Είναι το πρώτο που αδειάζει από τα ράφια σε κάθε κρίση… πανικού του καταναλωτικού κοινού. Το χαρτί υγείας είναι εκ των πραγμάτων μια ανελαστική δαπάνη, γιατί πρακτικά... δεν γίνεται διαφορετικά.
Η τιμή του αυξήθηκε έως και 90% τους τελευταίους 10 μήνες. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα που έφερε η “ΜτΚ”: συσκευασία 1.200γρ. που πωλούνταν προς 3,50 ευρώ τον Δεκέμβριο και σήμερα διατίθεται προς 6,20 ευρώ!
Αναζητήσαμε σε τρεις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ τις σημερινές τιμές πώλησης και συγκεκριμένα, την τιμή κιλού για ρολό με 3 φύλλα.
Η φθηνότερη τιμή ήταν σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (3,68 ευρώ, 4,83 ευρώ και 5,17 ευρώ/κιλό). Στα ίδια σουπερμάρκετ η ακριβότερη τιμή κιλού που εντοπίσαμε ήταν 11,91 ευρώ, 14,30 ευρώ και 16,51 ευρώ αντίστοιχα.
Παρότι αυτή ήταν η αρχική τιμή, επί της οποίας εφαρμόζεται μια γενναία έκπτωση, είναι ενδεικτική του πόσο μπορεί να φτάσει να κοστίζει ένα είδος πρώτης ανάγκης.
Πού οφείλονται οι αυξήσεις
Πριν από το ράφι του σουπερμάρκετ έχουν προηγηθεί μια σειρά από υπέρογκες αυξήσεις σε όλα τα στάδια, από την παραγωγή πρώτης ύλης μέχρι την επεξεργασία και τη μεταφορά του τελικού προϊόντος.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς χάρτου, οι αυξήσεις που βλέπουμε στην τελική τιμή οφειλονται κατά 40% στις αυξήσεις στην τιμή της πρώτης ύλης, κατά 30% στο κόστος ενέργειας, κατά 20% στο κόστος μεταφοράς, ενώ ένα 10% επειδή... “δικαιολογείται” από το γενικότερο κλίμα ανατιμήσεων.
Για τους παραγωγούς χάρτου το κόστος της πρώτης ύλης αντιπροσωπεύει σχεδόν το 60% του συνολικού κόστους παραγωγής, ενώ άλλο ένα 20%-25% είναι το κόστος ενέργειας.
Και στους δύο αυτούς τομείς οι τιμές αυξήθηκαν υπέρογκα. Στην α' ύλη το κόστος διπλασιάστηκε (από 600 ευρώ στα 1.200 ευρώ τον τόνο) ενώ στην ενέργεια τριπλασιάστηκε η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και εξαπλασιάστηκε η τιμή του φυσικού αερίου.
Μειώθηκε η προσφορά
Στην αρχή είχαμε τη διατάραξη των παγκόσμιων αλυσίδων μεταφοράς, μετά την περίοδο των lockdown και την υπερβολική αύξηση της ζήτησης για ξυλεία που προορίζεται για έπιπλα και αυτής που χρησιμοποιείται για χαρτί. Μετά ήρθε η πρώτη αύξηση του ενεργειακού κόστους, το φθινόπωρο του 2021 και έπειτα ο πόλεμος στην Ουκρανία, που εκτίναξε το κόστος ενέργειας.
Επιπλέον από τον Μάιο επεκτάθηκε το εμπάργκο στη Ρωσία και στην ξυλεία (που εισήγαγαν κυρίως οι Σκανδιναβικές χώρες για την παραγωγή χάρτου), τη χαρτόμαζα και τα προϊόντα χάρτου επομένως μειώθηκε η προσφορά.
Άλλες χώρες από τις οποίες προμηθεύεται χαρτόμαζα η Ευρώπη είναι η Βραζιλία, τον Καναδά και εν γένει οι χώρες της αμερικανικής ηπείρου- όμως λόγω απόστασης η εισαγωγή από αυτές τις χώρες πλέον επιβαρύνονται με το αυξημένο κόστος μεταφοράς.
Υπήρχαν κι άλλοι παράγοντες που επηρέασαν την παγκόσμια αγορά παραγωγής και μεταφοράς χάρτου. Για παράδειγμα φέτος από την αρχή του χρόνου και για τέσσερις μήνες δεν λειτουργούν τα εργοστάσια της UPM στη Φινλανδία, εξαιτίας της μαζικής συμμετοχής στην απεργίας που προκήρυξε το κλαδικό συνδικάτο.
Τον Μάρτιο, μια μεγάλη απεργία των οδηγών φορτηγών στην Ισπανία, διατάραξε και πάλι την λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας και την σχέση προσφοράς και ζήτησης, ενώ έξι μονάδες παραγωγής στην Ιταλία ανέστειλαν τη λειτουργία τους για αρκετούς μήνες, εξαιτίας του αυξημένου ενεργειακού κόστους.
“Φωτιά” οι λογαριασμοί ενέργειας, καθυστερήσεις στις άδειες για ΑΠΕ
Η παραγωγή χάρτου απαιτεί τεράστιες ποσότητες ενέργειας, τόσο για τους κινητήρες στη γραμμή παραγωγής όσο και για την ξήρανση του τελικού προϊόντος, για αυτό και η ενέργεια αντιπροσωπεύει το 20% -25% του κόστους παραγωγής.
Πλέον με την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας να έχει τριπλασιαστεί και το κόστος και του φυσικού αερίου να έχει εξαπλασιαστεί, το κόστος γίνεται δυσβάσταχτο.
Μια επιλογή είναι η ιδιοπαραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, για να μειώσουν το κόστος ενέργειας, όμως η γραφειοκρατία σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνά τα τρία χρόνια, ενώ πολλές αιτήσεις απορρίπτονται γιατί... δεν έγιναν οι απαραίτητες υποδομές για να αυξηθεί η χωρητικότητα του συστήματος μεταφοράς ενέργειας.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες οδήγησαν σε αύξηση του κόστους παραγωγής και μείωση της προσφερόμενης ποσότητας παγκοσμίως και ώθησαν τις τιμές προς τα πάνω.
Είναι δε πιθανό, αν συνεχιστεί η ανοδική πορεία των τιμών στην ενέργεια, κάποιες βιομηχανίες να μειώσουν τις ώρες λειτουργίας των μονάδων τους για να εξοικονομήσουν ενέργεια. Καθώς η ζήτηση για τα προϊόντα χάρτου είναι δεδομένη- και για κάποιες κατηγορίες όπως το χαρτί υγείας... ανελαστική- μια μείωση στην προσφορά θα οδηγούσε αυτομάτως σε νέα αύξηση τιμών στο τελικό προϊόν.