Ο εφησυχασμός της προ κρίσης περιόδου ήταν ό,τι χειρότερο για το εμπόριο και την οικονομία. Οι ελληνικές επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να ξεβολευτούν και να ανοιχτούν στις διεθνείς αγορές, κι αν θέλουν να συνεχίσουν να εξάγουν, θα πρέπει αναπτύξουν την προσαρμοστική τους ικανότητα, υποστηρίζει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ) Γιώργος Κωνσταντόπουλος.
Τονίζει την ανάγκη οικοδόμησης μίας μεγάλης συμμαχίας των δυνάμεων που παράγουν και πιστεύουν στην εξωστρέφεια, και επισημαίνει ότι οι εξαγωγείς το μόνο που ζητούν είναι ανοιχτά λιμάνια, ανοιχτά αεροδρόμια και κίνητρα για να ανασχεθεί το brain drain των στελεχών τους.
Τα χρόνια της κρίσης είχαμε μία στροφή στις εξαγωγές. Γιατί χρειάστηκε η κρίση, για να στραφούμε σε ένα άλλο μοντέλο παραγωγής;
Δυστυχώς υπήρχε ένας εφησυχασμός, που είναι ό,τι χειρότερο στο εμπόριο και στην οικονομία. Πολλές επιχειρήσεις είχαν επαναπαυτεί σε όλα τα επίπεδα, ξέροντας ότι πωλούν στο ελληνικό καταναλωτικό κοινό και το ελληνικό δημόσιο. Είχαν επαναπαυθεί και στα θέματα ποιότητας, γιατί άλλο π.χ. να βολεύεσαι με τους διαγωνισμούς του ελληνικού στρατού και να πουλάς μία κονσέρβα στην Ελλάδα και άλλο να μπορέσεις να πουλήσεις την ίδια κονσέρβα στην αγορά της Ιαπωνίας, της Αμερικής ή της Ευρώπης. Αναγκάζεσαι να βελτιώσεις την ποιότητά σου, ανεβάζεις τον πήχη πάρα πολύ ψηλά, για να μπορέσεις να σταθείς στο ράφι δίπλα στο ισπανικό προϊόν, το ιταλικό, το αμερικάνικο. Κολυμπώντας στα βαθιά, οι ελληνικές επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να βελτιώνονται συνέχεια και κατάφεραν εξάγουν και στις πιο δύσκολες αγορές.
Ανοιχτά λιμάνια και αεροδρόμια
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το κλειδί για να συνεχιστεί η καλή πορεία στις εξαγωγές;
Εκτός από την κλασική έννοια της νοημοσύνης, υπάρχει και η προσαρμοστική ικανότητα -ένα από τα αγαπημένα μου μαθήματα ως καθηγητής Ιατρικής. Έτσι και το εμπόριο πρέπει να έχει προσαρμοστική ικανότητα και οι εξαγωγείς να προσαρμόζονται στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες που υπάρχουν στις αγορές. Αν θέλουμε το made in greece να βρίσκεται παντού, πρέπει να προσαρμοστούμε στις διεθνείς αγορές. Για παράδειγμά στο τρόφιμο, δεν μπορείς να μπεις στην κινεζική αγορά με μία πικρή γεύση, θέλοντας και μη, επειδή την τρως εδώ στην Ελλάδα. Πάντα θα υπάρχει η ελληνική ταυτότητα, όμως το ελληνικό προϊόν θα πρέπει να προσαρμοστεί στις συνήθειες της εκάστοτε αγοράς, αν θέλουμε να κατακτήσει μαζικά τις διεθνείς αγορές.
