Μετά από 2,5 μήνες που παρέμεινε «σφραγισμένη», η χειμαζόμενη αγορά μετά κόπων και βασάνων, επαναλειτούργησε, υπό τη δαμόκλειο σπάθη αυστηρών περιορισμών, με τους επαγγελματίες να ελπίζουν σε περιορισμό των βαρύτατων απωλειών που έχουν υποστεί από την κορονο-κρίση. Υποχρεώσεις που συνέχισαν να τρέχουν αν και τα μαγαζιά ήταν κλειστά, μηδενικά έσοδα και ένα αύριο αβέβαιο δημιουργούν έναν ασφυκτικό κλοιό που πιέζει υπέρμετρα επιχειρείν και εργαζόμενους.
Με εκπτώσεις οι οποίες προσεγγίζουν και το 70%, το λιανεμπόριο προσδοκά δυναμική επιστροφή για να πάρουν ανάσες τα ταμεία των επιχειρήσεων και να ξεστοκάρουν τα αδιάθετα εμπορεύματα, την ώρα που η οικονομία οδεύει σε τέταρτο διαδοχικό τρίμηνο ύφεσης. Οι έμποροι εμφανίζονται συγκρατημένα αισιόδοξοι μέσα σε ένα πανδημικό περιβάλλον. Στην καλύτερη των περιπτώσεων περιμένουν να ανακτήσουν το 50% της χασούρας του τζίρου των χειμερινών εκπτώσεων, δηλαδή περίπου 2,5 δισ. από τα 5 δισ. ευρώ που διαμορφώνονται τα έσοδα σε περιόδους… κανονικότητας.
Η ακτινογραφία της χασούρας
Για να υπάρχει μία αίσθηση των μεγεθών και του κόστους που επωμίζεται η αγορά, τα lockdown, σύμφωνα και με εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου, «αφαιρούν» από την πραγματική οικονομία, σε απόλυτα νούμερα, περίπου 3 δισ. ευρώ το μήνα.
Το λιανικό εμπόριο, κινητήριος μοχλός της οικονομικής δραστηριότητας, μετρά τις πληγές του καθώς το αποτύπωμα που αφήνει η υγειονομική κρίση είναι βαθύτατο. Ήδη, όπως καταδεικνύουν τα νέα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο Νοέμβριος ήταν εφιαλτικός μήνας για το λιανεμπόριο, με ελεύθερη πτώση εσόδων σχεδόν 250 εκατομμύρια ευρώ (-38,5% σε σχέση με το 2019), ενώ o εορταστικός τζίρος, με τη μέθοδο click away, εκτιμάται ότι κυμάνθηκε σε λιγότερο από το 1/3 του περσινού, δηλαδή περίπου 1 δισ. έναντι 3,5 δισ. ευρώ. Κλάδοι όπως η ένδυση, η υπόδηση και το εμπόριο ρολογιών-κοσμημάτων πλήρωσαν το μάρμαρο, καταγράφοντας απώλειες 70%-80%.
Oι επιχειρήσεις στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας, και όχι μόνο αυτές που μπήκαν σε αναστολή, είχαν κύκλο εργασιών τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2020 193,84 δισ. ευρώ, έναντι 228,68 δισ. ευρώ τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2019, διαφορά δηλαδή 34,84 δισ. ευρώ. Ειδικά το τρίτο τρίμηνο του 2020, ο συνολικός κύκλος εργασιών ήταν 69,80 δισ. ευρώ έναντι 82,91 δισ. ευρώ το τρίτο τρίμηνο του 2019, μικρότερος δηλαδή κατά 15,8%. Η μείωση αυτή είναι σημαντική όχι μόνο διότι διαπιστώνεται μία «τρύπα» 13,11 δισ. ευρώ, αλλά διότι δείχνει τη διάρκεια των επιπτώσεων στην οικονομία και στις επιχειρήσεις, δεδομένου ότι στο τρίτο τρίμηνο υπήρχαν σε ισχύ μόνο κάποια τοπικά lockdowns και αυτά όχι μεγάλης διάρκειας.
