Το δικό της σχέδιο για τη «διάσωση» του νερού, πόσιμου και αρδευτικού, που διανέμεται σε χιλιάδες καταναλωτές σε όλη τη χώρα, μέσω των 126 Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης, προωθεί η αυτοδιοίκηση, σε μία προσπάθεια να «φρενάρει» το μεταρρυθμιστικό σχέδιο της κυβέρνησης για τις ΔΕΥΑ που πριν από λίγους μήνες προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις.
Η ανησυχία αιρετών, στελεχών και του προσωπικού των ΔΕΥΑ για το κυβερνητικό σχέδιο, στη συνέχεια έγινε κραυγή διαμαρτυρίας που τάραξε τα νερά της αυτοδιοίκησης, καθώς εκτιμήθηκε ότι η κατάργηση των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης και η συγχώνευσή τους σε «μείζονες» ώστε μία επιχείρηση να καλύπτει μία Περιφέρεια, μοιραία θα επιφέρει ανατιμήσεις στο νερό.
Για παράδειγμα στην περίπτωση της Κεντρικής Μακεδονίας, με βάση το σχέδιο, οι δημοτικές επιχειρήσεις του Κιλκίς και της Χαλκιδικής θα συγχωνευθούν με την ΕΥΑΘ, οι Σέρρες, η Δράμα και η Καβάλα θα γίνουν μία ΔΕΥΑ, ενώ σε Ημαθία Πέλλα και Πιερία θα ακολουθήσει το ίδιο σχήμα, με μία ΔΕΥΑ που θα έχει έδρα την Βέροια.
Παρότι το υπουργείο Περιβάλλοντος ισχυρίστηκε ότι η μεταρρύθμιση που προτείνει δεν σχετίζεται σε καμία περίπτωση με την ιδιωτικοποίηση του νερού και την αύξηση της τιμής του νερού, οι ΔΕΥΑ όλης της χώρας ξεσηκώθηκαν, υποστηρίζοντας ότι οι λιγότερες Επιχειρήσεις δεν θα είναι ισχυρότερες και ότι το σχέδιο είναι προάγγελος που αποσκοπεί ξεκάθαρα στην εμπλοκή ιδιωτών.
Μάλιστα πολλοί δήμαρχοι, που έχουν ΔΕΥΑ στις περιοχές τους, τόνισαν ότι η Δημοτική Επιχείρησή τους, ακόμα και αν λειτουργήσει ως δημοτική υπηρεσία, θα λειτουργήσει καλύτερα, ενώ δήλωσαν πεπεισμένοι ότι το υπέρτατο δημόσιο αγαθό αγαθού, όπως το νερό, με το συγκριμένο σχέδιο οδηγείται σε ιδιωτικοποίηση.
«Αυτό που θέλει η κυβέρνηση είναι να φτιάξει, όπως και στη Θεσσαλία, ένα σχέδιο Μάρσαλ, το οποίο εκτός από το ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει θα επιφέρει άμεσα αυξήσεις στην τιμή του νερού και αυτό δεν θα το επιτρέψουμε» τόνισε στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της ΔΕΥΑ Δέλτα Σπύρος Σταματάκης.
Εξήγησε ότι οι συγχωνεύσεις που προτείνει το σχέδιο, θα αποδειχθούν ένα υδροκέφαλο σύστημα που το πληρώσουν ακριβά και οι δήμοι και οι πολίτες. «Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν χρεωμένες ΔΕΥΑ, κάποιες άλλες υποχρεωμένες, αλλά υπάρχουν και υγιείς. Όμως η διαφορά με το κράτος είναι ότι η αυτοδιοίκηση σκέφτεται πολιτικά και θέλει να έχει κοινωνικό πρόσημο, προς όφελος των πολιτών, ενώ εκείνο σκέφτεται επιχειρηματικά» επισήμανε ο κ. Σταματάκης.
Εξηγώντας μάλιστα αυτή την παράμετρο, είπε, ότι π.χ. στη Θεσσαλονίκη η ΕΥΑΘ θα απορροφήσει πολλές ΔΕΥΑ, αλλά η εν λόγω εταιρεία είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο και επειδή δεν χρηματοδοτείται από το κράτος, θα κάνει τα πάντα ώστε να παραμένει κερδοφόρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Η αυτοδιοίκηση απαντά με δικό της σχέδιο
Υπό το βάρος των αντιδράσεων που προέκυψαν για τον κυβερνητικό σχεδιασμό, τα ηνία ανέλαβε να κρατήσει η αυτοδιοίκηση, καθώς με πρωτοβουλία της η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) εκπόνησαν μελέτη, η οποία προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία ενός συστήματος διαδημοτικής συνένωσης των ΔΕΥΑ, με στόχο να διατηρηθούν τα Νομικά Πρόσωπα και παράλληλα να διεκδικήσουν οικονομική ενίσχυση από την πολιτεία, ούτως ώστε να παρέχουν φθηνό και ποιοτικό νερό στους καταναλωτές.