Την περίοδο της κρίσης οι εξαγωγείς έκαναν μια υπερπροσπάθεια που αποτυπώθηκε και στους οικονομικούς δείκτες της χώρας. Σε αυτήν την πορεία η πολιτεία σάς βοήθησε ή στάθηκε εμπόδιο;
Εμείς από την ελληνική πολιτεία δεν θέλουμε τίποτα, ουσιαστικά. Φυσικά υπάρχουν προβλήματα, αλλά δεν μεμψιμοιρούμε, δεν παραπονιόμαστε για τη φορολογία, γνωρίζοντας πως φορολογείται όλη η κοινωνία στην πατρίδα μας. Πληρώνουμε 29% φόρο εισοδήματος, 15% επιπλέον φόρο μερίσματος και άλλο 10% για φόρο κοινωνικής αλληλεγγύης. Δηλαδή ξεπερνάμε το 50%. Ποια εταιρεία με ίδιο αντικείμενο σε όλο τον κόσμο έχει την ίδια φορολογία; Παρ’ όλα αυτά το δεχόμαστε.
Το μόνο που θέλουμε είναι ανοιχτά λιμάνια για να κάνουμε εξαγωγές, ανοιχτά αεροδρόμια και ανοιχτές επικοινωνίες, και κίνητρα ικανά για να μπορούμε να κρατάμε τα στελέχη μας στη χώρα και να φέρουμε τα κεφάλαια που κρατάμε στο εξωτερικό πίσω, ώστε να συμβάλουμε και εμείς στην εθνική προσπάθεια. Δεν ζητάμε τίποτα άλλο.
Κίνητρα για brain drain στελεχών και κεφάλαια
Δίνετε μεγάλη έμφαση στο ζήτημα της απώλειας στελεχών…
Τα αξιόλογα στελέχη μας, επειδή κινούνται σε διεθνές περιβάλλον, μπαίνουν στον πειρασμό να φύγουν. Γιατί; Ένα στέλεχος που μας στοιχίζει 100.000 ευρώ, στο χέρι παίρνει 30.000 ευρώ, εξαιτίας του πολύ υψηλού μη μισθολογικού κόστους. Αντίστοιχα από τα 100.000 ευρώ που θα στοιχίζει σε έναν ανταγωνιστή μας στο εξωτερικό, το ίδιο στέλεχος θα παίρνει 70.000 ευρώ στο χέρι. Κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου και θέλουμε τη συνεργασία της κάθε κυβέρνησης, γιατί το brain drain στα στελέχη των εξαγωγικών επιχειρήσεων είναι έντονο και μεταφέρεται στους ανταγωνιστές μας τεχνογνωσία που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα. Να σταματήσει αυτή η αιμορραγία!
Ως προς τα κεφάλαια των επιχειρήσεων στο εξωτερικό;
Εμείς έχουμε καταθέσει ένα ουσιαστικό σχέδιο επιστροφής των κεφαλαίων των εξαγωγικών επιχειρήσεων, τα οποία μετά τα capital controls υπάρχουν στο εξωτερικό για να μπορούμε να πληρώνουμε τους προμηθευτές μας χωρίς τα προσκόμματα της ΤτΕ. Ας επανεξετάσει η κυβέρνηση αυτόν το φάκελο και εφόσον βγαίνουμε από τα μνημόνια, να δοθούν τα κίνητρα αυτά που χρειαζόμαστε και το όφελος θα είναι διπλό για την ελληνική οικονομία αλλά και τις εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Εφόσον λέμε ότι βγαίνουμε από την επιτροπεία, είναι η χρυσή ευκαιρία για τον πρωθυπουργό να εξαγγείλει κάποια μέτρα για την τόνωση της εξωστρέφειας, με αμοιβαίο όφελος. Να δώσουν φυσικά οι εξαγωγικές επιχειρήσεις, να δουν όμως έστω και κάποιο φως, μια μικρή αχτίδα για το μέλλον.
Από αυτήν την περιπέτεια της κρίσης, που ας ελπίσουμε ότι τελειώνει με την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος, τι διδάγματα βγάζουμε;
Η κρίση μάς δίδαξε ότι τίποτα δεν είναι σταθερό, όλα αλλάζουν και δεν πρέπει να εφησυχάζουμε ποτέ. Το να διατηρήσεις και να αυξήσεις αυτά τα οποία έχεις είναι πιο δύσκολο από το να τα αποκτήσεις. Με την κρίση μάθαμε και κάτι άλλο, να κάνουμε περισσότερα με λιγότερα, και δαπανώντας λιγότερα να ανεβάζουμε κι άλλο τις αποδόσεις μας.
