Την ανάγκη ανασύνθεσης του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και της Αριστεράς συνολικότερα επισημαίνει ο υποψήφιος για την προεδρία του κόμματος, Ευκλείδης Τσακαλώτος, σε συνέντευξή του στην «ΑΥΓΗ».
«Δεν έχω καμία αμφιβολία για την επιβεβλημένη συμβολή της θεωρίας και των αναδυόμενων ιδεολογικών αναζητήσεων στη στρατηγική ενός κόμματος και στο πολιτικό του σχέδιο. Οι νεοφιλελεύθεροι δεν ήταν κυρίαρχοι πολιτικά έως τη δεκαετία του 1970 στις ΗΠΑ και ωστόσο για περίπου 30 χρόνια δούλευαν μεθοδικά τις ιδέες τους, δημιουργούσαν δεξαμενές σκέψης, όριζαν και ιεραρχούσαν επιμελώς τις θεματικές εμφάσεις τους. Έτσι, όταν ήρθε η ώρα, ηγεμόνευσαν», σημείωσε αρχικά ο κ. Τσακαλώτος και συνέχισε: «Ιδιαιτέρως όμως για την Αριστερά, η θεωρία αφορά, πέρα από την κριτική του υπάρχοντος, και τους τρόπους θεμελίωσης και ανάπτυξης όσων θέλουμε να συμβούν στην κοινωνία. Είναι προϋπόθεση, με άλλα λόγια, της πάντα απαραίτητης μακροπρόθεσμης ματιάς, οδοδείκτης της κοινής προσπάθειας και παράλληλα ευαίσθητος σεισμογράφος όσων αλλάζουν και μας προ(σ)καλούν να αλλάξουμε (και) εμείς.
Μέλη και ηγεσία από κοινού πρέπει να παραμένουν πάντα περίεργοι μαθητές και μαθήτριες των ιδεολογικών επεξεργασιών του χώρου. Έτσι θα μπορούν, πάλι από κοινού, να αναλογίζονται και τις πρακτικές εφαρμογές αυτών των επεξεργασιών, σε σχέση, λόγου χάρη, με τα κοινά αγαθά. Πρέπει να μην φοβόμαστε, ίσα-ίσα, να το λέμε με θάρρος και παρρησία πως το κόμμα της Αριστεράς έχει, πέραν όλων των άλλων, και διαπαιδαγωγικό χαρακτήρα, είναι σχολείο και εργαστήριο, με τους οδηγούς σπουδών να είναι η θεωρητική μας σκευή. Επιμορφώσεις στελεχών, περιοδικές ανοιχτές ιδεολογικές συζητήσεις, «Παρεμβάσεις», «εντός Εποχής», podcasts, θεματικά συνέδρια, συλλογικοί τόμοι. Όλα τα εργαλεία να τα χρησιμοποιήσουμε, να τα ενώσουμε, να σχεδιάσουμε κι άλλα».
Σε άλλο σημείο τόνισε ότι πολλές φορές η πολυφωνία στην Αριστερά είναι θετική και αποτελεί κατάκτηση, ενώ επισήμανε πως «Γνωρίζουμε ο καθένας και η καθεμία μας ότι η δέσμευση στον κοινό μας αγώνα έχει αφενός έναν χαρακτήρα υπαρξιακό, με την έννοια πως αριστερός και αριστερή παραμένεις σε όλη σου τη ζωή. Αφετέρου, όμως, αυτή η δέσμευση ενδυναμώνεται, ανθίζει και φέρνει αποτελέσματα όταν είναι όσο το δυνατόν προϊόν της δικής μας συνεισφοράς, όταν η γνώμη μας ακούγεται και γίνεται πράξη, όταν συντίθεται μαζί με τις καλές γνώμες των άλλων».
Ολόκληρη η συνέντευξη του Ευ. Τσακαλώτου:
Τουλάχιστον από το 2015 και μετά, η θεωρητική και η ιδεολογική συζήτηση στο εσωτερικό του κόμματος έχει υποχωρήσει χαρακτηριστικά προς όφελος της αμιγώς πολιτικής συζήτησης. Ποια λειτουργία πιστεύετε ότι πρέπει να έχει η θεωρία σε ένα αριστερό κυβερνητικό κόμμα του 21ου αιώνα; Τι σχέση πρέπει να έχουν με αυτή η ηγεσία, τα μέλη και πώς σκέφτεστε ότι οφείλει να αναπτυχθεί αυτή η σχέση;
Δεν έχω καμία αμφιβολία για την επιβεβλημένη συμβολή της θεωρίας και των αναδυόμενων ιδεολογικών αναζητήσεων στη στρατηγική ενός κόμματος και στο πολιτικό του σχέδιο. Οι νεοφιλελεύθεροι δεν ήταν κυρίαρχοι πολιτικά έως τη δεκαετία του 1970 στις ΗΠΑ και ωστόσο για περίπου 30 χρόνια δούλευαν μεθοδικά τις ιδέες τους, δημιουργούσαν δεξαμενές σκέψης, όριζαν και ιεραρχούσαν επιμελώς τις θεματικές εμφάσεις τους. Έτσι, όταν ήρθε η ώρα, ηγεμόνευσαν.
