Το 2021 ή ακόμα και το 2022 θα επανέλθει η ζωή μας στις προ κορονοϊού συνθήκες, εκτιμούν οι περισσότεροι Θεσσαλονικείς, σύμφωνα με έρευνα του ΕΒΕΘ που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Συγκεκριμένα το 44% των καταναλωτών και το 35% των επιχειρήσεων πιστεύουν ότι το 2021 θα ομαλοποιηθεί η κατάσταση, όμως ένας στους τέσσερις πιστεύει ότι βελτίωση θα δούμε από το 2022 και μετά, ενώ υπάρχει και ένα 14% των πολιτων και 5% των επιχειρηματιών που πιστεύει ότι τίποτα δεν θα είναι ξανά όπως πριν. Η έρευνα καταγράφει την ανησυχία των καταναλωτών και των επιχειρηματιών, κι όλα αυτά πριν τη δραματική αύξηση των κρουσμάτων στη Θεσσαλονίκη. «Η υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας το 2020 δεν θα αντισταθμιστεί με γρήγορη ανάκαμψη την επόμενη χρονιά, τα μηνύματα είναι θολά» σχολίασε ο αντιπρόεδρος του ΕΒΕΘ Μανώλης Βλαχογιάννης, προβλέποντας ότι η ανησυχία θα συνεχιστεί ίσως μέχρι και το 2022. «Κρίσιμος παράγοντας είναι να τονωθεί η καταναλωτική δαπάνη. Αν η κατανάλωση διολισθαίνει προς τα κάτω φοβάμαι ότι δεν θα έχουμε γρήγορη επάνοδο της οικονομίας σε ανεκτά επίπεδα. Τα μέτρα πρέπει να στρέφουν το κόσμο στην κατανάλωση» τόνισε ο αντιπρόεδρος του ΕΒΕΘ δίνοντας ως παράδειγμα τα χρήματα που μπορεί να δοθούν μέσω του προγράμματος Εξοικονομώ ή πχ με κουπόνια κατανάλωσης, μέτρο που υιοθέτησαν οι ΗΠΑ, στη λογική του «Helicopter Money».
Πέρα από τις συνήθεις ερωτήσεις που περιλαμβάνονται στην εξαμηνιαία έρευνα του ΕΒΕΘ αυτή τη φορά συμπεριλήφθηκαν και ερωτήσεις για τις επιπτώσεις από την πανδημία του κορονοϊού, καθώς και σύγκριση με τις αντίστοιχες απαντήσεις που έδιναν οι ερωτώμενοι τον Μάρτιο, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο.
Η ανησυχία των πολιτών για την υγεία τους παρουσιάζει σκαμπανεβάσματα: Αρκετά και πολύ μεγάλη ανησυχία είχε το 60% τον Μάρτιο, το ποσοστό έπεσε κάτω από 40% τον Ιούνιο και στο 21% τον Ιούλιο όπου είχαν μειωθεί τα κρούσματα, για να φτάσει στο 40% τον Σεπτέμβριο. Το κλίμα και η ψυχολογία αλλάζει βδομάδα τη βδομάδα και είναι βέβαιο ότι αν η έρευνα γινόταν σήμερα τα ποσοστά αυτά θα ήταν πολύ μεγαλύτερα. Κυρίαρχα συναισθήματα είναι η ανησυχία και ανασφάλεια για τα οικονομικά των νοικοκυριών. Τον Σεπτέμβριο αυξήθηκαν τα συναισθήματα απαισιοδοξίας (7% οι αισιόδοξοι από 12% στην προηγούμενη μέτρηση) αλλά και οργής. Από τον Μάρτιο μέχρι σήμερα η έρευνα καταγράφει αύξηση στο ποσοστό αυτών που θεωρούν υπερβολικά τα μέτρα αλλά και όσων τα θεωρούν χαλαρά, αποτυπώνοντας τις αντιφατικές τάσεις που επικρατούν στην κοινωνία. Κρίνοντας τους ίδιους τους πολίτες, το 30% θεωρεί ότι η ανταπόκριση στα μέτρα είναι ικανοποιητική (ήταν διπλάσιοι τον Ιούνιο), 51% μέτρια και 16% απαράδεκτη.
