Καταδιώξεις, κυνηγητά, «δολοφονίες υπουργών», μυστήρια, σκοτεινά μυστικά, πράκτορες της CIA, συνωμοσίες…Μα πού συμβαίνουν όλα αυτά, στο Χόλιγουντ;
Nαι, στο Χόλιγουντ. Μόνο που αυτό «μετακόμισε» στη Θεσσαλονίκη τον τελευταίο καιρό, με την πόλη να «μπουκάρει» με τη βοήθεια και των «Αναλώσιμων» στον κινηματογραφικό χάρτη, κάτι αδιανόητο λίγα χρόνια πριν. Τα οφέλη, άμεσα και έμμεσα, ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε βάθος χρόνου με την τοπική οικονομία να έχει την ευκαιρία να αλλάξει επίπεδο διαχέοντας την προστιθέμενη αξία που θα δημιουργηθεί στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους: Φέτος από τις 15 Μαρτίου ως τις 15 Μαΐου συνεργεία «όργωσαν» το κέντρο και γειτονιές της Θεσσαλονίκης, αλλά και τη Χαλκιδική για τα γυρίσματα της χολιγουντιανής παραγωγής «The Bricklayer», με πρωταγωνιστές τον Άαρον Έκχαρτ και τη Νίνα Ντόμπρεβ, υπό τη σκηνοθετική μπαγκέτα τού διεθνούς φήμης Ρένι Χάρλιν (πρόκειται για ένα κατασκοπικό θρίλερ που θα προβληθεί στις σκοτεινές αίθουσες το φθινόπωρο του 2023). Είναι η τρίτη ταινία που πραγματοποιεί γυρίσματα στη Θεσσαλονίκη (και η πρώτη με πλοκή που εκτυλίσσεται στην πόλη) μετά τις παραγωγές «The Enforcer (Barracuda)» και «Expendables 4», με πρωταγωνιστές αστέρες πρώτου μεγέθους, όπως ο Σιλβέστερ Σταλόνε, ο Αντόνιο Μπαντέρας, ο Τζέισον Στέιθαμ, ο Άντι Γκαρσία και η Μέγκαν Φοξ (όλες οι ταινίες γυρίστηκαν για λογαριασμό της χολιγουντιανής εταιρείας παραγωγής Millennium Media, σε συνεργασία με τα Nu Boyana Film Studios Hellenic).
Για να αντιληφθεί κάποιος τι σημαίνουν για την περιοχή τα γυρίσματα, αρκεί να αναλογιστεί ότι μόνο στο Bricklayer απασχολήθηκαν περίπου 3.000 βοηθητικοί ηθοποιοί, πολλές τοπικές επιχειρήσεις συνεργάστηκαν για την κάλυψη των αναγκών τής παραγωγής (ο προϋπολογισμός της οποίας άγγιξε τα 21 εκατ. ευρώ), ενώ καίριας σημασίας είναι και η προβολή τής Κεντρικής Μακεδονίας στο εξωτερικό, καθώς, μέσα από την ταινία, πολλά σημεία τής Θεσσαλονίκης και της περιφέρειας θα «ταξιδέψουν» σε όλο τον κόσμο.
Αντίστοιχα, στην περίπτωση της ταινίας «Expendables 4», περί τα τριακόσια άτομα της παραγωγής διέμειναν επί σχεδόν ενάμιση μήνα στη Θεσσαλονίκη, πραγματοποιώντας περίπου 10.000 διανυκτερεύσεις σε 14 ξενοδοχεία τής περιοχής, αλλά και σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης τύπου ΑirBnΒ (ένα όφελος στο οποίο θα πρέπει να συνυπολογιστούν τα έσοδα και για άλλες εταιρείες και επιχειρήσεις τής πόλης, όπως π.χ. αυτές που παρείχαν τεχνικό εξοπλισμό). Δε σταματάμε όμως εδώ, με την πόλη να είναι έτοιμη να υποδεχτεί με…ανοιχτές αγκάλες δύο ακόμα μεγάλες παραγωγές μέχρι το τέλος του χρόνου.
Ρόλο – κλειδί στην κινηματογραφική άνθιση Θεσσαλονίκης και Κεντρικής Μακεδονίας παίζει το Film Office της ΠΚΜ που έχει τραβήξει σαν μαγνήτης για μεγάλες παραγωγές, βάζοντας φρένο στη γραφειοκρατία.
