Σε θεσμό τείνουν να καθιερωθούν οι εξετάσεις για την απόκτηση του Πιστοποιητικού Επάρκειας Γνώσεων για Πολιτογράφηση (ΠΕΓΠ) που είναι προαπαιτούμενο για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας από αλλογενείς αλλοδαπούς.
Οι εξετάσεις που πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά τον Μάιο του 2021, γράφει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, διοργανώνονται στα πρότυπα των πανελλαδικών, δύο φορές τον χρόνο και αύριο πρόκειται να διεξαχθεί η πέμπτη εξεταστική διαδικασία.
Αίτηση συμμετοχής έχουν υποβάλει συνολικά 4.798 υποψήφιοι, οι οποίοι κατανεμήθηκαν σε 61 εξεταστικά κέντρα που συστάθηκαν σε ένδεκα πόλεις και συγκεκριμένα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Λάρισα, Ρόδο, Ιωάννινα, Χανιά, Τρίπολη, Χαλκίδα και Μυτιλήνη. Από αυτά, τα έξι είναι ειδικά εξεταστικά κέντρα για την προφορική εξέταση των υποψηφίων ηλικίας άνω των 62 ετών, των ατόμων με αναπηρία άνω του 67% και όσων έχουν διαγνωσμένη μαθησιακή δυσκολία.
«Πρόκειται για ένα σύστημα αδιάβλητο που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει», σημειώνει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων υψηλόβαθμο στέλεχος της Γενικής Γραμματείας Ιθαγένειας του υπουργείου Εσωτερικών που διοργανώνει τη διαδικασία. Την ακεραιότητα των εξετάσεων έχουν πιστοποιήσει η Εθνική Αρχή Διαφάνειας και ο Συνήγορος του Πολίτη.
Στις τέσσερις προηγούμενες εξεταστικές διαδικασίες οι επιτυχόντες ήταν συνολικά 9.485. Στις πρώτες εξετάσεις υπέβαλαν αίτηση συμμετοχής 2.425 υποψήφιοι και συμμετείχαν 2.176, εκ των οποίων οι 1.680 πέρασαν με επιτυχία, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 72,6% των εξεταζόμενων.
Σημαντική ήταν αύξηση των αιτήσεων για τις δεύτερες εξετάσεις, που πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο του 2021, αλλά αντιστρόφως ανάλογο ήταν το ποσοστό επιτυχίας. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των υποψηφίων ανήλθε σε 6.418, προσήλθαν στα εξεταστικά κέντρα οι 5.640 και πέτυχαν οι 2.661, δηλαδή 47,18% των συμμετεχόντων.
Περαιτέρω άνοδος στις συμμετοχές σημειώθηκε στην τρίτη διαδικασία, που διεξήχθη τον Μάιο του 2022. Ο συνολικός αριθμός των αιτήσεων ανήλθε σε 8.281 και τελικά συμμετείχαν 7.318 άτομα. Το ποσοστό επιτυχίας μειώθηκε στο 45,82%, καθώς το πιστοποιητικό απέκτησαν 3.353 υποψήφιοι.
Στην τελευταία διαδικασία, τον Νοέμβριο του 2022, συμμετείχαν 4.094 από 4.564 άτομα που υπέβαλαν αίτηση. Οι επιτυχόντες ήταν 1.741, με αποτέλεσμα το ποσοστό επιτυχίας να υπολογίζεται σε μόλις 42,52%, το χαμηλότερο συγκριτικά με τις προηγούμενες τρεις εξετάσεις.
Η οργάνωση Generation 2.0 for Rights, Equality & Diversity, στην τελευταία αναφορά της για την αποτίμηση της διοικητικής διαδικασίας απόδοσης της ιθαγένειας στην Ελλάδα, αναγνωρίζει ότι η οργάνωση των εξετάσεων «βελτιώνεται κάθε φορά και η διεξαγωγή τους κυλάει πλέον ομαλά, χωρίς καταγεγραμμένα προβλήματα». Δεν παραλείπει, ωστόσο, να επισημάνει ότι τα ποσοστά επιτυχίας παρουσιάζουν πτωτική τάση και είναι ιδιαίτερα χαμηλά τις τελευταίες τρεις εξεταστικές, σημειώνοντας ότι «το φαινόμενο είναι σίγουρα αποθαρρυντικό για τα υποψήφια άτομα».
Όπως τονίζει το αρμόδιο στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών, «προτεραιότητα για εμάς, είναι ο βαθμός δυσκολίας να είναι ίδιος για όλους τους εξεταζόμενους σε όλη τη χώρα, κάτι που επιτυγχάνεται με αυτό το σύστημα». Η ανομοιογένεια των (προφορικών) ερωτημάτων ήταν ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του προηγούμενου συστήματος που διεξαγόταν από τις Περιφερειακές Διευθύνσεις. «Ενδεικτικό της μεγάλης απόκλισης στη δυσκολία των ερωτημάτων ανά περίπτωση είναι ότι ενώ σε Περιφερειακές Διευθύνσεις της Αττικής οι επιτροπές ρωτούσαν τους υποψηφίους για το ποια είναι η μεγαλύτερη πλατεία της Αθήνας και ποιο είναι το σημαντικότερο μνημείο της πόλης, σε άλλη της επαρχίας οι υποψήφιοι καλούνταν να αναφερθούν στη μάχη του Μαντζικέρτ», αναφέρει το ίδιο στέλεχος.