Ιδιαιτέρως όμως για την Αριστερά, η θεωρία αφορά, πέρα από την κριτική του υπάρχοντος, και τους τρόπους θεμελίωσης και ανάπτυξης όσων θέλουμε να συμβούν στην κοινωνία. Είναι προϋπόθεση, με άλλα λόγια, της πάντα απαραίτητης μακροπρόθεσμης ματιάς, οδοδείκτης της κοινής προσπάθειας και παράλληλα ευαίσθητος σεισμογράφος όσων αλλάζουν και μας προ(σ)καλούν να αλλάξουμε (και) εμείς.
Μέλη και ηγεσία από κοινού πρέπει να παραμένουν πάντα περίεργοι μαθητές και μαθήτριες των ιδεολογικών επεξεργασιών του χώρου. Έτσι θα μπορούν, πάλι από κοινού, να αναλογίζονται και τις πρακτικές εφαρμογές αυτών των επεξεργασιών, σε σχέση, λόγου χάρη, με τα κοινά αγαθά. Πρέπει να μην φοβόμαστε, ίσα-ίσα, να το λέμε με θάρρος και παρρησία πως το κόμμα της Αριστεράς έχει, πέραν όλων των άλλων, και διαπαιδαγωγικό χαρακτήρα, είναι σχολείο και εργαστήριο, με τους οδηγούς σπουδών να είναι η θεωρητική μας σκευή. Επιμορφώσεις στελεχών, περιοδικές ανοιχτές ιδεολογικές συζητήσεις, «Παρεμβάσεις», «εντός Εποχής», podcasts, θεματικά συνέδρια, συλλογικοί τόμοι. Όλα τα εργαλεία να τα χρησιμοποιήσουμε, να τα ενώσουμε, να σχεδιάσουμε κι άλλα.
- Παραμένει για την Αριστερά του 21ου αιώνα ο στόχος του σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία ως διακριτού συστήματος -παραγωγικά και πολιτειακά- από τον καπιταλισμό και τις μορφές αυταρχικότητας που προσιδιάζουν σε αυτόν; Ή ο καπιταλισμός έχει κερδίσει το στοίχημα με την Ιστορία και μας υποχρεώνει να περιοριστούμε στο να επιδιώκουμε συνεχώς την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση των ανισοτήτων;
Αναμφίβολα παραμένει στόχος μας ο δημοκρατικός σοσιαλισμός. Έχουμε αυτόν τον ορίζοντα, γιατί αλλιώς θα αναγκαζόμαστε να περιορίζουμε τις βαθιές μεταρρυθμίσεις στο επίπεδο του αστικού εκσυγχρονισμού, βαφτίζοντάς τες ριζοσπαστικές.
Έχουμε κάθε λόγο να είμαστε αισιόδοξοι και αισιόδοξες. Η πτώση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» ακολουθήθηκε από τη δεξιά μετατόπιση της Σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη. Ο νεοφιλελευθερισμός επικράτησε κυβερνητικά σε όλες τις εκδοχές του και τώρα διαφαίνεται ότι έρχεται η ώρα για τη σταδιακή του παρακμή, με την ανάγκη επιστροφής του κράτους στον κόσμο των διαρκών κρίσεων (permacrisis). Στο πλαίσιο αυτό, ο σοσιαλισμός είναι όχι μόνο επίκαιρος, όχι απλώς απαραίτητος, αλλά αρχίζει και γίνεται ξανά επιθυμητός. Σκεφτείτε τη στροφή προς τον σοσιαλισμό και τις σοσιαλιστικές πολιτικές που αποζητούν οι νεότεροι πολίτες των ΗΠΑ και της Βρετανίας, η Generation Left, όπως την ονόμασε ο Κιρ Μίλμπερν. Σκεφτείτε την επικίνδυνη, τρομακτική άνοδο της Άκρας Δεξιάς στην Ευρώπη και το ισχυρό αντίπαλο δέος που πρέπει να προτάξουμε για να μην ξαναζήσουμε όσα έκαναν την ανθρωπότητα να ντρέπεται και να πονάει κατά τη διάρκεια της ανόδου του ναζισμού.