Η λειτουργία του βασίζεται σε τρεις πυλώνες: τον οικονομικό, τον πολιτιστικό και τον εκπαιδευτικό. Ο πρώτος πυλώνας ασχολείται με την προσέλκυση οπτικοακουστικών παραγωγών στην Κεντρική Μακεδονία, προωθώντας και τις επτά περιφερειακές ενότητες (Θεσσαλονίκης, Ημαθίας, Πέλλας, Κιλκίς, Σερρών, Χαλκιδικής, Πιερίας) ως ιδανικές τοποθεσίες γυρισμάτων για οπτικοακουστικές παραγωγές όλων των ειδών. Ο δεύτερος πυλώνας αναφέρεται στην πολιτιστική κληρονομιά τής Κεντρικής Μακεδονίας και ιδίως στον κινηματογραφικό πολιτισμό της περιοχής, ενώ, σε ό,τι αφορά τον εκπαιδευτικό πυλώνα, το Film Office διοργανώνει εκδηλώσεις εκπαίδευσης και δικτύωσης για όλους τους επαγγελματίες που εργάζονται στην Κεντρική Μακεδονία, ενθαρρύνοντας παράλληλα τον κινηματογραφικό αλφαβητισμό του ευρύτερου κοινού.
Στόχος του Film Office είναι η σταδιακή ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας, η σύνδεση εγχώριων και ξένων οπτικοακουστικών έργων με έμπειρους τοπικούς επαγγελματίες και επιχειρήσεις και η ενημέρωση των κινηματογραφιστών για τα ανταγωνιστικά εθνικά κίνητρα που προσφέρει η Ελλάδα, όπως για οπτικοακουστικές παραγωγές, όπως το πρόγραμμα cash rebate 40% και το καθεστώς φοροαπαλλαγής 30%, και τα δύο επενδυτικά εργαλεία, τα οποία διαχειρίζεται το ΕΚΟΜΕ (Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας).
Σε θέση οδηγού στο κινηματογραφικό…μέλλον
Πλέον, τα φώτα στρέφονται στα κινηματογραφικά στούντιο παραγωγής ταινιών της «NU Boyana Film Studios», τα οποία θα φιλοξενηθούν στις αποθήκες Κορδογιάννη, στη Θέρμη, με τα έργα του ολικού λίφτινγκ να ξεκινούν την περίοδο που διανύουμε.
Με την ολοκλήρωσή των τελευταίας τεχνολογίας στούντιο, εκτιμάται ότι η Θεσσαλονίκη θα μπορεί να φιλοξενεί κινηματογραφικά γυρίσματα ακόμη και 365 ημέρες τον χρόνο σε 16 διακριτούς χώρους συνολικού εμβαδού άνω των 20.000 τ.μ. που εκτείνονται σε συνολική έκταση 83 στρεμμάτων. Μελλοντικά, θα μπορεί να στηθεί ολόκληρο σκηνικό πόλης!
Τα γυρίσματα κινηματογραφικών υπερπαραγωγών του εξωτερικού θα συνεχιστούν στη Βόρεια Ελλάδα, ενώ παράλληλα θα δημιουργηθούν και νέες υπερσύγχρονες υποδομές με στόχο την μεγαλύτερη ανάπτυξη της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στην χώρα μας.
Μέχρι σήμερα η Ελλάδα, λόγω και των ενισχύσεων μέσω του καθεστώτος cash rebate, μπορεί να έχει καταστεί ελκυστική στις διεθνείς παραγωγές, όμως, δεν συμβαίνει το ίδιο με τις υποδομές, τα κινηματογραφικά δηλαδή στούντιο, των οποίων η απουσία απομειώνει το συγκριτικό πλεονέκτημα. Και αυτό διότι οι ξένοι παραγωγοί, που επιλέγουν τη χώρα, θα πρέπει είτε να εξαρτώνται από την περιορισμένη διαθεσιμότητα των υφιστάμενων, περίπου επτά, στούντιο, κατάλληλων κυρίως για τηλεοπτικές παραγωγές, είτε να πραγματοποιούν τα γυρίσματά τους σε ανοιχτούς χώρους, οι οποίοι υπόκεινται σε αστάθμητους παράγοντες, όπως ο καιρός.
