Για «διγλωσσία» και «υποκρισία» στο θέμα της εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών κατηγορεί την κυβέρνηση μιλώντας στη «ΜτΚ» ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και πρώην υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Κατρούγκαλος. Παράλληλα διαπιστώνει ότι η πραγματικότητα αποκαθιστά, αργά αλλά σταθερά, την αλήθεια σε σχέση με τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Ποια είναι η μέχρι στιγμής αποτίμηση που κάνετε στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, τρία χρόνια μετά την ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών;
H Συμφωνία των Πρεσπών είναι μια ιστορική συμφωνία. Αφενός έλυσε μια διαφορά δεκαετιών, αποκαθιστώντας την ιστορική αλήθεια και ενταφιάζοντας απολύτως τον αλυτρωτισμό των εθνικιστικών κύκλων της γειτονικής χώρας (βλ. ιδίως το άρθρο 4 παρ. 3 και την τροποποίηση του άρθρου 49 του Συντάγματος της γείτονος). Η λύση που δόθηκε για σύνθετη ονομασία, παρά την ακραία αντίθετη δημαγωγία της Νέας Δημοκρατίας, αποτελούσε την πάγια εθνική γραμμή, όπως είχε διαμορφωθεί τουλάχιστον από το 2004 και αποτυπώνεται σε όλες τις προγραμματικές κυβερνητικές δηλώσεις. Παραθέτω ενδεικτικά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Σαμαρά, στο πλαίσιο των οποίων στις 7 Ιουλίου 2012, ο Ε. Βενιζέλος, ως υπουργός Εξωτερικών δήλωνε «η Ελλάδα, επιδεικνύοντας το απαιτούμενο εποικοδομητικό πνεύμα, προέβη σε ένα μείζον συμβιβαστικό βήμα, αποδεχόμενη σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό και χρήση έναντι όλων (erga omnes)».
Αφετέρου, η Συμφωνία αύξησε εκθετικά το διπλωματικό κεφάλαιο της χώρας. Η Ελλάδα αναγνωρίσθηκε ως χώρα που λύνει προβλήματα και εξάγει σταθερότητα, στέλνοντας ταυτόχρονα μήνυμα σε όλα τα δυτικά Βαλκάνια ότι οι διαφορές μπορεί να λυθούν με τον διάλογο και την διπλωματία. Παράλληλα, ακύρωσε τις προσπάθειες της Τουρκίας να επεκτείνει την επιρροή της και να ασκήσει πίεση στην χώρα μας και από τα βόρεια σύνορα της.
Θετική εξέλιξη απετέλεσε μετεκλογικά η εγκατάλειψη της δημαγωγικής ρητορικής της Νέας Δημοκρατίας και η (έστω εκούσα-άκουσα) αναγνώριση του θετικού ρόλου της Συμφωνίας, καθ’ υπέρβαση της προεκλογικής θέσης περί απλής αδυναμίας ακύρωσης της. Ενδεικτικά αναφέρω τις δηλώσεις του Υπουργού Άμυνας ήδη στις 17/7/2019: «Δεν αμφισβητώ την πρόθεση κανενός ότι αυτή η Συμφωνία επιτεύχθηκε για καλό σκοπό, για να ενισχύσει τη σταθερότητα στην περιοχή, για να ενισχύσει τις γεωπολιτικές σταθερές της περιοχής, έτσι ώστε να μην υπάρξουν ανατροπές.» Βέβαια και στον τομέα αυτό συνεχίζεται η διγλωσσία και η υποκρισία της κυβέρνησης. Πολλά στελέχη της αρνούνται και σήμερα να χρησιμοποιήσουν τον όρο Βόρεια Μακεδονία.