Η πρόταση αυτή που εκπονήθηκε από κοινή επιστημονική ομάδα της ΚΕΔΕ, της Ένωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΕΔΕΥΑ), της ΕΕΤΑΑ, παρουσιάστηκε στην τελευταία συνεδρίαση της ΚΕΔΕ και θα κατατεθεί άμεσα στην πολιτική ηγεσία των υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών και τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Ύδρευσης (ΡΑΑΕΥ), ενόψει των επικείμενων αλλαγών του θεσμικού πλαισίου για την διαχείριση των υδάτων.
Ειδικότερα, η ΚΕΔΕ συμφωνεί με την ανάγκη διοικητικής μεταρρύθμισης του συστήματος των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που παρέχουν υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης (ΔΕΥΑ και Δήμων). Ωστόσο εκτιμά ότι αυτή πρέπει να έχει «ολιστικό» χαρακτήρα, δηλαδή, να αφορά συνολικά τη δημόσια πολιτική ύδρευσης και αποχέτευσης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, να οδηγεί στην Ψηφιακή Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση αυτής της δημόσιας πολιτικής, να τη συνδέει με τη δημόσια πολιτική άρδευσης και να την εντάσσει στην ευρύτερη δημόσια πολιτική διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού.
Επίσης, η Κεντρική Ένωση των Δήμων εκτιμά ότι η μεταρρύθμιση είναι αναγκαίο να στηρίζεται στις αρχές της «εταιρικής σχέσης», της «επικουρικότητας» και της «εγγύτητας στους πολίτες» και ότι πρέπει να διατηρηθούν οι ΔΕΥΑ και οι υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης των Δήμων, διότι η άσκηση των αρμοδιοτήτων τους αποτελεί τοπική υπόθεση. Ακόμη, θεωρεί ότι οι «οικονομίες κλίμακας» πρέπει να επιδιωχθούν με την αξιοποίηση των θεσμών διαδημοτικής συνεργασίας (κοινές υπηρεσίες, συμβάσεις διαδημοτικής συνεργασίας).
Κατά συνέπεια, προτείνει να αντιμετωπιστούν οι εγγενείς αδυναμίες των μικρών ΔΕΥΑ και των Δήμων που έχουν δημοτική υπηρεσία ύδρευσης και αποχέτευσης, με τη νομοθέτηση της διαδημοτικής συνεργασίας στο νομαρχιακό επίπεδο με Κοινή Υπηρεσία και στο περιφερειακό επίπεδο με Διαδημοτική Επιτροπή Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔιαδΕΥΑ).
Η ΚΕΔΕ υποστηρίζει μάλιστα ότι «κλειδί» για την επιτυχία της μεταρρύθμισης είναι ένα τριετές Πρόγραμμα Εφαρμογής της μεταρρύθμισης, το οποίο υλοποιείται σε δύο φάσεις, την Φάση Α’-Προπαρασκευής και τη Φάση Β’-Εφαρμογής.
Το Πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να αποτελεί ξεχωριστό Κεφάλαιο του Σχεδίου Νόμου της Μεταρρύθμισης και η Φάση Προπαρασκευής να προηγείται της εφαρμογής των νομοθετικών ρυθμίσεων, ώστε οι ρυθμίσεις αυτές να μην βασίζονται σε «υποθέσεις εργασίας», αλλά να διασφαλίζουν την αντιμετώπιση των πραγματικών προβλημάτων και την επίτευξη συγκεκριμένων ρεαλιστικών στόχων.
Την πλήρη στήριξή του στο σχέδιο της ΚΕΔΕ παρείχε κατά την συνεδρίαση του δ.σ. ο πρόεδρος του οργάνου, Λάζαρος Κυρίζογλου τονίζοντας πως «το σχέδιο θα πάει σε όλους τους δήμους και τις ΠΕΔ της χώρας και τα αρμόδια υπουργεία, για να δουν ότι η αυτοδιοίκηση είναι και σοβαρή και υπεύθυνη και είναι πιο μπροστά από το κράτος στο θέμα της διοίκησης και διαχείρισης του συνόλου των υδάτων στη χώρα».
