Η 17χρονη Μαρία Φ. από τη Θεσσαλονίκη και η συνομήλική της Μαγδαληνή Κ. από το Περιστέρι Αττικής εντοπίστηκαν στην Κόρινθο από αστυνομικό τέσσερις ημέρες μετά την εξαφάνισή τους πριν από δύο εβδομάδες.
Οι 13χρονες Ευγενία και Αλίκη από το Βόλο έφυγαν από το σπίτι τους παίρνοντας το τρένο για τη Θεσσαλονίκη την περασμένη Τετάρτη. Βρέθηκαν μία ημέρα μετά σε μια πυλωτή πολυκατοικίας.
Οι περιπτώσεις αυτές είναι μόλις τέσσερις από τις δεκάδες που έρχονται στη δημοσιότητα σχεδόν καθημερινά και ενεργοποιούν το συναγερμό Amber Alert από το «Χαμόγελο του Παιδιού». Πρόκειται για συμπτώσεις ή για προσχεδιασμένα περιστατικά;
Το makthes.gr με αφορμή τα παραπάνω περιστατικά αλλά και τη σημερινή ημέρα, 25 Μαΐου, που έχει αναγνωριστεί ως Διεθνής Ημέρα Εξαφανισμένων Παιδιών, συνομίλησε με τον συντονιστή του Εθνικού Κέντρου για τις Εξαφανίσεις και τα Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης και ψυχολόγο στο «Χαμόγελο του Παιδιού», Στέφανο Αλεβίζο σχετικά με τις εξαφανίσεις παιδιών και κυρίως για τις φυγές των εφήβων από τα σπίτια τους.
«Οι πολλές συμπτώσεις δεν κάνουν μια τυχαιότητα. Με κάποιον τρόπο αυτά τα τέσσερα και πλέον περιστατικά εξαφανίσεων είναι παρόμοια», αναφέρει στην αρχή της κουβέντας μας, ο Στέφανος Αλεβίζος, συντονιστής του Εθνικού Κέντρου για τις Εξαφανίσεις και τα Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης και ψυχολόγος στο «Χαμόγελο του Παιδιού».
Και συνεχίζει: «Η αλήθεια είναι ότι το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των περιπτώσεων, ο κοινός παρονομαστής δηλαδή, δεν έχει εντοπιστεί. Όμως, από την μέχρι τώρα εμπειρία μας, φαίνεται ότι πολλές περιπτώσεις εξαφανίσεων συνδέονται με τη χρήση του διαδικτύου. Πολλά παιδιά γνωρίζονται μεταξύ τους μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, δίνουν ραντεβού για να συναντηθούν ακόμα και σε άλλες πόλεις και γενικότερα κανονίζουν τη φυγή τους μέσα από το διαδίκτυο»!
Όταν λέμε εξαφανισμένα παιδιά τι εννοούμε;
Με τον όρο εξαφανισμένο παιδί εννοούμε κάθε άνθρωπο κάτω των 18 ετών του οποίου η εξαφάνιση ανήκει σε μία από τις παρακάτω πέντε κατηγορίες:
1. φυγές εφήβων. Είναι η συχνότερη αιτία εξαφάνισης παιδιών.
2. αρπαγές από τρίτα πρόσωπα, απαγωγές. Τέτοιες καταγεγραμμένες περιπτώσεις στα αρχεία της αστυνομίας στην Ελλάδα δεν υπάρχουν, παρά τα όποια δημοσιεύματα ή τους "αστικούς μύθους" που κυκλοφορούν για φορτηγά και αμάξια που αρπάζουν παιδιά. «Αυτό που βλέπουμε στις ταινίες που αρπάζουν ένα παιδί και ζητάνε λύτρα ή το αρπάζουν για να το υιοθετήσουν κλπ. δεν υπάρχει στην Ελλάδα», λέει ο κ. Αλεβίζος.
3. γονεϊκές αρπαγές ή διεθνείς αρπαγές όπως ονομάζονται στη βιβλιογραφία. Αυτό συμβαίνει όταν σε ένα διαζευγμένο ζευγάρι υπάρχει η έννοια της εκδίκησης. Ο ένας εκ των δύο βιολογικών γονέων -συνήθως ο άντρας- που με δικαστική απόφαση δεν έχει τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια του παιδιού, αρπάζει το παιδί και φεύγει, σε μια προσπάθεια να εκδικηθεί τον άλλον γονέα για οποιονδήποτε λόγο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, που συμβαίνουν και στην Ελλάδα, το παιδί μπορεί να κινδυνεύει μπορεί όμως και όχι, διότι είναι με τον γονέα του.
