαλαν τις πολιτικές και ηθικές τους αρχές με τον πιο δεσμευτικό νομικό τύπο», επισήμανε.
Αναφερόμενη στα Συντάγματα του Αγώνα η κ. Σακελλαροπούλου υποστήριξε ότι σε αυτά «κατοχυρώθηκαν οι βάσεις του πολιτεύματός μας, η δημοκρατική αρχή και η αντιπροσώπευση, τα ατομικά δικαιώματα και η διάκριση των λειτουργιών».
Για το σήμερα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας σημείωσε ότι η εθνική κληρονομιά του 1821 παραμένει ισχυρή. «Οι βασικές αξίες και αρχές του Συνταγματισμού μας δεν αποτελούν θεωρητικές διακηρύξεις ούτε ασκήσεις επί χάρτου. Έχουν μετουσιωθεί σε συνταγματικό και δημοκρατικό μας βίωμα. Η δημοκρατία και το κράτους δικαίου είναι εμπεδωμένα στη συνείδηση όλων μας», σημείωσε.
«Παρά τις δοκιμασίες και τις αλλεπάλληλες κρίσεις των τελευταίων ετών, την οικονομική και στις μέρες μας την πανδημία, οι θεσμοί μας έχουν επιδείξει εντυπωσιακή αντοχή και ευελιξία, δίχως να απειληθούν οι θεμελιώδεις κατακτήσεις του πολιτεύματός μας. Πολλοί είναι αυτοί που σήμερα αμφισβητούν την αξία του κράτους δικαίου και της συνταγματικής δημοκρατίας. Υποτιμούν όμως την ιστορική της θεμελίωση και τη διάρκειά της στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Παραγνωρίζουν τις βαθιές ρίζες του Συνταγματισμού στην πολιτειακή μας παράδοση. Αρκεί να ανατρέξουμε στην επαναστατική περίοδο του 1821 και στα κείμενά της για να εντοπίσουμε αυτά που συγκροτούν και εγγυώνται τη συνοχή και την ενότητα του λαού μας», κατέληξε η κ. Σακελλαροπούλου.
Ευ. Βενιζέλος: Μια ιστορία επιτυχίας…
Κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση ήταν ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ Ευάγγελος Βενιζέλος, με μια ομιλία που είχε τον τίτλο «Οι προϋποθέσεις μιας επετείου εθνικού αναστοχασμού».
Η πρώτη προϋπόθεση, όπως τόνισε ο ομιλητής, είναι να μετατρέψουμε την Επέτειο σε επίγνωση. «Ο εορτασμός της Επετείου υπό συνθήκες κρίσης, άρα ανασφάλειας, αναπόλησης της προ κρίσης κανονικότητας και σχεδιασμού για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της επόμενης φάσης, αναδεικνύει την πρώτη προϋπόθεση για τη μετατροπή της Επετείου σε άσκηση αναστοχασμού. Η κατανόηση του παρελθόντος συνιστά βασική προϋπόθεση για την ανταπόκριση στην πρόκληση του μέλλοντος. Αλλά και το αντίστροφο, μόνο η επικοινωνία με το μέλλον προσδίδει βαθύτερη χρησιμότητα στην προσπάθεια διερεύνησης, κατανόησης, αξιολόγησης και αφήγησης του παρελθόντος», επισήμανε.
«Ο αναστοχασμός για τα 200 χρόνια του ελληνικού έθνους είναι μια άκρως απαιτητική εργασία. Που δεν πρέπει να εγκλωβίζεται σε κανένα σύμπλεγμα. Συμφωνώ με τον κοινό παρανομαστή πρόσφατων μελετών που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα της περιόδου 1821 -2021 είναι μια ιστορία επιτυχίας, ένα sucess story, εις πείσμα του εαυτού της, εις πείσμα της εικόνας που έχει και της βούλησης που είχε για τον εαυτό της. Υπάρχουν πολλές επιτυχίες και ακόμη περισσότερες αποτυχίες, αλλά εν τέλει η Ελλάδα είναι εδώ. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στην ευρωζώνη, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στο ΝΑΤΟ, στη Δύση. Μια χώρα δημοκρατική και σύγχρονη, με πολλά προβλήματα και άλλες τόσες προκλήσεις, αλλά μέλος και μέρος της σημαντικότερης περιφερειακής ολοκλήρωσης που είναι η ΕΕ και της Δύσης που καλείται τώρα μετά την εκλογή του προέδρου Μπάιντεν να ανασυγκροτηθεί και να λειτουργήσει αποτελεσματικά ως γεωπολιτική οντότητα», επισήμανε ο κ. Βενιζέλος.