Ηρθε η ώρα να σταματήσουμε τους αμυντικούς αγώνες, αγώνες που δίνουμε και χάνουμε εδώ και περίπου τριάντα χρόνια σε όλο τον κόσμο. Δεν μειώθηκαν οι ανισότητες εντός και μεταξύ των χωρών. Αυξήθηκαν, και πρέπει να παραδεχθούμε την αποτυχία μας. Είναι ώρα για επίθεση, να ξεκινήσουμε έναν νέο «πόλεμο θέσεων», για να είμαστε έτοιμοι, όταν χρειαστεί, για έναν «πόλεμο κινήσεων» σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, με έναν καινοτόμο, ρωμαλέο όσο και δημοκρατικό διεθνισμό, που θα αφορά, θα προστατεύει την πλειονότητα της κοινωνίας. Στους πολιτισμικούς πολέμους της alt right πρέπει να απαντήσουμε θαρραλέα.
- Σε κάθε συνέδριο του κόμματος διαπιστώνεται ότι πρέπει να αλλάξει η λειτουργία των Οργανώσεων Μελών, ώστε να είναι πιο μαζικές και πιο αποτελεσματικές, να αποτελούν το κόμμα στον κοινωνικό τους χώρο, τα μέλη να νιώθουν ότι αυτά που κάνουν είναι χρήσιμα και ότι αυτά που λένε φτάνουν στην ηγεσία του κόμματος και επηρεάζουν την πολιτική του και να χαίρονται που συνευρίσκονται. Μιλάμε για το περίφημο «κόμμα των μελών», που σχεδόν πάντα διαπιστώνεται ότι δεν επετεύχθη. Εσείς πώς σκοπεύετε να συμβάλετε ώστε η συμμετοχή των μελών στην κομματική ζωή να αποκτήσει νόημα και να γίνει δημιουργική και -γιατί όχι;- απολαυστική;
Οι συνεδριάσεις των Οργανώσεων Μελών (και στην πραγματικότητα οι περισσότερες συνεδριάσεις) χρειάζεται να έχουν ακριβή ώρα έναρξης αλλά και λήξης. Δεν είναι σωστό να κουράζονται τα μέλη μας με αέναες διαδικασίες, χωρίς αρχή, μέση και τέλος, όπου «νικητές» βγαίνουν οι πιο ξεκούραστοι, εκείνοι που δεν έχουν άλλες δουλειές ή οι πλέον πεισμωμένοι/ες. Οι συνεδριάσεις χρειάζεται πάντα να αποφασίζουν στο τέλος και στην επόμενη συνάντησή τους να κάνουν απολογισμό για την υλοποίηση των αποφάσεών τους προφορικά, γραπτά και ηλεκτρονικά.
Οι άνθρωποι του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ζουν, εργάζονται, είναι γονείς, κοινωνικοποιούνται, κοντολογίς υπάρχουν στον χώρο τους. Οι εμπειρίες τους αυτές είναι η πρώτη ύλη, το καύσιμο για πολιτικές τοποθετήσεις και πράξεις. Αντλούν από αυτές και μπορούν να τις μετατρέπουν σε συνδικαλιστική, τοπική, πολιτισμική, αλληλέγγυα δράση, αναλόγως με τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους που δημοκρατικά και συντροφικά τις έχουν επεξεργαστεί.
Σε κάθε περίπτωση, ο σχεδιασμός, το καλό κλίμα, η μέριμνα για τη συγκρότηση του κόμματος «από τα κάτω προς τα πάνω» (και όχι το αντίθετο), η πραγματική μέριμνα να εισακούγονται οι γνώμες των μελών στα ανώτερα επίπεδα, η συλλογική ηγεσία και στο επίπεδο των Ο.Μ., καθώς και η έγνοια για επιμόρφωση και αύξηση της συλλογικής δράσης είναι βασικές μεταβλητές της νέας κομματικότητας που χρειαζόμαστε. Τις καλές πρακτικές για να εφαρμοστούν τα παραπάνω θα τις βρούμε, την ψηφιακή διάσταση επίσης θα την επινοήσουμε, έτσι ώστε διαφάνεια και δημιουργικές ανασυνθέσεις να προκύπτουν πιο εύκολα. Το σπουδαίο θα ήταν να καταφέρουμε να αναδιαμορφώσουμε τις νοοτροπίες, να αποδράσουμε από τις μανιέρες που ξέρουμε και μας είναι εύκολες, να πιστέψουμε και να εφαρμόσουμε όσα συχνά ενστερνιζόμαστε στα λόγια, αλλά δεν τα καταφέρνουμε να υλοποιούμε επαρκώς.