4. εξαφανίσεις ασυνόδευτων παιδιών και προσφυγόπουλων. Είναι μια μεγάλη κατηγορία, που έχει να κάνει με τον τρόπο που τα παιδιά αυτά εισέρχονται στη χώρα και έκτοτε αγνοείται η τύχη τους, πράγμα που καθιστά πολύ δύσκολο τον εντοπισμό τους.
5. ανησυχητικές εξαφανίσεις. Πρόκειται για εξαφανίσεις που δεν εμπίπτουν σε καμιά από τις παραπάνω κατηγορίες. Θα μπορούσαμε με έναν όρο να τις πούμε «εξαφανίσεις μη προσδιοριζόμενες αλλιώς». Είναι εξαφανίσεις παιδιών κυρίως μικρότερης ηλικίας, παιδιά δημοτικού περίπου και μικρότερα, που έχουν χάσει τον προσανατολισμό τους. Δηλαδή παιδιά που έχουν ξεχαστεί κάπου από τους γονείς τους ή ξέφυγαν της προσοχής των γονέων τους και στην προσπάθειά νους να τους βρουν ή να γυρίσουν στο σπίτι μόνα τους, χάνουν το δρόμο τους και εξαφανίζονται ή ακόμα φοβούνται να γυρίσουν σπίτι τους. Στις εξαφανίσεις αυτές ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι, γιατί δεν ξέρει κανείς τι μπορεί να συμβεί στα παιδιά. Ωστόσο, ανησυχητική εξαφάνιση μπορεί να αφορά και σε μεγαλύτερα παιδιά που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Οι φυγές εφήβων είναι η νούμερο ένα κατηγορία εξαφανίσεων στη χώρα μας
Οι φυγές των εφήβων από το σπίτι είναι ένα φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια είναι πολύ συχνό και σύμφωνα με τον κ. Αλεβίζο, η συχνότητά του είναι τέτοια που οφείλει και αξίζει να απασχολήσει σε οργανωμένο επίπεδο την πολιτεία, την κοινωνία των πολιτών και το κράτος.
Ποιες είναι οι αιτίες για τις εξαφανίσεις;
Με βάση μια παλαιότερη ποιοτική έρευνα που έκανε το «Χαμόγελο του παιδιού» φαίνεται ότι ένα μεγάλο κομμάτι των φυγών σχετίζεται με τα διαταραγμένα οικογενειακά δυναμικά. «Να ξεκαθαρίσουμε ότι δε μιλάμε για κακοποιητικά περιβάλλοντα αλλά για εντάσεις μέσα στην οικογένεια, οι οποίες δεν αποφορτίζονται ή για έλλειψη επικοινωνίας ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, κάτι που δημιουργεί ανασφάλεια στα παιδιά και έτσι βρίσκουν την ευκαιρία να εκτονώσουν τις όποιες εντάσεις μέσω της φυγής τους», σημειώνει ο συντονιστής του Εθνικού Κέντρου για τις Εξαφανίσεις και τα Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης και ψυχολόγος στο «Χαμόγελο του Παιδιού».
Με κάποιο τρόπο, η οικογένεια δεν έρχεται σε μια συμφωνία, δεν εκτονώνεται η ένταση και τα παιδιά μέσα σε όλη αυτήν την κατάσταση βρίσκουν ευκαιρία να εκτονώσουν την ένταση μέσα από τη φυγή.
Παράλληλα, ο ρόλος του διαδικτύου είναι ένας ακόμα πολύ σημαντικός παράγοντας για τις φυγές των παιδιών. Η πανδημία και ο περιορισμός το σπίτι λειτούργησαν σαν μεγεθυντικός φακός σε ήδη προϋπάρχοντα προβλήματα μέσα στο σπίτι. Η χρήση του διαδικτύου αυξήθηκε, λόγω της καραντίνας και τα παιδιά είχαν πολύ περισσότερο χρόνο για να οργανώσουν καλύτερα τέτοιες κινήσεις φυγής. «Γι’ αυτό και τα φαινόμενα φυγών εμφανίστηκαν με ακόμη μεγαλύτερη συχνότητα αυτό το διάστημα. Με τις δύο άρσεις του lockdown που ακολούθησαν, είχαμε και μια μαζική τάση φυγών των παιδιών», συμπληρώνει.
Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε και το γεγονός ότι η εφηβεία είναι μια κρίσιμη περίοδος νευρολογικής ανάπτυξης και βιολογικών αλλαγών που μπορεί να εξηγήσει πολλές συμπεριφορές των παιδιών που φαίνονται ανεξήγητες στους γονείς, όπως ο παρορμητισμός, που πολλές φορές οδηγεί σε τάσεις φυγής.
Τα κορίτσια έχουν οργανωμένο σχέδιο, τα αγόρια λειτουργούν εν βρασμώ
Μέσα από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της συνηθέστερης κατηγορίας εξαφανίσεων, αυτή της φυγής των έφηβων, βλέπουμε πως, στατιστικά, οι περισσότερες φυγές πραγματοποιούνται από έφηβα κορίτσια. «Αριθμητικά υπερέχουν», όπως λέει ο κ. Αλεβίζος.
Σύμφωνα με την μέχρι τώρα εμπειρία του «Χαμόγελου του παιδιού» τα κορίτσια, δηλαδή έφηβες ηλικίας 13-17 ετών, έχουν πιο οργανωμένη σκέψη ως προς τη φυγή. Συνήθως, όπως και οι δύο περιπτώσεις με τα κορίτσια από τον Βόλο και αυτά που βρέθηκαν στην Κόρινθο τις προηγούμενες εβδομάδες, υπάρχει ένα σχέδιο στο μυαλό τους που έχουν οργανώσει και κανονίσει να το εκτελέσουν. Δηλαδή «ξέρουν πού να πάνε, έχουν πάρει χρήματα, έχουν ταυτότητα, ίσως και ρούχα, έχουν σχεδιάσει να φύγουν μαζί με κάποιον άλλον, είναι ένας κοινός τόπος των κοριτσιών αυτό. Τα κορίτσια δε φεύγουν εν βρασμώ, αν υποθέσουμε ότι το μεγαλύτερο κομμάτι των φυγών σχετίζεται και με ταραγμένα οικογενειακά δυναμικά», εξηγεί ο κ. Αλεβίζος.
«Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι τα κορίτσια αποφασίζουν τη φυγή και για έναν ακόμα λόγο, ο οποίος συνδέεται με τη σχέση τους με το άλλο φύλο», προσθέτει.
Αντίθετα τα αγόρια, φεύγουν εν βρασμώ ψυχής, χωρίς να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι και επιστρέφουν και πιο γρήγορα. «Τα έφηβα αγόρια λειτουργούν πιο παρορμητικά. Για παράδειγμα, σ’ έναν καβγά στο σπίτι, μπορεί να ανοίξουν την πόρτα και να φύγουν. Φεύγουν χωρίς να το έχουν σκεφτεί ιδιαίτερα επομένως και κάνουν ολιγόωρες φυγές -συνήθως κοντά στο σπίτι- οι οποίες μπορεί να τους προβληματίσουν και το βράδυ να γυρίσουν στα σπίτια τους ακόμα και “μουτρωμένα” ακριβώς επειδή επέστρεψαν».
Τα σημάδια που δείχνουν οι έφηβοι πριν από την φυγή
Αναφορικά με τα σημάδια που μπορεί να μην αντιληφθούν οι γονείς, ο κ. Αλεβίζος επισημαίνει ότι αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να το παρακολουθήσουμε. «Συνήθως η φυγή των παιδιών είναι μια απροσδόκητη κίνηση που δεν περιμένουμε. Εκτός αν μιλάμε για πολλαπλές φυγές και υπάρχει ένα ιστορικό φυγών», τονίζει.
Ψυχραιμία και ηρεμία είναι η λύση
Η καλύτερη συμβουλή τόσο σε γονείς που ψάχνουν τα εξαφανισμένα παιδιά όσο και τα ίδια τα παιδιά που φεύγουν από το σπίτι τους είναι ψυχραιμία και ηρεμία. Για να προλάβουμε μια φυγή, είναι βασικό τα παιδιά να ξέρουν ότι η φυγή δεν είναι ποτέ λύση. «Η φυγή δεν λύνει κανένα πρόβλημα, αντιθέτως γεννάει προβλήματα που είναι δύσκολα διαχειρίσιμα και θέτουν σε κίνδυνο την ίδια ζωή των παιδιών».
«Κάθε παιδί που λείπει από το σπίτι του βρίσκεται σε κίνδυνο»
Η ανάγκη των εφήβων να απομακρυνθούν από συγκρουσιακές οικογενειακές ή διαπροσωπικές σχέσεις είναι αυτή που τους γεμίζει ανασφάλειες και αμφιβολίες και τους ωθεί στο να αναζητήσουν την ελευθερία τους -όπως την έχουν φαντασιωθεί- μακριά από κάθε είδους περιορισμούς.