Προκειμένου να διαπιστωθεί η ένταξη των υποψηφίων στην ελληνική πραγματικότητα, εξετάζονται στην Ελληνική Γλώσσα (κατανόηση και παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου) και σε τέσσερις θεματικές ενότητες: Γεωγραφία, Ιστορία, Πολιτισμός και Θεσμοί του Πολιτεύματος. Τα θέματα των εξετάσεων αντλούνται από προκαθορισμένη ύλη που περιλαμβάνει 500 ερωτήσεις με τις απαντήσεις τους με την μέθοδο των πολλαπλών επιλογών (multiple choice) στην Τράπεζα Θεμάτων, η οποία είναι ανοιχτή σε κάθε ενδιαφερόμενο μέσω της ιστοσελίδας https://exetaseis-ithageneia.ypes.gr. Στην ίδια πλατφόρμα, η οποία φιλοξενείται και στο gov.gr, υποβάλλονται και οι αιτήσεις συμμετοχής. Σημειώνεται ότι μία εβδομάδα μετά την ημέρα των εξετάσεων και για χρονικό διάστημα 15 ημερολογιακών ημερών, οι υποψήφιοι που δεν προσήλθαν στις εξετάσεις για λόγους ανωτέρας βίας ή ανυπέρβλητου κωλύματος πρέπει να συνδεθούν στην ιστοσελίδα https://exetaseis-ithageneia.ypes.gr/aitiseis/#login, προκειμένου να καταχωρίσουν την αιτία της απουσίας τους υποβάλλοντας τα ανάλογα δικαιολογητικά. Εφόσον οι λόγοι που επικαλούνται οι υποψήφιοι γίνουν δεκτοί, τότε αυτοί απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής των 150 ευρώ ως εξέταστρων στην επόμενη συμμετοχή τους στις εξετάσεις.
Στις προηγούμενες εξετάσεις οι συμμετέχοντες κλήθηκαν μεταξύ άλλων να σημειώσουν στον χάρτη της Ελλάδας τη θέση συγκεκριμένων πόλεων και νησιών, να απαντήσουν σε ποιο ναό βρίσκονται οι Καρυάτιδες, ποιος συνθέτης μελοποίησε την ποίηση του Νίκου Καββαδία, ποια ταινία απέσπασε 8 βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου το 2003 και ποιας γέφυρας η ανατίναξη υπήρξε μεγάλη επιτυχία της Εθνικής Αντίστασης, ενώ κλήθηκαν να αναγνωρίσουν σε φωτογραφία τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Στο τμήμα της εξέτασης που αφορά στην κατανόηση του γραπτού λόγου δόθηκαν ερωτήματα με βάση κείμενο που είχε τον τίτλο «Ευχαριστίες στον Άγνωστο Εθελοντή», ενώ ακολούθως οι υποψήφιοι έπρεπε να αναπτύξουν το δικό τους κείμενο σε 80-100 λέξεις που θα αναγνωρίζει την προσφορά ενός άγνωστου εθελοντή που δέχτηκε να του κάνουν δοκιμαστικά το εμβόλιο για την Covid-19.
Από την υποχρέωση λήψης του ΠΕΓΠ απαλλάσσονται όσοι έχουν φοιτήσει σε ελληνικό σχολείο, είτε σε εννέα τάξεις της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είτε σε έξι τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και όσοι κατέχουν πτυχίο, μεταπτυχιακό ή διδακτορικό από την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση (ΑΕΙ, ΤΕΙ, ΣΕΛΕΤΕ, ΑΣΠΑΙΤΕ).
Τα αποτελέσματα γνωστοποιούνται στους ενδιαφερόμενους μετά από έναν- ενάμιση μήνα. Στη συνέχεια για να αποδοθεί στους επιτυχόντες η ιθαγένεια θα πρέπει να αποδείξουν την οικονομική τους ένταξη, κύριο τεκμήριο της οποίας είναι το δηλωθέν εισόδημα. Αυτό έχει οριστεί στα 7.500 ευρώ ανά έτος, που είναι οι βασικές αποδοχές του ανειδίκευτου εργάτη και στα 6.500 ευρώ την περίοδο της πανδημίας για πέντε έως επτά έτη πριν την υποβολή της αίτησης, ανάλογα με τον τύπο της άδειας διαμονής. Για τους παντρεμένους το οικονομικό αυτό όριο αφορά το οικογενειακό εισόδημα, δηλαδή αρκεί να το έχει καλύψει ο/η σύζυγος. Για τα άτομα με πιστοποιημένη αναπηρία άνω του 67% ορίστηκε ως ελάχιστο επαρκές εισόδημα το ποσό των 5.500 ευρώ το έτος. Οι σύζυγοι Ελλήνων πολιτών με ημεδαπά τέκνα, καθώς και οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρκεί να αποδείξουν εισοδήματα για τα τρία προηγούμενα έτη. Σύμφωνα με την Generation 2.0 «το ελάχιστο επαρκές εισόδημα αποτελεί το πρωταρχικό και ανυπέρβλητο εμπόδιο στο νέο σύστημα πολιτογράφησης, που οδηγεί σε απόρριψη ενός μεγάλου μέρους των αιτήσεων». Πρόσφατη απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών πάντως δικαιώνει τη σχετική επιλογή του υπουργού Εσωτερικών Μάκη Βορίδη, καθώς αναγνωρίζει ότι μέσω αυτών διακριβώνεται ότι ο αιτών πληροί τα κριτήρια οικονομικής ένταξης και συνεπώς έχει εξασφαλίσει ένα επαρκές επίπεδο διαβίωσης, χωρίς να επιβαρύνει την ελληνική κοινωνία, στο πλαίσιο διαφύλαξης του δημοσίου συμφέροντος.