Ως προς την τήρηση των μέτρων από τα καταστήματα το 77% των πολιτών θεωρεί ότι σούπερ μάρκετ και εμπορικά συμμορφώνονται, αντιθέτως σε καφέ μπαρ και εστιατόρια ένας στους δύο θεωρεί λίγο ή καθόλου ικανοποιητική τη συμμόρφωση. Ως τον Ιούλιο τα μέτρα θεωρούνταν επαρκή και αποτελεσματικά, ενώ τώρα μόνο το 31% δίνει την ίδια απάντηση ενώ το 55% λέει ότι δεν επαρκούν.
Σχεδόν τρεις στους δέκα ερωτώμενους (29%) απαντούν ότι την περίοδο της πανδημίας μειώθηκε εισόδημα νοικοκυριού, για πάνω από έναν στους έξι (18%) άλλαξε ο τρόπος εργασίας, ενώ ένας στους δέκα βρίσκεται σε καθεστώς αναστολής εργασίας ή απολύθηκε.
Ενισχυμένες είναι οι αγορές μέσω διαδικτύου από την πανδημία του κορoνοϊού, καθώς το 30% των καταναλωτών στον Νομό Θεσσαλονίκης δηλώνουν ότι έχουν αυξήσει τις διαδικτυακές αγορές τους έναντι 11% που δηλώνουν ότι τις έχουν μειώσει ενώ το 52% δηλώνουν ότι δεν έχει υπάρξει κάποια αξιόλογη μεταβολή. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το ότι μεγάλο ποσοστό των καταναλωτών προβλέπουν ότι το επόμενο διάστημα οι αγορές τους για διάφορες κατηγορίες προϊόντων για μειωθούν σε σχέση με την περίοδο πριν την πανδημία: 42% σε προϊόντα ένδυσης/υπόδησης (31% τον Ιούλιο), 40% σε προϊόντα τεχνολογίας και οικιακές συσκευές (20% τον Ιούλιο) και 50% σε σημαντικές αγορές όπως αυτοκίνητα, έπιπλα κτλ (23% τον Ιούλιο).
Σταθερά μειώνεται το ποσοστό των πολιτών που θεωρούν τα περιοριστικά μέτρα που έχει λάβει μέχρι σήμερα η πολιτεία για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορoνοϊού αναγκαία και όπως πρέπει: σήμερα το ποσοστό αυτό καταγράφεται στο 57% έναντι 78% τον Ιούλιο, 79% τον Ιούνιο και 87% τον Μάρτιο. Παράλληλα, ενισχύεται σημαντικά το ποσοστό όσων θεωρούν τα περιοριστικά μέτρα υπερβολικά ή πολύ αυστηρά (22% σήμερα, έναντι 11% τον Ιούλιο, 15% τον Ιούνιο και 7% τον Μάρτιο) αλλά και το ποσοστό όσων τα θεωρούν χαλαρά ή ανεπαρκή (16% σήμερα, από 8% τον Ιούλιο, 4% τον Ιούνιο και 5% τον Μάρτιο). Ταυτόχρονα, αυξάνεται ακόμα περισσότερο το ποσοστό όσων θεωρούν ότι η ανταπόκριση των πολιτών στα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορoνοϊού είναι μέτρια (51% σήμερα, έναντι 46% τον Ιούλιο και 33% τον Ιούνιο) και μειώνεται ακόμα περισσότερο το ποσοστό όσων θεωρούν την ανταπόκριση των πολιτών ικανοποιητική (30% σήμερα από 37% τον Ιούλιο και 60% τον Ιούνιο).
