Έως και πριν από δεκαπέντε και πλέον χρόνια, το εκλογικό αποτέλεσμα στην πρώτη εκλογική περιφέρεια της Θεσσαλονίκης, σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις, ήταν σχεδόν ταυτόσημο με το πανελλαδικό.
Την τελευταία δεκαπενταετία ωστόσο, από την εποχή των μνημονίων τα οποία οδήγησαν και σε σημαντικές ανατροπές στο έως τότε παγιωμένο πολιτικό σύστημα, η εκλογική συμπεριφορά των ψηφοφόρων της Θεσσαλονίκης κατά πρώτο, αλλά και των υπολοίπων έξι εκλογικών περιφερειών της Κεντρικής Μακεδονίας αποκλίνουν, αλλού λιγότερο, αλλού περισσότερο, από το πανελλαδικό αποτέλεσμα.
Τα λεγόμενα αντισυστημικά πολιτικά σχήματα τα οποία ξεπήδησαν μέσα στην κρίση βρήκαν περισσότερο γόνιμο έδαφος στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Εδώ εμφάνισε τα υψηλότερα ποσοστά της η Χρυσή Αυγή, όπως και το διάδοχο σχήμα της, οι Σπαρτιάτες στις εκλογές του 2023. Εδώ ουσιαστικά γεννήθηκαν η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου, η Νίκη, όπως και η Ένωση Κεντρώων του Βασίλη Λεβέντη.
Οι αιτίες
Οι λόγοι γι’ αυτές τις αποκλίσεις είναι πολλοί. Καταρχάς είναι λόγοι πολιτικοί, όπως για παράδειγμα η συμφωνία των Πρεσπών η οποία είχε τα χαμηλότερα ποσοστά αποδοχής της στην Κεντρική Μακεδονία και τη Βόρεια Ελλάδα εν γένει.
Είναι λόγοι οικονομικοί, καθώς η περιοχή επλήγη σημαντικά από την κρίση. Αλλά και λόγοι κοινωνικοί, επειδή οι κάτοικοι της Κεντρικής Μακεδονίας αισθάνονται αδικημένοι και εγκαταλελειμμένοι από το κεντρικό κράτος. Αισθάνονται ότι δεν παίρνουν όσα δικαιούνται. Σε όλους τους τομείς.
Στην οικονομία, στις υποδομές, στον πολιτισμό, ακόμη και στον αθλητισμό όπου οι επιτυχίες των ομάδων της Θεσσαλονίκης υπολείπονται σημαντικά από αυτές των Αθηνών. Όλοι αυτοί οι λόγοι αποτελούν το καλύτερο θερμοκήπιο για να ευδοκιμήσει ο αντισυστημισμός.
Οι επιδόσεις του 2023
Είναι χαρακτηριστικό ότι στις εθνικές εκλογές του 2023 τα ποσοστά και των τριών πρώτων κομμάτων στην Κεντρική Μακεδονία ήταν χαμηλότερα από την πανελλαδική τους επίδοση. Η Νέα Δημοκρατία μόνο στις Σέρρες κατάφερε να υπερβεί το πανελλαδικό ποσοστό της ενώ στην πολυπληθέστερη Α’ Θεσσαλονίκης ήταν πεντέμιση μονάδες κάτω από την πανελλαδική της επίδοση.
Χειρότερα ήταν τα πράγματα για τον ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος μόνο στην Α’ Θεσσαλονίκης κατάφερε να πιάσει το πανελλαδικό ποσοστό του και σε όλες τις άλλες εκλογικές περιφέρειες υπολειπόταν έως και τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες. Χαμηλότερα σε σχέση με την πανελλαδική του επίδοση βρέθηκε στην Κεντρική Μακεδονία και το ΠΑΣΟΚ, κυρίως λόγω της χαμηλής πτήσης του στην Α’ Θεσσαλονίκης, ενώ αντίθετα στους γύρω νομούς τα πήγε καλύτερα.