Όμως, τα περισσότερα περιστατικά φυγών στην Ελλάδα εξιχνιάζονται παρότι οι αριθμοί των περιστατικών με φυγές έφηβων κατά κύριο λόγο, αυξάνονται. Ο μηχανισμός καταγραφής αυτών των περιστατικών βελτιώνεται. «Ελπίζουμε πολύ σύντομα να έχουμε στη διάθεσή μας στο «Χαμόγελο του παιδιού» και τα ακριβή ποιοτικά δεδομένα κάθε φυγής και κάθε εξαφάνισης, δηλαδή όχι μόνο τους αριθμούς σχετικά με το πόσα παιδιά εξαφανίστηκαν και πόσα βρέθηκαν, σε μια σταθερή κλίμακα, ώστε να μπορούμε να συμβάλλουμε ακόμα πιο αποτελεσματικά στην εύρεση των εξαφανισμένων παιδιών».
«Καλό είναι όταν υπάρχει μια ένταση στο σπίτι και δεν μπορεί η οικογένεια να την εκτονώσει από μόνη της, να μην την αφήνει να εξελίσσεται και να ζητάει βοήθεια. Η γραμμή 1056 είναι εκεί με ειδικούς, με ψυχολόγους και κάθε ειδικότητας επιστήμονες για να στηρίξουν και να υποστηρίξουν κάθε συνάνθρωπο μας που το χρειάζεται», υπογραμμίζει ο κ. Αλεβίζος.
Τα στοιχεία εξαφάνισης ανηλίκων για το πρώτο τετράμηνο του 2021 στην Ελλάδα
Σήμερα το «Χαμόγελο του παιδιού» σε εκδήλωση του θα παρουσιάσει τα επίσημα τα στατιστικά στοιχεία του οργανισμού και της Ελληνικής Αστυνομίας σχετικά με τις εξαφανίσεις ανηλίκων για το Α’ τετράμηνο του 2021 (από 01/01/2021 έως και 30/04/2021) στη χώρα μας, καθώς και διεθνή στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία για τα Εξαφανισμένα Παιδιά (Missing Children Europe - MCE) και του Διεθνούς Κέντρου για τα Εξαφανισμένα και υπό Εκμετάλλευση Παιδιών (International Centre for Missing and Exploited Children – ICMEC).
25η Μαΐου, Διεθνής Ημέρα Εξαφανισμένων Παιδιών
Η Διεθνής Ημέρα Εξαφανισμένων Παιδιών (International Missing Children’s Day) διοργανώνεται κάθε χρόνο στις 25 Μαΐου για να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με το παγκόσμιο πρόβλημα της εξαφάνισης παιδιών και παράλληλα να επισημάνει στους γονείς τα μέτρα που πρέπει να λάβουν για την προστασία των παιδιών τους.
Καθιερώθηκε πρώτα ως Εθνική Ημέρα Εξαφανισμένων Παιδιών στις ΗΠΑ, με απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν το 1983 και με την πάροδο του χρόνου διεθνοποιήθηκε. Η επιλογή της 25ης Μαΐου σχετίζεται με την ημερομηνία εξαφάνισης το 1979 του εξάχρονου Έιταν Πατς, η περίπτωση του οποίου συντάραξε τις ΗΠΑ.
Πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά καταγράφονται ως εξαφανισμένα κάθε χρόνο - Μαζί, μπορούμε να τους φέρουμε σπίτι
Φέτος, το Διεθνές Κέντρο για τα Εξαφανισμένα και υπό Εκμετάλλευση Παιδιά (International Centre for Missing and Exploited Children – ICMEC) ενεργοποιεί τα κοινωνικά δίκτυα για να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο σχετικά με τον επιπολασμό και την πολυπλοκότητα αυτού του ζητήματος, κοινοποιώντας ένα «δυνατό» ντοκιμαντέρ 5 λεπτών της 19χρονης Elieth Samara, η οποία απήχθη στη Γουατεμάλα. Μέσα σε 33 ώρες, η Elieth Samara βρέθηκε ασφαλής χάρη στην εθνική ανταπόκριση της Γουατεμάλας και τη συντονισμένη δράση δεκάδων ηρώων προστασίας παιδιών.
Μάθετε περισσότερα για την καμπάνια του ICMEC και παρακολουθήστε την πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ στις 25 Μαΐου κάνοντας κλικ εδώ και ακολουθήστε το #internationalmissingchildrensday στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.