Η ακύρωση ή αναβολή σημαντικών γεγονότων όπως ταξίδια, κοινωνικές εκδηλώσεις κτλ αποτελούν την πιο συχνή συνέπεια της πανδημίας του κορoνοϊού στην ζωή των πολιτών (40%), ενώ το 29% δηλώνουν ότι έχει μειωθεί το εισόδημά τους. Είναι εντυπωσιακό ότι ενώ σε όλη την προηγούμενη περίοδο το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι έχουν αντιληφθεί κρούσμα του κορoνοϊού στον κοινωνικό τους περίγυρο κυμαίνονταν μεταξύ 2% και 3%, στην έρευνα του Σεπτεμβρίου το ποσοστό αυτό υπερδιπλασιάστηκε (6%).
Για πρώτη φορά στην σειρά των κυλιόμενων μετρήσεων του ΕΒΕΘ στους καταναλωτές του Νομού Θεσσαλονίκης σχετικά με τις επιπτώσεις από την πανδημία του κορoνοϊού, η πλειοψηφία (55%) θεωρούν ότι τα μέτρα στήριξης πολιτών και επιχειρήσεων που έχει ανακοινώσει μέχρι σήμερα η πολιτεία είναι ανεπαρκή και αναποτελεσματικά (από 40% τον Ιούλιο, 38% τον Ιούνιο και 26% τον Μάρτιο), ενώ στον αντίποδα μόλις το 31% τα θεωρούν επαρκή και αποτελεσματικά (από 46% τον Ιούλιο, 47% τον Ιούνιο και 57% τον Μάρτιο).
Παγωμένη η αγορά
Ως προς τα μέτρα που λαμβάνουν οι ίδιοι προσωπικά απαντούν σε ποσοστό 93% ότι φοράν μάσκα, αλλά ότι μόνο μισοί αποφεύγουν τις κοινωνικές επαφές. Τον Μάρτιο δύο στους τρεις έλεγαν ότι μείωσαν τις επισκέψεις στην αγορά, προφανώς για να αποφύγουν την έκθεση στον άγνωστο τότε ιό, πλέον το ποσοστό έφτασε στο 69% και σχετίζεται με την οικονομική ανασφάλεια για το μέλλον. Είναι χαρακτηριστικό ότι το δηλωμένο οικογενειακό εισόδημα δεν μειώθηκε αισθητά από το Μάρτιο (1.600 ευρώ από 1.700 ευρώ) αλλά υπάρχει μια μεγάλη συγκράτηση ως προς τις δαπάνες υπό το φόβο του άδηλου μέλλοντος. Ένα ποσοστό 8%-10% στην περίοδο από την άνοιξη μέχρι σήμερα δηλώνει ότι θα κάνει περικοπές ακόμη και σε τρόφιμα και βασικά είδη πρώτης ανάγκης. Εκεί που πέφτει ψαλίδι στον οικογενειακό προϋπολογισμό είναι για ένδυση και υπόδηση (σχεδόν οι μισοί θα κάνουν περικοπές), προϊόντα τεχνολογίας (40%) και αυτοκίνητα (50%). Μάλιστα, πολλά νοικοκυριά κάνουν αποταμίευση ανάγκης, δείγμα της ανασφάλειας που τα έχει κυριεύσει.
Σχεδόν οκτώ στις δέκα επιχειρήσεις απαντά ότι μειώθηκε ο τζίρος και πάνω από τις μισές κρίνουν τα μέτρα της κυβέρνησης ανεπαρκή. Αναφορικά με τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός από τη Θεσσαλονίκη για τη στήριξη των επιχειρήσεων, αξιολογούνται από τους επιχειρηματίες μέτρια έως ικανοποιητικά, αλλά κανέναν δεν θεωρείται πολύ σημαντικό- ειδικά το πρόγραμμα επιδότησης ασφαλιστικών εισφορών «Συνεργασία» αξιολογείται χαμηλά. Το ενδεχόμενο ενός νέου lockdown προβληματίζει τρεις στις τέσσερις επιχειρήσεις, αλλά μόνο μία στις τρεις έχει καταρτίσει σχέδιο για να αντιμετωπίσει αυτό το ενδεχόμενο.