Γι’ αυτό πρέπει να χτίσουμε μία μεγάλη συμμαχία των παραγωγικών δυνάμεων στην Ελλάδα, των δυνάμεων που παράγουν, που πιστεύουν στην εξωστρέφεια, που παλεύουν για να έχουν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα τα προϊόντα μας. Αυτή η συμμαχία είναι καθοριστική για όλους μας.
Ποιοι είναι οι στόχοι που βάζετε στη νέα σας θητεία;
Στα εξαγωγικά θέματα δεν υπάρχει οροφή στους στόχους και τις φιλοδοξίες μας. Πιστεύουμε δυνατά στην προοπτική της ελληνικής οικονομίας, στις δυνατότητές της, στην εξωστρέφειά της. Βάζουμε ως στόχο την καλύτερη ανταγωνιστικότητα των προϊόντων μας. Είμαστε σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία, ώστε με τις κατάλληλες κινήσεις η ανταγωνιστικότητα να βελτιωθεί, χωρίς να κάνουμε καμιά έκπτωση στην ποιότητα, να μειώσουμε το κόστος μας, ώστε να είμαστε ακόμη πιο ανταγωνιστικοί στις διεθνείς αγορές. Τέτοιες κινήσεις θα δουν το φως της δημοσιότητας το προσεχές μέλλον.
Πώς οραματίζεστε τη Θεσσαλονίκη τού αύριο;
Η Θεσσαλονίκη ουσιαστικά χρειάζεται δύο πράγματα. Δεν θέλει ούτε μικρά αναπτυξιακά έργα ούτε μικροεπιδοτήσεις και ενισχύσεις. Θέλει ένα δυνατό λιμάνι, που να είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικό, μια πύλη εισόδου όλης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης -εξάλλου έπαιξε αυτόν το ρόλο τους προηγούμενους αιώνες και δημιούργησε την κοσμοπολίτισσα Θεσσαλονίκη. Και ένα μεγάλο διεθνές αεροδρόμιο που να ανταγωνίζεται αυτό της Κωνσταντινουπόλεως και το νέο αεροδρόμιο που θέλουν να κάνουν στο Βελιγράδι, ένα μεγάλο ανταγωνιστικό αεροδρόμιο, το οποίο να είναι κόμβος. Αυτά τα δύο θα παρασύρουν όλα τα υπόλοιπα. Και το σιδηροδρομικό δίκτυο με όλη την Κεντρική Ευρώπη αναγκαστικά θα γίνει. Οι επιχειρήσεις έχοντας αυτά τα δυο εργαλεία θα μεγαλώσουν και θα γιγαντώσουν, θα «πετάξουν» σε όλο τον κόσμο και θα γίνουν οι καλύτεροι πρεσβευτές της Ελλάδος, με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας. Έτσι η Θεσσαλονίκη θα παίξει το ρόλο αυτό που της πρέπει. Έχει τις δυνάμεις, έχει τους ανθρώπους, έχει τη γεωγραφική θέση.
Η Συμφωνία των Πρεσπών και η Ευρώπη των Περιφερειών
Πώς σας φάνηκε η συμφωνία των Πρεσπών;
Κατά την προσωπική μου άποψη θα μπορούσε να ήταν πολύ καλύτερη. Λιγότερο θα με πείραζε το θέμα της ονομασίας, γιατί ούτως ή άλλως και η ενδιάμεση συμφωνία είχε το όνομα «Μακεδονία» μέσα. Με ενοχλεί όμως βαθύτατα ο προσδιορισμός ότι η nationality και η γλώσσα είναι μακεδονική.
Μήπως το θέμα των εμπορικών σημάτων άνοιξε εκ του περισσού;
Μέχρι τώρα δεν υπήρχε κράτος με επίσημο όνομα που να περιέχει τον όρο «Μακεδονία», υπήρχε μία ενδιάμεση συμφωνία μόνο και όταν προσφεύγαμε στα διεθνή δικαστήρια τους υποχρεώναμε να γράφουν made in FYROM.