Στον αντίποδα, το κόμμα του Βελόπουλου είχε σχεδόν διπλάσιο ποσοστό σε Α’ και Β’ Θεσσαλονίκης σε σχέση με το πανελλαδικό (4,44%), ενώ και σε όλες τις υπόλοιπες εκλογικές περιφέρειες της Κεντρικής Μακεδονίας το ποσοστό της Ελληνικής Λύσης ήταν από 7% έως 8%. Αλλά και η πρωτοεμφανιζόμενη Νίκη κατέγραψε σε αυτήν την περιοχή τις υψηλότερες επιδόσεις της. Με το πανελλαδικό της ποσοστό στο 3,70% σημείωσε στη Θεσσαλονίκη κοντά στο 6%, όπως και σε όλους σχεδόν τους υπόλοιπους νομούς ενώ στην Πιερία, τόπο καταγωγής του επικεφαλής της Δημήτρη Νατσιού ξεπέρασε το 9%!
Στις επικείμενες ευρωεκλογές τα κόμματα αυτά τα οποία κινούνται στο δεξιό άκρο του πολιτικού φάσματος εκτιμάται ότι θα ενισχυθούν έτι περαιτέρω. Αφενός, λόγω της χαλαρότητας της ψήφου που πάντα παρατηρείται σε εκλογές για την ανάδειξη των μελών του ευρωκοινοβουλίου και αφετέρου λόγω της δικαιολογημένης φθοράς της κυβέρνησης. Σημαντικό ρόλο θα παίξουν δύο ακόμη γεγονότα.
Το πρώτο αφορά την ψήφιση του νόμου για τον γάμο των ομοφυλόφιλων ζευγαριών, εάν ζήτημα το οποίο ερεθίζει περισσότερο το συντηρητικό κοινό της Κεντρικής Μακεδονίας. Το δεύτερο γεγονός αφορά το τρομακτικό δυστύχημα των Τεμπών, καθώς αρκετά από τα 57 θύματα ήταν από την περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας και κάποια είχαν δεσμούς στη Θεσσαλονίκη λόγω των σπουδών τους.
Τα διακυβεύματα
Με βάση τα ανωτέρω η μάχη στην Κεντρική Μακεδονία, σε μία περιφέρεια με πληθυσμό κοντά στα δύο εκατομμύρια, θα καθορίσει αρκετές από τις παραμέτρους του αποτελέσματος των ευρωεκλογών. Καταρχάς θα κρίνει το εύρος της υποχώρησης των ποσοστών του κυβερνώντος κόμματος.
Από τις έως τώρα δημοσκοπήσεις επιβεβαιώνεται ότι οι επιδόσεις της Νέας Δημοκρατίας είναι χαμηλότερες έως και τρεις ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την υπόλοιπη επικράτεια. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέλεξε τη Θεσσαλονίκη για να ξεκινήσει την προεκλογική εκστρατεία του και μάλιστα, τη δυτική πλευρά της πόλης όπου τα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος είναι ακόμη πιο κάτω.
Θα παίξει ρόσο όσον αφορά τη μάχη της δεύτερης θέσης καθώς εκτιμάται ότι τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι αρκετά χαμηλότερα σε σχέση με το πανελλαδικό, ενώ στο ΠΑΣΟΚ ποντάρουν σε καλύτερες επιδόσεις.
Η Κεντρική Μακεδονία ενδέχεται να κρίνει και την τέταρτη θέση η οποία διεκδικείται από το ΚΚΕ και την Ελληνική Λύση. Εάν το κόμμα του Βελόπουλου επιτύχει ακόμη υψηλότερα ποσοστά από αυτά του 2023, τότε δεν αποκλείεται να είναι αυτό που θα καταλάβει την τέταρτη θέση.
Θα καθορίσει επίσης πόσα από τα μικρότερα κόμματα θα καταφέρουν να διαβούν το κατώφλι του 3% προκειμένου να εκπροσωπηθούν στη Βουλή. Αυτό αφορά κυρίως τη Νίκη, την Πλεύση Ελευθερίας, ακόμη και το κόμμα της Αφροδίτης Λατινοπούλου το οποίο ανιχνεύεται σε ικανοποιητικά ποσοστά στις δημοσκοπήσεις. Θα αφορά ενδεχομένως και τους Σπαρτιάτες, εάν και εφόσον καταφέρουν να περάσουν τις συμπληγάδες του Αρείου Πάγου ώστε να συμμετάσχουν στις εκλογές.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 21.04.2024