Όπως σημείωσε, προϋπόθεση για τον εορτασμό μιας επετείου εθνικού αναστοχασμού είναι να αντιληφθούμε το παιχνίδι των επετειακών συμπτώσεων πίσω από το οποίο διεξάγεται το παιχνίδι της εναλλαγής μεταξύ νίκης και ήττας. «Οι ήττες στην ελληνική Ιστορία είναι εξίσου σημαντικές με τις νίκες. Συχνά έχουν μεγαλύτερη στρατηγική σημασία. Σίγουρα λειτουργούν ως υπόμνηση της πολυπλοκότητας της Ιστορίας», είπε.
Για τον κ. Βενιζέλο τα 200 αυτά χρόνια το ελληνικό Έθνος λειτούργησε πολλές φορές όπως ο Σίσυφος. «Κλήθηκε να ανεβάσει και να ξανα-ανεβάσει την ίδια βαριά πέτρα στο ύψωμα της ιστορίας. Παρόλα αυτά ακόμη ταλαντεύεται. Η σταθεροποίηση του εκκρεμούς είναι κατά τη γνώμη μου προϋπόθεση για έναν εγερτήριο εθνικό αναστοχασμό. Ακόμη και τώρα η εθνική αμφιταλάντευση συνεχίζεται. Ανάμεσα στην προδήλως δυτική ταυτότητα της χώρας και την παράδοξη αλλά όχι ανεξήγητη ανατολική ενοχή της» σημείωσε χαρακτηριστικά, ενώ κλείνοντας αναφέρθηκε στην ανάγκη δημιουργίας ενός νέου εθνικού αφηγήματος για το αύριο.
Όλες οι προϋποθέσεις μιας επετείου εθνικού αναστοχασμού, υπογράμμισε ο κ. Βενιζέλος, συνοψίζονται στην ανάγκη να υπάρξει ένα εθνικό αφήγημα για το μέλλον. «Ένα αφήγημα που οικοδομεί την ενότητα του Έθνους και οικοδομείται από αυτήν. Ένα αφήγημα που υπερβαίνει τις συμβάσεις και τις μιζέριες. Ένα αφήγημα κοινωνικά και ηλιακά συμπεριληπτικό. Που διαθέτει μια ασφαλή θέση για όλους, που διασκεδάζει τους φόβους και τις ανασφάλειες της νέας εποχής της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και των νέων τεχνολογιών, των νέων οργανωτικών μορφών της παγκοσμιοποίησης, της επιστροφής μετά την πανδημία σε μια άγνωστη και απαιτητική κανονικότητα. Ένα αφήγημα φιλόδοξο που απευθύνεται σε ένα υπερήφανο Έθνος, αλλά τεκμηριωμένο και συγκεκριμένο, όχι γενικόλογο ή δημαγωγικό. Ένα αφήγημα γενναιόδωρο και υπερβατικό αλλά όχι δημοσιονομικά ανεύθυνο, ένα αφήγημα εθνικό και ευρωπαϊκό, βαθιά πατριωτικό απαλλαγμένο από κάθε στοιχείο πατριδοκαπηλίας. Ένα αφήγημα που τιμά ουσιαστικά τον αγώνα της ανεξαρτησίας και την ιστορική διαδρομή του Έθνους, γεφυρώνοντας τη σχέση με όλες και με όλους εκείνους που ενσωμάτωσαν τις ζωές, τα όνειρα, τις ελπίδες, τους αγώνες και τις αγωνίες τους στα 200 χρόνια του εθνικού μας βίου», κατέληξε.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την απαγγελία του λόγου του Θεόφιλου Καΐρη κατά την υποδοχή του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια, στην Αίγινα, στις 12 Ιανουαρίου 1828, από τις μεταπτυχιακές φοιτήτριες της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ Αγνή Γκουτζιαμάνη, Βίβιαν Λαδά, Δανάη Νικολαΐδου και Μαρία Τριανταφύλλου και τον Εθνικό Ύμνο, τον οποίο τραγούδησε η Χορωδία «Γιάννης Μάντακας» του ΑΠΘ.