Χιλιάδες επιχειρήσεις και τουλάχιστον 4.000 εμπορικά σήματα σε όλη την Ελλάδα έχουν τον όρο «Μακεδονία», «μακεδονικός». Νομίζω ότι ξεκινά μία προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε το θέμα αυτό, έστω και εκ των υστέρων, γιατί δεν υπήρξαν προσυμφωνιακές διαδικασίες, ώστε να κατοχυρωθούν αυτά τα ονόματα. Η επιτροπή για τα εμπορικά σήματα θα συσταθεί εντός του 2019 και πρέπει να τελειώσει το έργο της εντός του 2022, είναι πολύς ο χρόνος. Πρέπει να βρεθεί μια πολιτική λύση και μία τέτοια θα ήταν η αναγραφή των ονομάτων των ευρωπαϊκών περιφερειών.
Στην Ε.Ε. υπάρχει η λογική της Ευρώπης των Περιφερειών και εκεί πρέπει να στηρίξουμε όλη τη γραμμή άμυνάς μας, γιατί συνεχίζουμε να έχουμε τρεις ελληνικές περιφέρειες με το όνομα Μακεδονία (Κεντρική, Δυτική και Ανατολική). Αν πιστεύουμε στην Ευρώπη των Περιφερειών που πολλοί ευαγγελίζονται, θα μπορούσαμε π.χ. να γράφουμε made in Central Macedonia- Greece και ελπίζω να το πετύχουμε αυτό.
Και κάτι άλλο πολύ σημαντικό: Ενώ στο θέμα των πινακίδων αυτοκινήτων υπάρχει η πρόνοια για το ΝΜΚ (North Makedonia), στο ίντερνετ παραμένει το mk ως κατάληξη. Παντού έπρεπε να υπάρχει το ΝΜΚ και σε όλα τα θέματα ταυτότητας να μπαίνει το n -north- μπροστά, για να προσδιορίζει ότι είναι «βόρεια» όχι σκέτο «Μακεδονία». Αυτά όλα πρέπει να τα δούμε, μην ανοίξουμε πάλι, μη σπείρουμε πάλι ανέμους και να πρέπει να θερίσουμε θύελλες.
Με την όποια λύση, καλή ή μη, μπορεί να υπάρχει όφελος για τις ελληνικές επιχειρήσεις από την επίλυση του ζητήματος;
Εμείς είμαστε εδώ για να χτίζουμε γέφυρες φιλίας και ήδη χτίσαμε γέφυρες με το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της γειτονικής χώρας. Δεν μπορούμε να διαλέξουμε τους γείτονές μας, αυτοί είναι. Προσωπικά θα ήθελα να ήταν από χθες στην Ε.Ε., θέλω έναν ευρωπαίο γείτονα, όπως θα ήθελα και την Τουρκία και την Αλβανία στην Ε.Ε. Η προσπάθειά μας θα είναι η ευρωπαϊκή προοπτική και του νέου κράτους, και των άλλων γειτονικών κρατών, γιατί φυσικά οι σχέσεις μας είναι πολύ καλύτερες μέσα στην Ε.Ε.
Τις άριστες σχέσεις πρέπει να τις πιστεύουμε όχι να τις θέλουμε μόνο για οικονομικό όφελος. Εγώ δεν είμαι από αυτούς που θέλουν να κάνουν το κράτος οικονομικό προτεκτοράτο, θέλουμε μία ισότιμη συνεργασία σε όλους τους τομείς. Τέτοιες σχέσεις θα ήθελα να οικοδομήσουμε, χωρίς όμως να θίγουμε το ιστορικό παρελθόν. Μερικά πράγματα δεν μπορούμε να τα απεμπολήσουμε, να τα πουλήσουμε, κι αυτό πρέπει να το καταλάβουν και οι γείτονές μας. Πιστεύω ότι αυτά που μας ενώνουν με το γειτονικό κράτος είναι πολύ περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν.
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο "Η Θεσσαλονίκη του αύριο" που κυκλοφόρησε με τη "Μακεδονία της Κυριακής" 9/9/2018