Τα επτά βήματα
Ωστόσο για την επιτυχία του εγχειρήματος η ΚΕΔΕ επισημαίνει ότι θα πρέπει να υλοποιηθούν επτά βήματα:
1. Αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης:
Διάγνωση των αναγκών και αποτίμηση, ανά Περιφερειακή Ενότητα, της διαχειριστικής ικανότητας των παρόχων υπηρεσιών ύδατος (ΔΕΥΑ και Δήμων που έχουν υπηρεσία ύδρευσης και αποχέτευσης).
2. Κάλυψη των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό:
Εξαίρεση των ΔΕΥΑ από τον περιορισμό των προσλήψεων (δεδομένου ότι καλύπτουν ανταποδοτικές υπηρεσίες και δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό).
Τριετές πρόγραμμα με την αναγκαία στελέχωση των ΔΕΥΑ και των Κοινών Υπηρεσιών. Διαπιστωτική πράξη της στελέχωσης κάθε Κοινής Υπηρεσίας.
Υποστήριξη των δομών για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητάς τους.
3. Αντιμετώπιση του ενεργειακού προβλήματος:
Εφαρμογή ειδικού τιμολογίου ηλεκτρικής ενέργειας με βάση τα βιομηχανικά χαρακτηριστικά των υποδομών ύδρευσης και αποχέτευσης (γεωτρήσεις, αντλιοστάσια, εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών υγρών αποβλήτων, εγκαταστάσεις αφαλάτωσης).
Πρόγραμμα δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας και αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Ψηφιακή αποτύπωση των υποδομών με Πρόγραμμα ψηφιακής αποτύπωσης των υποδομών (πηγών υδροδότησης, δικτύων, ΕΕΛ κ.λπ.).
4. Βελτίωση της εισπραξιμότητας:
Με σχέδιο δράσης για την είσπραξη των οφειλών και την εφαρμογή της τιμολογιακής πολιτικής και συνεργασία με την ΑΑΔΕ και μείωση του ΦΠΑ σε όλες τις υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης.
5. Εθνικό Επενδυτικό Πρόγραμμα:
Για το πόσιμο νερό και τα λύματα με ένταξη των προγραμμάτων που εκπονούνται σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο σε ένα Εθνικό Επενδυτικό Πρόγραμμα.
6. Πρόγραμμα Εφαρμογής της Μεταρρύθμισης:
Προγραμματική Σύμβαση των αρμόδιων υπουργείων με την ΡΑΑΕΥ, την ΚΕΔΕ και την ΕΔΕΥΑ για τη Διακυβέρνηση της Μεταρρύθμισης και
7. Διασφάλιση της χρηματοδότησης των επενδυτικών και των λειτουργικών δαπανών της Μεταρρύθμισης.
Γ. Μαρινάκης: «Θέλουμε μεταρρύθμιση και όχι απορρύθμιση»
Την πλήρη αντίθεσή της στο σχέδιο μεταρρύθμισης που προωθεί η κυβέρνηση έχει ήδη εκφράσει η Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΕΔΕΥΑ) με τον πρόεδρό της, δήμαρχο Ρεθύμνου Γιώργο Μαρινάκη να εκφράζει ανοιχτά την διαφωνία του, καθώς βλέπει υπαρκτό τον κίνδυνο αύξησης τιμολόγησης του νερού.
Μιλώντας στην τελευταία συνεδρίαση της ΚΕΔΕ τόνισε χαρακτηριστικά ότι «η αυτοδιοίκηση έφτιαξε ένα σχέδιο, ενώ δεν έχουμε το σχέδιο της κυβέρνησης. Αυτό σημαίνει ότι πετάμε την μπάλα στην κερκίδα».
Εκτίμησε ότι αν εφαρμοστεί το σχέδιο που προβλέπει την κατάργηση των 126 ΔΕΥΑ θα δημιουργηθεί επιχειρησιακό χάος. «Όταν προηγουμένως δεν έχεις κάνει αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης των Δημοτικών Επιχειρήσεων, πως πας και κάνεις μεταρρύθμιση; διερωτήθηκε ο πρόεδρος της ΕΔΕΥΑ, και σχολίασε λέγοντας πως «αυτό μας υποτιμά όλους και εμείς θέλουμε μεταρρύθμιση και όχι απορρύθμιση».
Ο ίδιος έκανε λόγο και για αλχημείες από την πλευρά του υπουργείου Περιβάλλοντος, καθώς όπως είπε, επιχειρεί να εφαρμόσει το μοντέλο των ΦοΔΣΑ, μόνο που δεν λαμβάνει υπόψη ότι για τα σκουπίδια τα τέλη τα καθορίζει ο δήμος που τα εισπράττει, αλλά στην περίπτωση του νερού, δεν ισχύει.