Αυτού του είδους οι εγκαταστάσεις, ωστόσο, συμπληρώνουν μαζί με τις εταιρείες post production και σημαντικό αριθμό άλλων παικτών του θεάματος, τον καμβά της κινηματογραφικής βιομηχανίας, που διαθέτει έναν από τους ισχυρότερους οικονομικούς πολλαπλασιαστές. Το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών έχει υπολογίσει, παλαιότερα, ότι εάν, κάθε χρόνο, γυρίζονταν στη χώρα 20 ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού, της τάξεως των 450.000 ευρώ καθεμία, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) θα αυξανόταν κατά 14,2 εκατ. ευρώ. Καθίσταται σαφές το μέγεθος του οικονομικού αποτυπώματος που δύναται να δώσει…χολιγουντιανή ώθηση στην ελληνική οικονομία.
«30 – 50 εκατ. ευρώ έπεσαν στην πόλη»
«Τα οφέλη από μία ταινία διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, είναι τα άμεσα (το τι αφήνουν στην οικονομία της περιοχής μας τα γυρίσματα μίας παραγωγής) και έμμεσα (πόσο θα ωφεληθεί τουριστικά η περιοχή μόλις προβληθεί μία ταινία). Έχουμε ζητήσει αναλυτικά στοιχεία για να υπάρξουν ακριβή νούμερα, εκτιμούμε πως περίπου 30- 50 εκατ. ευρώ είναι μέχρι στιγμής το άμεσο οικονομικό αποτύπωμα των παραγωγών στην ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας (από ανθρώπους που δούλεψαν και τα χρήματα που έπεσαν στην τοπική οικονομία). Το έμμεσο θα φανεί σε βάθος χρόνου όταν προβληθούν οι ταινίες στους κινηματογράφους και διαφημιστεί η Θεσσαλονίκη», επισημαίνει ο Αλέξανδρος Θάνος, αντιπεριφερειάρχης τουρισμού της ΠΚΜ.
Παράλληλα, προαναγγέλει πως θα έρθουν δύο νέες μεγάλες παραγωγές μέχρι το τέλος του χρόνου στην πόλη. Για τα νέα υπερσύγχρονα στούντιο κινηματογραφικών προδιαγραφών που θα δημιουργηθούν στη Θέρμη και θα είναι ικανά να «σηκώσουν» υψηλού επιπέδου παραγωγές, σημειώνει ότι «το προσεχές διάστημα θα κατατεθεί το master plan της επένδυσης ύψους 50 εκατ. ευρώ με τον ορίζοντα υλοποίησης του εγχειρήματος να είναι τετραετής, μιλάμε για στούντιο όπως είναι τα αντίστοιχα στην Αμερική».
Μέχρι στιγμής «οι παραγωγοί έχουν μείνει απόλυτα ευχαριστημένοι από την συνεργασία τους μαζί μας ενώ και το ΕΚΟΜΕ αλλά και το Film Office της ΠΚΜ έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην προσέλκυση κινηματογραφικών παραγωγών παρέχοντας κίνητρα και εξαλείφοντας γραφειοκρατικά εμπόδια», καταλήγει.
Το 2021, οι μεγάλες ξένες κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές που
επέλεξαν την Ελλάδα για γυρίσματα πολλαπλασιάστηκαν. Εν πολλοίς,
πρόκειται για τη θετική ανταπόκριση της διεθνούς αγοράς σε πολύ ισχυρά κίνητρα,
όπως το cash rebate, που ισχύουν εδώ και δεκαετίες σε άλλες χώρες και θεσπίστηκαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια και στην Ελλάδα.
Ωστόσο, η παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών και τηλεοπτικών σειρών στην Ελλάδα (μαζί με άλλους συναφείς κλάδους) παραμένει ένα πολύ μικρό μέρος της τοπικής οικονομίας: το 2018 αντιστοιχούσε σε 433 εκατ. ευρώ, δηλαδή σε μόλις
0,26% του ΑΕΠ. Παρότι το ποσοστό είναι μικρό η οπτικοακουστική παραγωγή επηρεάζει καταλυτικά άλλους κλάδους, όπως ο τουρισμός, με τρόπο που δεν είναι εύκολα μετρήσιμος. Είναι ένα ποσοστό που έχει μεγάλα περιθώρια βελτίωσης.
Από την έναρξη λειτουργίας του προγράμματος cash rebate τον Απρίλιο του 2018 μέχρι και τα τέλη Οκτωβρίου του 2021, έχουν υπαχθεί στις προβλέψεις του κινήτρου συνολικά 176 έργα, εκ των οποίων 94 είναι εγχώριες και τα 82 διεθνείς παραγωγές (διασυνοριακές συμπαραγωγές μεταξύ ελληνικών εταιρειών παραγωγής/παροχής υπηρεσιών και εταιρειών παραγωγής από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ασία και την Αυστραλία).