Η συμμετοχή της Βόρειας Μακεδονίας στο Euro προκάλεσε συζητήσεις σε σχέση με την παραβίαση ή όχι της Συμφωνίας από τη μεριά της. Εγείρετε και εσείς ζήτημα παραβίασης της;
Πράγματι η Συμφωνία των Πρεσπών επιβάλλει η εθνική ομάδα να χρησιμοποιεί το συνταγματικό όνομα της χώρας και είχα καλέσει και προσωπικά τις αθλητικές και πολιτικές αρχές της Βόρειας Μακεδονίας να σεβαστούν τις σχετικές υποχρεώσεις τους. Ήδη όμως ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας, όπως έπρεπε, αναγνώρισε το λάθος αρχικών του τοποθετήσεων, υπογραμμίζοντας δημόσια τα παραπάνω. Θεωρώ, συνεπώς, το θέμα λήξαν. Ας αναλογιστούν όμως όσοι εξακολουθούν και σήμερα να είναι αντίθετοι στη Συμφωνία, με ποια φανέλα και με τι όνομα θα αγωνιζόταν η εθνική ομάδα χωρίς αυτή…
Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει καθυστερήσει να φέρει προς ψήφιση στη Βουλή τα τρία μνημόνια συνεργασίας που απορρέουν από τη Συμφωνία. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για παραβίαση της Συμφωνίας και από την ελληνική πλευρά;
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας εξακολουθεί να ασκεί εξωτερική πολιτική με εσωκομματικά κριτήρια. Καθυστερεί να φέρει στη Βουλή τα τρία μνημόνια συνεργασίας που προωθούν τα εθνικά μας συμφέροντα (το ένα από αυτά αφορά την αμυντική κάλυψη της Βόρειας Μακεδονίας από τις δικές μας δυνάμεις) αποκλειστικά και μόνον λόγω των ενδοκομματικών της αντιθέσεων και των αντιδράσεων της εθνικιστικής της πτέρυγας. Πλημμελώς εφαρμόζει τη Συμφωνία, και πάλι προς βλάβη των εθνικών μας συμφερόντων, και σε άλλους κρίσιμους τομείς. Μεγάλες είναι, για παράδειγμα, οι καθυστερήσεις στη λειτουργία των Επιτροπών για τα σχολικά βιβλία και τα σήματα. Αναντίρρητα η αντιφατική αυτή στάση αποδυναμώνει τη διπλωματική θέση της Ελλάδας, τους μοχλούς πίεσης προς τη γείτονα, αλλά και τις δυνατότητες προσέγγισης της.
Πώς βλέπετε την κοινωνική και οικονομική σχέση των δύο χωρών μετά τη Συμφωνία; Έχουν αλλάξει οι σχέσεις των δύο λαών προς το καλύτερο;
Οι σχέσεις των δύο λαών, ακόμη και την περίοδο της έντασης των διακρατικών σχέσεων, ήταν καλές (δεν αναφέρομαι, προφανώς, στα ακραία στοιχεία και από τις δύο μεριές των συνόρων. Ενοχλούμαστε, εύλογα, από την εμφάνιση ορισμένων από αυτά στους αγώνες του Euro, ξεχνώντας, συχνά, τα δικά μας «φυντάνια» που φώναζαν «στα όπλα, στα όπλα, να πάρουμε τα Σκόπια» ή έδειχναν τα οπίσθια τους στις δημοσιογραφικές κάμερες). Οι προοπτικές για να γίνουν καλύτερες οι διμερείς σχέσεις βελτιώθηκαν πολύ από τις Πρέσπες. Και εδώ, όμως, η κυβερνητική αδράνεια δεν βοηθά. Για παράδειγμα, για το θέμα των εμπορικών προϊόντων, η συμφωνία προβλέπει (άρθρο 1 παρ. 3 εδ. θ) τα παρακάτω: «τα Μέρη συμφωνούν να υποστηρίξουν και να ενθαρρύνουν τις επιχειρηματικές κοινότητές τους να θεσμοθετήσουν έναν ειλικρινή, δομημένο και με καλή πίστη διάλογο, στο πλαίσιο του οποίου θα επιδιώξουν και θα επιτύχουν αμοιβαίως αποδεκτές λύσεις στα θέματα που πηγάζουν από τις εμπορικές ονομασίες, τα εμπορικά σήματα και τις επωνυμίες». Ελάχιστα βήματα έχουν γίνει προς την κατεύθυνση αυτή.
Πολλά στελέχη του κόμματος σας έχουν δηλώσει ότι κατά τη συζήτηση της Συμφωνίας δεν υπήρξε επαρκής δημόσια συζήτηση και ενημέρωση των πολιτών για το θέμα. Πιστεύετε ότι έχουν αποσαφηνιστεί από τότε όλα τα σκέλη της Συμφωνίας ή ακόμα υπάρχουν θολά σημεία στην ελληνική κοινή γνώμη;
Η αντιφατική, λαϊκιστική και μικροκομματική τακτική της Νέας Δημοκρατίας πράγματι έχει συσκοτίσει τις θετικές πλευρές της συμφωνίας και έχει δημιουργήσει εσφαλμένες εντυπώσεις σε μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης, ειδικά στη Μακεδονία. Η πραγματικότητα αποκαθιστά, αργά αλλά σταθερά, την αλήθεια.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 27 Ιουνίου 2021