- Πώς θα λειτουργήσει η νέα ηγεσία σε ένα κόμμα όπου το «τασικό κριτήριο» συχνά υπερτερεί της ουσιαστικής συλλογικής λειτουργίας; Με διαρκή διαπραγμάτευση με τις τάσεις και ουσιαστικά ερήμην των μελών, όπως συνέβαινε εν πολλοίς μέχρι σήμερα, ή με τη δημιουργία μιας πραγματικά λειτουργούσας συλλογικότητας; Πώς θα συμβάλετε να αντιμετωπιστούν η έμπρακτη απουσία δεσμευτικότητας αρκετών μελών του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και η συχνή ολιγωρία ως προς την υλοποίηση των συλλογικών αποφάσεων;
Τα ρεύματα ιδεών στο κόμμα μας είναι κατάκτηση, είναι η αποτύπωση των αποχρώσεων των τοποθετήσεών μας για τα πράγματα και, με αυτή την έννοια, δεν είναι δόκιμο ή, καλύτερα, είναι αυταρχικό και επικίνδυνο να προσπαθήσουμε να συγκαλύψουμε τις διαφοροποιήσεις μας. Άλλωστε, συχνά συνιστούν πλούτο που διευρύνει εκ των πραγμάτων την εμβέλειά μας ή λειτουργούν συναγωνιστικά. Ωστόσο, όπως σωστά επισημαίνετε, αυτό δεν συμβαίνει πάντα και αρκετές φορές οι τάσεις λειτούργησαν ως οιονεί «κόμματα μέσα στο κόμμα».
Οπως κάθε κομματική μορφή είναι η πολιτική συμπύκνωση του συσχετισμού που διαμορφώνεται ανάμεσα στο κράτος και στην κοινωνία, έτσι και οι τάσεις αποτελούν τα ρεύματα ιδεών μεταξύ των μελών που έχουν περισσότερη κοινή αντίληψη για κάποια ζητήματα είτε λόγω ιδεολογικής αφετηρίας είτε λόγω αξιακής τοποθέτησης. Θα πρέπει όμως να λειτουργούν όχι ως διελκυστίνδα που τραβά το κόμμα προς τη μία ή την άλλη ιδεολογική κατεύθυνση, αλλά ως εφαλτήριο ιδεολογικής ζύμωσης και, τελικώς, μιας δημιουργικής σύνθεσης με σκοπό την ηγεμονική ιδεολογική επικράτηση του κόμματος στο πολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται κάθε εποχή.
Πρέπει να εμβαθύνουμε, ακόμα και να αντιπαρατεθούμε, αλλά σίγουρα να ανασυνθέσουμε την Αριστερά και τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Γνωρίζουμε ο καθένας και η καθεμία μας ότι η δέσμευση στον κοινό μας αγώνα έχει αφενός έναν χαρακτήρα υπαρξιακό, με την έννοια πως αριστερός και αριστερή παραμένεις σε όλη σου τη ζωή. Αφετέρου, όμως, αυτή η δέσμευση ενδυναμώνεται, ανθίζει και φέρνει αποτελέσματα όταν είναι όσο το δυνατόν προϊόν της δικής μας συνεισφοράς, όταν η γνώμη μας ακούγεται και γίνεται πράξη, όταν συντίθεται μαζί με τις καλές γνώμες των άλλων, ώστε να δημιουργηθεί το κατάλληλο μείγμα στο οποίο καθένας και καθεμία θα βρίσκει μέρος του εαυτού του/της. Θα ασχοληθούν με όλη τους τη ζέση, όμως, αν και εφόσον τους λαμβάνουμε υπόψη μας στα σοβαρά, γιατί πιστεύουμε βαθιά ότι μόνο έτσι θα τα πάμε καλύτερα. Η Αριστερά πιστεύει στη συλλογική διάνοια εδώ και δύο αιώνες και το κόμμα μας οφείλει να βρει τους τρόπους ώστε αυτή να αναβλύζει και να παράγει αποτελέσματα υπέρ της κοινωνίας.