Για πρώτη φορά καθολικός ορισμός και συστάσεις για τη διαδικτυακή βία κατά γυναικών από το ΣτΕ

Body shaming, doxing, cyber flashing. Μια σειρά από νέοι όροι έχουν κάνει την εμφάνισή τους στις ζωές μας καταδεικνύοντας μορφές βίας, συχνότερα κατά των γυναικών, που τελούνται διαδικτυακά. Η έμφυλη βία που ασκείται με τη χρήση της τεχνολογίας ή μέσω διαδικτύου είναι ένα ολοένα συχνότερο φαινόμενο, για το οποίο απουσιάζει ωστόσο ένας καθολικά αποδεκτός ορισμός. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει ο όρος «ψηφιακή διάσταση της βίας κατά των γυναικών», τον οποίο εισάγει για πρώτη φορά το Συμβούλιο της Ευρώπης απευθύνοντας παράλληλα συστάσεις στα κράτη μέλη του.

Στον ορισμό, που παρουσιάστηκε με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ενάντια στη Βία κατά των Γυναικών και Κοριτσιών, συνδέονται όλες οι μορφές βίας κατά των γυναικών που γίνονται διαδικτυακά, από τα κοροϊδευτικά σχόλια για το σώμα ή την εμφάνιση (body shaming), την αποστολή ανεπιθύμητων σεξουαλικών εικόνων σε απευθείας σύνδεση (cyber flashing), την κοινοποίηση προσωπικών πληροφοριών ενός ατόμου χωρίς συγκατάθεση (doxing), τη διαδικτυακή παρακολούθηση (online stalking) και την ανάρτηση προσβλητικών ή εχθρικών μηνυμάτων σε κοινωνικά δίκτυα ή φόρουμ (flaming).

Η ομάδα εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (GREVIO) εντόπισε κατά την παρακολούθηση της εφαρμογής της Συνθήκης της Κωνσταντινούπολης ότι υπάρχουν μεγάλα κενά στους εθνικούς νόμους σχετικά με τη βία κατά των γυναικών μέσω της τεχνολογίας, την ώρα που η ταχεία ανάπτυξη των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας ανοίγει νέους δρόμους για τη βία κατά των γυναικών και κοριτσιών, εκθέτοντάς τις σε μεγαλύτερους κινδύνους.

Μάλιστα, εταιρείες ασφάλειας του Διαδικτύου προσδιορίζουν λογισμικά παρακολούθησης προσωπικών δεδομένων (stalkerwares και spousewares), μέσα από τα οποία είναι πιθανή η παρακολούθηση της ιδιωτικής ζωής ενός ατόμου χωρίς τη γνώση ή τη συναίνεσή του, αποκτώντας πρόσβαση σε προσωπικές πληροφορίες όπως επαφές, αρχεία καταγραφής κλήσεων, φωτογραφίες, βίντεο, sms και τοποθεσία.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η εκτελεστική γραμματέας της ομάδας GREVIO, Γιοχάνα Νέλες, «τα δεδομένα από διάφορες πηγές υποδεικνύουν αυξανόμενη διαδικτυακή βία και χρήση τεχνολογιών κατά των γυναικών και κοριτσιών», ενώ την ίδια ώρα «η ατιμωρησία είναι περισσότερο ο κανόνας παρά η εξαίρεση». Η κ. Νέλες τονίζει ότι οι τρέχουσες εμπειρίες γυναικών και κοριτσιών δείχνουν ότι γίνονται πολύ λίγα για να λογοδοτήσουν οι δράστες, ενώ, όπως έχει σημειώσει και η επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, η έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με αυτό το θέμα κάνει τις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και τη βία κατά των γυναικών να μην λαμβάνονται τόσο σοβαρά υπόψη από τις εθνικές αρχές όσο η βία εκτός διαδικτύου. Επιπλέον, προσθέτει η κ. Νέλες, «οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου και οι δικαστικές αρχές συχνά στερούνται την απαραίτητη τεχνική κατάρτιση για να είναι σε θέση να διερευνήσουν και να διώξουν αποτελεσματικά τέτοια περιστατικά βίας».

Με τον όρο «η ψηφιακή διάσταση της βίας κατά των γυναικών» που εισάγει το Συμβούλιο της Ευρώπης και τις συστάσεις που απευθύνει, εξηγείται πως «η κυβερνο-βία κατά των γυναικών μπορεί να οδηγήσει σε βία εκτός σύνδεσης και ότι μπορεί να επεκτείνει και να ενισχύσει τη βία εκτός διαδικτύου, οπότε παρέχει καθοδήγηση στις χώρες μέλη ως προς τον τρόπο αντιμετώπισής της», όπως αναφέρει η εκτελεστική γραμματέας της ομάδας GREVIO.

Οι συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης περιλαμβάνουν συγκεκριμένες ενέργειες που πρέπει να αναλάβουν οι κυβερνήσεις, όπως την αναθεώρηση της σχετικής νομοθεσίας σύμφωνα με την ψηφιακή διάσταση της βίας κατά των γυναικών, την ανάληψη πρωτοβουλιών για την εξάλειψη των στερεοτύπων και των διακρίσεων γύρω από το φύλο, την προώθηση της ένταξης του ψηφιακού γραμματισμού και της διαδικτυακής ασφάλειας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης και συμβουλευτικής σε όλα τα θύματα και την παροχή κινήτρων στους διαμεσολαβητές του διαδικτύου για τη διασφάλιση της εποπτείας του περιεχομένου. Επίσης, τη δημιουργία συστήματος συλλογής δεδομένων για την ψηφιακή βία κατά των γυναικών και τη συμπερίληψη της ψηφιακής διάστασης της βίας κατά των γυναικών στις εθνικές στρατηγικές και σχέδια δράσης.