Μιλώντας πάντως για το νομικό μέρος των συγχωνεύσεων, για τις οποίες παρατήρησε πολλά προβλήματα καθώς περιλαμβάνονται και δήμοι που δεν έχουν ΔΕΥΑ, είπε πως «ήταν μια πολύ κακή απόπειρα νομοθέτησης και δεν είχε καν τα δεδομένα του θέματος. Δεν μπορεί η κυβέρνηση να ισχυρίζεται ότι η βοήθεια προς τις ΔΕΥΑ συναρτάται από το αν θα προχωρήσει η μεταρρύθμιση που επιχειρείται, χωρίς μάλιστα να έχει βάλει δικλείδες ασφαλείας».
Ωστόσο με το διάλογο που έγινε, όπως είπε, και με τη διαβούλευση που θα ακολουθήσει και με τις προτάσεις που θα καταθέσει η ΕΔΕΥΑ μαζί με αυτή της ΚΕΔΕ, θα αναγκαστεί η κυβέρνηση να το δει συνολικά το θέμα.
Θέση στο ζήτημα πήρε και ο διευθυντής Οικονομικής Ανάπτυξης της ΕΕΤΑΑ, Γιάννης Γούπιος, ο οποίος επικαλούμενος έκθεση του 2022 για την λειτουργία των ΔΕΥΑ, εστίασε στα βασικά λειτουργικά προβλήματα των Δημοτικών Επιχειρήσεων, που σχετίζονται με την υποστελέχωση, την μεγάλη επιβάρυνση από την εκτίναξη του ενεργειακού κόστους, αλλά και τα προβλήματα που προέκυψαν από τις συνενώσεις με τον «Καλλικράτη», που είναι ακόμη πολύ μεγάλα.
Το σχέδιο της κυβέρνησης για τις ΔΕΥΑ
Ο αιφνιδιασμός της κυβέρνησης για τις ΔΕΥΑ ήρθε το Νοέμβριο του 2023, όταν ανακοίνωσε ότι προτίθεται να προχωρήσει στη συγχώνευση των ΔΕΥΑ, ενός νέου «Καλλικράτη» για το νερό. Με βάση το σχεδιασμό του ΥΠΕΝ που έχει παρουσιάσει ο υπουργός Θεόδωρος Σκυλακάκης, στο επίκεντρο των αλλαγών μπαίνουν 124 ΔΕΥΑ και 147 δημοτικές υπηρεσίες ύδρευσης, ενώ για τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ προβλέπεται η χωρική επέκτασή τους σε όμορες περιφερειακές ενότητες.
«Η ουσία της πρότασής μας είναι να έρθει το κράτος να βοηθήσει οικονομικά την Αυτοδιοίκηση, ώστε να έχουμε πιο αποτελεσματικές ΔΕΥΑ, με καλύτερης ποιότητας και φτηνότερες, κατά το δυνατόν, υπηρεσίες», είχε υποστηρίξει ο κ. Σκυλακάκης. Επίσης, προβλέπεται οι νέες Επιχειρήσεις να είναι «100%» δημόσιες και στα διοικητικά συμβούλια η Αυτοδιοίκηση θα έχει την πλειοψηφία.
Ο υπουργός ξεκαθάρισε, μιλώντας και στην ΚΕΔΕ ότι η μεταρρύθμιση δεν σχετίζεται με την ιδιωτικοποίηση του νερού και είπε ότι η σκοπιμότητα της μεταρρύθμισης τόνισε απορρέει από την «προβληματική εικόνα» που παρουσιάζουν οι ΔΕΥΑ όχι μόνο μετά την ενεργειακή κρίση αλλά και κατά την προηγούμενη περίοδο λειτουργίας τους.
Στόχος του όλου εγχειρήματος, ανέφερε, είναι να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα, να αποκτήσουν περισσότερη αποτελεσματικότητα οι ΔΕΥΑ και οι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε ποιοτικό και φθηνό νερό, καλύτερες υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης.
Μάλιστα αναφέρθηκε και στα οικονομικά προβλήματα των ΔΕΥΑ, παρουσιάζοντας στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία σήμερα οι ΔΕΥΑ έχουν ανείσπρακτες οφειλές από τους πολίτες ύψους 700 εκατ. ευρώ, 170 εκατ. ευρώ αποθεματικά, 700 εκατ. ευρώ ληξιπρόθεσμες οφειλές για ηλεκτρική ενέργεια και 144 εκατ. ευρώ από δάνεια.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 07.04.2024