Ειδικά τη φετινή χρονιά, που παρατηρήθηκε «έκρηξη» στις μεγάλου προϋπολογισμού ξένες παραγωγές, έχουν ολοκληρωθεί περισσότερες από δέκα παραγωγές, με προϋπολογισμό από 8 έως 20 εκατομμύρια ευρώ η καθεμία. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις ταινίες «Knives Out», «The Enforcer», «Greek Freak», «The Expendables 4», «Crimes of the Future» και τις σειρές «Jack Ryan 3» και «Tehran 2».
Πώς μία ταινία «απογειώνει» μία περιοχή
Η επιλογή μίας χώρας ως «φόντο» κινηματογραφικής παραγωγής αποδεικνύεται ότι έχει σημαντικά οικονομικά οφέλη, τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο διαρκεί το «γύρισμά» της αλλά και μακροπρόθεσμα ιδιαίτερα εάν αυτή η παραγωγή αποδειχθεί επιτυχημένη και στα ταμεία.
Απτή απόδειξη αποτελούν οι περιοχές χωρών που έχουν «γυριστεί» ταινίες όπως «Ο Νονός» ή το «Dolce Vita». Όμως ταυτόχρονα φαίνεται ότι φέρνει και μερικούς πονοκεφάλους για τις τοπικές αρχές ή αναπαράγει αρκετά στερεότυπα για τον χαρακτήρα συγκεκριμένων λαών. Παρά ταύτα ο επονομαζόμενος «κινηματογραφικός τουρισμός» («Film Tourism»), ο οποίος φαίνεται ότι ξεκινά να ανθεί και στη χώρα μας, αποτελεί ζητούμενο για αρκετές περιοχές.
Σύμφωνα με ανάλυση του πρακτορείου Bloomberg όσο πιο επιτυχημένη είναι εισπρακτικά μία κινηματογραφική ταινία τόσο πιο ωφελημένο αποδεικνύεται και το μέρος που γυρίστηκε.
Το δημοφιλέστατο «The Hangover» «οδηγεί» αρκετούς θεατές να σκεφθούν ότι στο Λας Βέγκας μπορούν να κάνουν τα πάντα και να μην τιμωρηθούν. Όπως επισημαίνουν τοπικά ΜΜΕ ακόμη και σήμερα αρκετοί επισκέπτες χρησιμοποιούν την «ατάκα» της ταινίας όταν κλείνουν κάποιο δωμάτιο στο ξενοδοχείο Caesars Palace: «Έζησε εδώ ο Καίσαρας;» ή ζητούν τη… σουίτα του Hangover.
Η Νέα Ζηλανδία είναι μία ακόμη χώρα που γεύτηκε αύξηση των τουριστικών ροών χάρη στον κινηματογράφο και τις παραγωγές «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» και «The Hobbit». Ένας στους τρεις τουρίστες φρόντισε να επισκεφθεί κάποια από τα μέρη που υπάρχουν στον «Άρχοντα» ενώ ένας στου 10 επισκέφθηκε τα χωριά των… Χόμπιτ. Οι τουριστικές αρχές υποστηρίζουν ότι οι ταινίες αυτές (οι οποίες ήταν και τριλογίες) είναι ο λόγος που το 10% των τουριστών επισκέφθηκε τη Ν. Ζηλανδία το 2019, οι οποίοι φρόντισαν να ευεργετήσουν με 630 εκατ. δολάρια την οικονομία της χώρας.
Οι δράκοι του Game of Thrones «αναθέρμαναν» την κροατική οικονομία
Το εξωφρενικά δημοφιλές franchise Game of Thrones πέτυχε να ενισχύσει συνολικά την οικονομία της Κροατίας μέσω του τουρισμού με το Ντουμπρόβνικ να «αναγκάζεται» ακόμα και σε περικοπές στους αριθμούς τουριστών σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί ο υπερπληθυσμός, ο οποίος έχει γίνει όλο και πιο προβληματικός τα τελευταία χρόνια.
Η κροατική πόλη ήταν από καιρό δημοφιλής τουριστικός προορισμός στην Ευρώπη, αλλά είδε τη δημοτικότητά της να αυξάνεται καθώς το HBO ξεκίνησε την προβολή του «Game of Thrones» το 2011.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 25.09.2022