Επιπλέον, η υποχώρηση του τζίρου κατά το τρίτο αυτό τρίμηνο ήταν μεγάλη όχι μόνο στον κλάδο των καταλυμάτων - εστίασης (κατά 50,4% υποχώρηση σε σύγκριση με το γ’ τρίμηνο του 2019) που οφείλεται στη δραματική μείωση του τουρισμού, αλλά και σε κλάδους όπως αυτός της μεταποίησης με υποχώρηση τζίρου κατά 12,8% ή κατά 2,1 δισ. ευρώ.
Τον Νοέμβριο, όταν τέθηκε σε ισχύ το δεύτερο γενικό lockdown του 2020, οι απώλειες για το σύνολο των επιχειρήσεων (που έχουν υποχρέωση τήρησης διπλογραφικών στοιχείων) ήταν 1,61 δισ. ευρώ, με το ισχυρότερο πλήγμα να δέχονται οι κλάδοι των τεχνών - ψυχαγωγίας (65,1% η κάμψη του τζίρου σε ετήσια βάση) και των καταλυμάτων - εστίασης (58,1% η μείωση του κύκλου εργασιών). Οι απώλειες για τις λιανεμπορικές επιχειρήσεις που έκλεισαν ήταν 249 εκατ. ευρώ, ενώ για την εστίαση 57 εκατ. ευρώ. Στο διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2020 το μεν λιανεμπόριο (πάντα σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις με διπλογραφικά βιβλία) έχει χάσει περί τα 880 εκατ. ευρώ, η δε εστίαση 476 εκατ. ευρώ. Για το σύνολο των επιχειρήσεων που τηρούν διπλογραφικά βιβλία, οι απώλειες σε τζίρο στο διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2020 ήταν 31,44 δισ. ευρώ.
Ο καταστροφικός λογαριασμός της κορονο-κρίσης για το περασμένο έτος, σύμφωνα με εκτιμήσεις των επιμελητηρίων, αγγίζει το ιλιγγιώδες νούμερο των 50 δισεκατομμυρίων ευρώ. Μέσα σε αυτές τις ασφυκτικές συνθήκες, η επανεκκίνηση της οικονομίας, ανακουφίζει οικονομικά και ψυχολογικά επαγγελματίες και καταναλωτές, στηρίζοντας και τα κρατικά έσοδα.
Έκδηλη όμως είναι και η ανησυχία των εμπόρων μήπως ακολουθήσει ένα νέο, τρίτο, lockdown, δεδομένου ότι η επιδημιολογική εικόνα παραμένει εύθραυστη με την πανδημία να καθορίζει τα πάντα. Crash test για την αγορά είναι η πιστή τήρηση των περιοριστικών μέτρων, διότι σε αντίθετη περίπτωση ένα νέο «πάγωμα» της οικονομίας θα έχει κατακλυσμιαίες συνέπειες για τον κλάδο θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα πολλών μικρομεσαίων επιχειρήσεων με τους εργαζομένους τους να βρίσκονται επί ξύλου κρεμάμενοι.
Τα διαδοχικά «άνοιξε - κλείσε» σφίγγουν το ζωνάρι στον παραγωγικό ιστό, αυξάνουν το έλλειμμα του προϋπολογισμού και το κυριότερο, δεν επιτρέπουν στην οικονομία να λειτουργήσει σε περιβάλλον σταθερότητας. Η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια αποτελούν τους μεγαλύτερους εχθρούς της οικονομικής δραστηριότητας. Κατά το γνωστό κλισέ, η οικονομία είναι κλίμα…
Την ίδια στιγμή, οι δημοσιονομικές αντοχές εξαντλούνται, απειλώντας με εκτροχιασμό τον προϋπολογισμό. Εκτιμάται ότι μόνο ο 5ος και 6ος κύκλος της επιστρεπτέας προκαταβολής κοστίζουν γύρω στα 2,2 δισ. ευρώ, ενώ 1 δισ. ευρώ το μήνα είναι η επιβάρυνση από τα ειδικά επιδόματα για τις αναστολές των συμβάσεων και την αντίστοιχη κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 24 Ιανουαρίου 2021