Τρία χρόνια μετά τη «Συμφωνία των Πρεσπών» η πλειονότητα των πολιτών Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας δυσκολεύεται να αποδεχτεί τη συμβιβαστική λύση. Και οι δύο λαοί πιστεύουν από την πλευρά τους ότι ήταν εθνικά επιζήμια και δεν είναι σύμφωνοι με το όνομα που επιλέχθηκε, ωστόσο οι περισσότεροι κατανοούν πλέον την ανάγκη της και τα οφέλη της.
Αυτό προκύπτει από διπλή δημοσκόπηση που διεξήχθη στα μέσα Μαΐου 2021 στις δύο χώρες από το Ινστιτούτο για τη Δημοκρατία 'Societas Civilis' των Σκοπίων και την ερευνητική μονάδα του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη και παρουσιάστηκε σήμερα σε εκδήλωση του ΕΛΙΑΜΕΠ και της αντιπροσωπείας του Ιδρύματος Konrad-Adenauer KAS) Ελλάδας και Κύπρου.
Στο ερώτημα «Εάν η Συμφωνία των Πρεσπών δεν είχε υπογραφεί, ποια λύση θα δεχόσασταν;» έξι στους δέκα Έλληνες εξακολουθούν να είναι αρνητικοί σε οποιαδήποτε χρήση του όρου «Μακεδονία» από τη γειτονική χώρα, ενώ το 37,5% θα αποδεχόταν μια σύνθετη ονομασία με αυτό τον όρο (χωρίς να διευκρινίζεται αν όλοι αποδέχονται το «Βόρεια Μακεδονία» ή προτιμούν άλλη σύνθετη ονομασία). Πάντως οι απόψεις εναντίον ενός συμβιβασμού έχουν μειωθεί κατά 10,5% από την περίοδο των διαπραγματεύσεων για την επίτευξη της Συμφωνίας των Πρεσπών (που είχαν φτάσει στο 70%), αλλά παραμένουν η πλειοψηφική άποψη, σταθερά από τις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Στη Βόρεια Μακεδονία το 46%, εάν σήμερα δεν είχε υπογραφεί η Συμφωνία, θα ήταν εναντίον ενός οποιοδήποτε συμβιβασμού, περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού θα αποδεχόταν ένα σύνθετο όνομα που να εμπεριείχε τη λέξη Μακεδονία και ένα 17% θα ήταν ικανοποιημένο με οποιαδήποτε λύση. Αυτός ο διαχωρισμός είναι πιο έντονος όταν αναλύονται τα εθνοτικά δημογραφικά στοιχεία της χώρας. Έξι στους 10 κατοίκους σλαβικής καταγωγής εξακολουθούν να απορρίπτουν τον συμβιβασμό για το όνομα της χώρας, ενώ αντιθέτως σχεδόν το 80% των ερωτώμενων αλβανικής καταγωγής θα προτιμούσε μια λύση με διαπραγμάτευση.
Επωφελής
Παρά την αντίθεση της πλειονότητας των Ελλήνων στη χρήση του όρου «Μακεδονία»- και εδώ ήταν και παραμένει πολύ ισχυρό το στοιχείο της συναισθηματικής φόρτισης, σύμφωνα με τον καθηγητή του ΠΑΜΑΚ Ιωάννη Αρμακόλλα- στο ερώτημα αν είναι επωφελής ή όχι για την Ελλάδα, οι απόψεις είναι μοιρασμένες. Τόσο το ποσοστό εκείνων που βλέπουν λίγα ή καθόλου οφέλη από τη συμφωνία όσο και το ποσοστό όσων βλέπουν κάποια ή πολλά οφέλη είναι 35,5%.
Στη περίπτωση της Βόρειας Μακεδονίας, τρία χρόνια μετά σχεδόν το 40% εξακολουθεί να πιστεύει ότι ήταν επωφελής, ενώ το 35% πιστεύει ότι ήταν επιζήμια- με σημαντική διαφορά στις τάσεις μεταξύ των εθνοτικών γραμμών.
