«Αρτυμένοι» με μεγάλες ποσότητες φυτοφαρμάκων, εντοπίζονται να είναι χιλιάδες τόνοι νωπών φρούτων και λαχανικών, που εξάγονται από τρίτες χώρες προς την Ε.Ε. συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, ενώ από τους ελέγχους και τις απορρίψεις που γίνονται, το μεγαλύτερο πρόβλημα υπάρχει στα τουρκικά προϊόντα, με πολλά από αυτά, που προφανώς περνάνε δίχως να εντοπιστούν, να καταλήγουν στο πιάτο του ανυποψίαστου καταναλωτή.
Αναμφίβολα το πρώτο και σημαντικότερο πρόβλημα αφορά τη δημόσια υγεία, της οποίας η προστασία είναι χρέος των αρμόδιων ελεγκτικών υπηρεσιών, ωστόσο τίθεται και σοβαρό θέμα για τους Έλληνες παραγωγούς και εξαγωγείς. Και αυτό καθώς τα εγχώρια προϊόντα, βάσει ενωσιακών απαιτήσεων αλλά και των ακόμη, πολλές φορές, αυστηρότερων απαιτήσεων των αλυσίδων του εξωτερικού, περνάνε από εξονυχιστικούς ελέγχους πριν φύγουν για κατανάλωση, καθαρά και σε απόλυτη συμμόρφωση με τους ισχύοντες κανονισμούς αλλά και αυστηρά ιδιωτικά πρωτόκολλα λιανεμπορικών ομίλων.
Το πρόβλημα της παρουσίας φυτοφαρμάκων, τα οποία κάποτε ονομάζαμε απλώς λιπάσματα, δεν είναι τωρινό, αλλά λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις καθώς στην Ε.Ε. εισάγονται ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες φρούτων και λαχανικών από τρίτες χώρες, ασιατικές και αφρικανικές, ενώ διαπιστώνεται ότι μεγάλος εξαγωγέας στην Ευρώπη έχει γίνει η Αίγυπτος. Χώρα η οποία αφενός εξάγει νωπά επιβαρυμένα με φυτοφάρμακα, αφετέρου, βάζει φρένο στις εισαγωγές φρούτων και λαχανικών από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε όλα τα παραπάνω προστίθεται και ένας ακόμη έντονος προβληματισμός, καθώς όπως συμπεραίνεται, από το δίχτυ των ελέγχων που γίνονται ή πρέπει να γίνονται σε μεγαλύτερη έκταση στη χώρα μας, δεν εντοπίζονται μεγάλες ποσότητες ακατάλληλων προϊόντων.
Σε αυτό το συμπέρασμα έχει καταλήξει η Incofruit Hellas, βλέποντας τον ασύγκριτα μεγαλύτερο αριθμό επιβαρυμένων φορτίων που εντοπίζονται από τους ελέγχους που διενεργεί η Βουλγαρία, σε σχέση με τους ελέγχους που πραγματοποιεί η ελληνική πλευρά.
Τα παραπάνω δεν είναι κάποιο αυθαίρετο συμπέρασμα, αλλά όσα υποστήριξε ο ειδικός σύμβουλος της Incofruit Hellas Γεώργιος Πολυχρονάκης. Το πρόβλημα κατ’ αυτόν εντοπίζεται σε δύο σημεία: 1) στη λήψη λιγότερων δειγμάτων, από το 30% των ελέγχων που απαιτεί η Ε.Ε. να γίνονται στα διερχόμενα φορτία 2) στη μη αναβάθμιση του εξοπλισμού και της υλικοτεχνικής υποδομής των κρατικών εργαστηρίων (σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα) που έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της δυνατότητας εντοπισμού των τοξικών δραστικών ουσιών, ίσως και στο 1/10 εκείνων που μπορούν να ανιχνευτούν από τα αντίστοιχα εργαστήρια της Βουλγαρίας, αλλά και τα σύγχρονα ελληνικά ιδιωτικά εργαστήρια.
«Στο πρώτο εξάμηνο του 2023, έγιναν 41 απορρίψεις τουρκικών πιπεριών από το βουλγαρικό εργαστήριο, όταν στην Ελλάδα, στον ίδιο διάστημα εισήχθησαν 952 τόνοι πιπεριών , δίχως να γίνει απόρριψη ούτε ενός φορτίου. Αυτό που συμπεραίνουμε είναι ότι υπάρχει πρόβλημα με τους ελέγχους στη χώρα μας», επισήμανε ο κ. Πολυχρονάκης.
Το πρόβλημα των ιδιαίτερα επιβαρυμένων φρούτων και λαχανικών, τρίτων χωρών, που εξάγονται προς την Ε.Ε., δεν είναι μικρό.
Αρνητική πρωτιά για τα τουρκικά φρούτα και λαχανικά
Σύμφωνα με δελτίο τύπου της Incofruit Hellas, κατά το Α’ εξάμηνο 2023 η ΕΕ εντόπισε 272 περιπτώσεις φρούτων και λαχανικών που εισήχθησαν με υπερβολική παρουσία φυτοφαρμάκων στην Κοινότητα, με το 35% και πλέον να είναι προέλευσης Τουρκίας.
Κατά το εξεταζόμενο διάστημα, το Σύστημα Ταχείας Προειδοποίησης για Τρόφιμα και Ζωοτροφές (RASFF) έλαβε συνολικά 272 ειδοποιήσεις από τις χώρες που το αποτελούν, λόγω της υψηλής παρουσίας φυτοφαρμάκων σε φρούτα και λαχανικά που έχουν φτάσει στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), είτε από τρίτες χώρες, είτε από την ίδια την ΕΕ.
Η χώρα που παρουσίασε τις περισσότερες ειδοποιήσεις μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 30 Ιουνίου 2023, 35,3% του συνόλου, ήταν η Τουρκία με 96 ειδοποιήσεις για υπερβολική ποσότητα φυτοφαρμάκων σε φρούτα και λαχανικά που προσπάθησε να εξάγει στις αγορές των χωρών της ΕΕ.
Πιπεριές «τίγκα» στα φυτοφάρμακα
Οι πιπεριές είναι το προϊόν της Τουρκίας που παρουσίασε τον μεγαλύτερο αριθμό περιπτώσεων υπερβολικής παρουσίας φυτοφαρμάκων, σε αριθμό 41 περιπτώσεων.
Στην κατάταξη των τουρκικών προϊόντων φρούτων και λαχανικών με περίσσεια φυτοφαρμάκων, τις πιπεριές ακολούθησαν τα λεμόνια με 28 περιπτώσεις υψηλής συγκέντρωσης φυτοφαρμάκων, τα μανταρίνια με 10 ειδοποιήσεις και οι τομάτες με έξι (6) περιπτώσεις, ενώ οι υπόλοιπες ειδοποιήσεις κατανέμονται μεταξύ διαφόρων φρούτων και λαχανικών.
«Ύποπτα» φορτία κυρίως από Ασία και Αφρική
Την Τουρκία ακολουθεί η Αίγυπτος με 42 απορρίψεις, εκ των οποίων οι 30 αντιστοιχούσαν σε πορτοκάλια που εισάγονται από τη χώρα αυτή, τρεις (3) ειδοποιήσεις αφορούσαν πιπεριές και οι άλλες εννέα ( 9) σε διάφορα φρούτα και λαχανικά.
Η Ινδία προκάλεσε 18 ειδοποιήσεις, η Κένυα 15, η Σρι Λάνκα 13, η Κίνα και το Βιετνάμ από επτά (7) η καθεμία, το Μπαγκλαντές έξι (6 ), η Μαδαγασκάρη πέντε (5), με τις υπόλοιπες ειδοποιήσεις να κατανέμονται συνολικά σε 32 χώρες που πούλησαν τα φρούτα και τα λαχανικά τους σε κοινοτικές αγορές, εκ των οποίων οι τρεις (3) ειδοποιήσεις αντιστοιχούσαν στο Μαρόκο σε πιπεριές, αγγούρια και κλημεντίνες, δύο (2) στην Ολλανδία σε αχλάδια και πιπεριές και από την Ισπανία, εντοπίστηκε περίσσεια φυτοφαρμάκων σε δύο περιπτώσεις, που αντιστοιχούσαν σε μανταρίνια.
Οι περισσότερες απορρίψεις φορτίων φρούτων και λαχανικών της Τουρκίας έγιναν από την Βουλγαρία, ενώ να σημειωθεί ότι οι περισσότερες εξαγωγές της συγκεκριμένης χώρας προς Ε.Ε., περνάνε από τη γειτονική Βουλγαρία. Oι οδικές εξαγωγές μέσω Ελλάδος, γίνονται από το μεθοριακό σταθμό των Κήπων, από τον οποίο περνάνε και Ιρανικά προϊόντα που έρχονται μέσω Τουρκίας.
Ο μεγάλος όγκος των αιγυπτιακών φρούτων και λαχανικών εξάγεται στην Ε.Ε. μέσω βορειοευρωπαϊκών, κυρίως, λιμανιών.