Στο ερώτημα «αν γνωρίζατε ότι η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην ΕΕ θα αναβάλλονταν μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών θα την υποστηρίζατε;» τέσσερις στους δέκα πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας απαντούν ότι θα εξακολουθούσαν να την υποστηρίζουν σθεναρά, ένα επιπλέον 30% λέει ότι ίσως την υποστήριζε ενώ το 30% απαντά αρνητικά. Τα αισθήματα αυτά δείχνουν ότι ο γενικός πληθυσμός δίνει σε κάποιο βαθμό αξία στη συμφωνία, που ξεπερνά κατά πολύ τα οφέλη της προοπτικής ένταξης της χώρας στην ΕΕ.
Και οι δυο πιστεύουν ότι έχασαν
Μεταξύ των Ελλήνων που απορρίπτουν τη συμφωνία ή παραμένουν ουδέτεροι ως προς αυτήν, το 42% θεωρεί ότι η Ελλάδα έδωσε στην άλλη πλευρά «εθνότητα και γλώσσα», το 33% πιστεύει ότι μέσω αυτής η Ελλάδα «παραιτήθηκε» του ονόματος «Μακεδονία», ενώ το 18,5% την απορρίπτει συνολικά για όλους τους παραπάνω λόγους.
Οι πολίτες στη Βόρεια Μακεδονία, που αντιτίθενται στη Συμφωνία των Πρεσπών βασίζουν την στάση τους στην αντίληψη ότι η συμφωνία παρέδωσε το όνομα της χώρας (39% των ερωτώμενων σλαβικής καταγωγής) και ότι τίποτα (όνομα, εθνικότητα και γλώσσα) δεν διατηρήθηκε (36% των ερωτωμενων σλαβικής καταγωγής. Όταν εξετάζονται ξεχωριστά, η απώλεια είτε της εθνότητας, είτε της γλώσσας, δεν θεωρούνται ως σημαντικό μειονέκτημα της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Αναγκαίος συμβιβασμός
Σχεδόν 6 στους 10 Έλληνες ερωτηθέντες (58,5%) θεωρούν ότι η Ελλάδα είχε δίκιο στο ζήτημα της ονομασίας. Υπάρχει, όμως, ένα αξιοσημείωτο 33% των ερωτηθέντων που θεωρούν ότι και οι δύο χώρες είχαν δίκιο σε αυτή την διαμάχη.
Ο μισός πληθυσμός της Βόρειας Μακεδονίας πιστεύει ότι η χώρα του είχε δίκιο στο ζήτημα της ονομασίας. Περίπου το 20% των ερωτηθέντων, ωστόσο, πιστεύει ότι και οι δύο χώρες είχαν πειστικά επιχειρήματα για την στάση τους σε αυτή την διαφωνία
Σχεδόν έξι στους δέκα Έλληνες ερωτηθέντες θεωρούν ότι η συμφωνία ήταν ένας συμβιβασμός που έπρεπε να γίνει. Τρεις στους δέκα ερωτηθέντες διαφωνούν με αυτή τη θέση. Ξεκάθαρα η πλειοψηφία της κοινής γνώμης θεωρεί ότι παρά το ότι ήταν οδυνηρός, επρόκειτο για έναν αναγκαίο συμβιβασμό.
Σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Βόρειας Μακεδονίας αναγνωρίζει ότι η Συμφωνία των Πρεσπών ήταν ένας αναγκαίος συμβιβασμός μεταξύ των δύο χωρών. Από την άλλη πλευρά, το ένα τρίτο του πληθυσμού διαφωνεί με αυτή την άποψη.
Εθνικά επιζήμια
Σχεδόν ένας στους δύο Έλληνες ερωτηθέντες θεωρεί ότι η Συμφωνία των Πρεσπών ήταν εθνικά επιζήμια. Αντιθέτως, σχεδόν τέσσερις στους δέκα ερωτηθέντες διαφωνούν με αυτή τη θέση.
Την αντίληψη ότι η Συμφωνία των Πρεσπών είναι εθνικά επιζήμια μοιράζεται σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού στην Βόρεια Μακεδονία. Οι εθνοτικές διαιρέσεις είναι επίσης εμφανείς σε αυτή την περίπτωση, καθώς αυτή η αντίληψη στηρίζεται κυρίως από τους ερωτηθέντες σλαβικής καταγωγής.