Τα οδικώς διακινούμενα νωπά φρούτα και λαχανικά τρίτων χωρών, προς την Ευρωπαϊκή αγορά, στα 4/5 περίπου των ποσοτήτων περνάνε από τη Βουλγαρική μεθόριο και, ίσως το 1/5 μέσω Ελλάδος, κάτι που απαλλάσσει τους ελληνικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς από μεγάλο βάρος.
Στο πιάτο των Ελλήνων τουρκικά φρούτα και λαχανικά
Σημειώνεται ότι βάσει στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ το πεντάμηνο 2023 εισήχθησαν στην χώρα μας από Τουρκία 7.326 τόνοι φρούτων και λαχανικών αξίας 13,533 εκατ. ευρώ με κυριότερα προϊόντα: κολοκυθάκια 1.110 τόνοι, πιπεριές και γλυκοπιπεριές 952 τόνοι, τομάτες 253 τόνοι και λεμόνια 52 τόνοι.
«Η Ελλάδα αντιμετωπίζει αθέμιτο ανταγωνισμό από την Τουρκία στις ευρωπαϊκές αγορές. Να σημειωθεί ότι η τουρκική παραγωγή λαχανικών φθάνει στο 70% της αντίστοιχης παραγωγής λαχανικών όλων των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παραγωγή από την οποία εξάγει το 5%, στα δε φρούτα παράγει το 50% της συνολικής Κοινοτικής παραγωγής και εξάγει το 20% των ποσοτήτων αυτών. Η Τουρκία είναι μία μεγάλη παραγωγός και είναι πολύ σημαντικό, ο ανταγωνισμός, να γίνεται με όρους υγιείς.
Άλλη, ανερχόμενη εξαγωγική δύναμη στα φρούτα και λαχανικά, είναι η Αίγυπτος, η οποία, βάσει συμφωνίας εξάγει ελεύθερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν εν’ τούτοις βάζει συνεχώς εμπόδια στις αντίστροφες εξαγωγές Κοινοτικών προϊόντων, όπως με πρόσθετους φόρους, περιορίζοντας την εισαγωγική της δυνατότητα σε Κοινοτικά προϊόντα κατά 80%», επισήμανε ο κ. Πολυχρονάκης λέγοντας ότι πρέπει να παρακολουθείται η εφαρμογή πολιτικών και μέτρων, που αφορούν το εμπόριο ώστε να μην καταλήγουν σε βάρος των ευρωπαίων παραγωγών.
Αναγκαίοι οι πυκνότεροι και αυστηρότεροι έλεγχοι
Τα νωπά φρούτα και λαχανικά αποτελούν σημαντικό κομμάτι των εξαγωγών ελληνικών αγροτικών προϊόντων και το 2022 ανήλθαν σε αξία σε 1,398 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές ήταν αξίας 714 εκατ. ευρώ. Επομένως η διενέργεια περισσότερων και αυστηρότερων ελέγχων, είναι μεγάλης σημασίας για την ελληνική αγορά αλλά και για τις εξαγωγικές επιδόσεις των Ελλήνων παραγωγών και των ελληνικών επιχειρήσεων, σε μία περίοδο που λόγω των πιέσεων που έχει δεχθεί το εισόδημα του ευρωπαίου καταναλωτή, είναι πιθανό να στραφεί σε χαμηλότερης τιμής προϊόντα, σε προϊόντα που δεν πληρούν τις απαιτήσεις των κοινοτικών κανονισμών.
«Η Κοινότητα ζητάει να ελέγχεται μεγαλύτερο ποσοστό των διερχόμενων φορτίων. Τα δείγματα που λαμβάνονται στους Κήπους, π.χ. από λεμόνια, είναι λιγότερα απ’ όσα ποσοστιαία απαιτείται να λαμβάνονται. Πέραν αυτού, πρέπει να εκσυγχρονιστούν τα κρατικά εργαστήρια ώστε να μπορούν να ελέγξουν μεγάλο αριθμό δραστικό ουσιών, όπως για παράδειγμα γίνεται στα ελληνικά φρούτα και λαχανικά που προορίζονται για εξαγωγή», είπε ο κ. Πολυχρονάκης.
«Εφιστούμε λοιπόν την προσοχή των ελεγκτικών αρχών για τον φυτο-υγειονομικό έλεγχο των αφικνούμενων αλλά και διερχομένων με προορισμό τις χώρες της Ε.Ε. φορτίων φρούτων και λαχανικών, κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2023, ως προς την τήρηση των απαιτήσεων της Ενωσιακής Νομοθεσίας καθότι στο πρώτο εξάμηνο οι επιδόσεις της χώρας μας ήταν σχεδόν μηδενικές», συμπλήρωσε.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 23.07.2023