Οι εξελίξεις στις αγροτικές κινητοποιήσεις σε όλη την Ευρώπη και η απρόσμενη εκτόξευση του πρωτογενούς τομέα στην πολιτική ατζέντα των κυβερνήσεων, σχολιάζεται μέσα από ένα εκτενές ρεπορτάζ του Guardian. Από τις Βρυξέλλες έως την Ελλάδα, την Ισπανία, την Ολλανδία και την Ιταλία, οι αγρότες αντιδρούν εναντίον της Πράσινης Ανάπτυξης και των κανονισμών που, κατά την άποψή τους, τους υποχρεώνουν σε περιορισμούς.
Οι πολιτικοί ηγέτες παρατηρούν προσεκτικά τις έντονες αντιδράσεις, που έχουν φτάσει ακόμη και στις πρωτεύουσες, με τρακτέρ να καταλαμβάνουν ακόμη και το Κολοσσαίο. Εν τέλει, η ακροδεξιά προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τις αγροτικές κινητοποιήσεις ενόψει των ευρωεκλογών.
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Μπροστά στο κύμα κινητοποιήσεων η Κομισιόν αναγκάστηκε σε υποχωρήσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να επιτραπεί στους αγρότες της Ε.Ε., για φέτος, να επωφεληθούν από τις παρεκκλίσεις από τους κανόνες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που τους υποχρεώνουν να διατηρούν ορισμένες περιοχές μη παραγωγικές. Εξαφανίστηκε επίσης μια σημείωση για τη μείωση κατά 30% των εκπομπών μεθανίου και οξειδίου του αζώτου, η οποία υπήρχε σε προηγούμενα σχέδια της πρότασης της Επιτροπής για το 2040.
Ομοίως, αφαιρέθηκαν οι φράσεις για τη συνιστώμενη αλλαγή συμπεριφοράς των Ευρωπαίων –ενδεχομένως συμπεριλαμβανομένης της κατανάλωσης λιγότερου κρέατος ή γαλακτοκομικών προϊόντων– και την περικοπή των επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα, πολλές από τις οποίες πηγαίνουν στους αγρότες για να τους βοηθήσουν με το κόστος του ντίζελ. Αντίθετα, εισήχθησαν πιο ήπιες διατυπώσεις σχετικά με την αναγκαιότητα της γεωργίας για την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης και τη θετική συμβολή που μπορεί να έχει. Ενα από τα άλλα αιτήματα του ΕΛΚ που ικανοποίησε η Επιτροπή ήταν μια ομάδα εργασίας της ΕΕ για να βοηθήσει άλλες χώρες να καθαρίσουν τους δικούς τους ρύπους – ένας έμμεσος τρόπος για να εξαλείψει ένα μειονέκτημα για τις ευρωπαϊκές εταιρείες, που πρέπει να πληρώσουν κάποιο τίμημα για τη ρύπανση από τον άνθρακα.
Οι αντιδράσεις των αγροτών στην ΕΕ
Οι Γάλλοι αγρότες, σε πρώτη φάση, έβαλαν νερό στο κρασί τους αναμένοντας, όπως λένε, να αποδείξει στην πράξη η γαλλική κυβέρνηση την αγάπη της προς τον αγροτικό τομέα και να μη μείνουν στα λόγια. Παρομοίως και οι Γερμανοί αγρότες τηρούν στάση αναμονής. Στην Ελλάδα, όπως λέει ο Guardian, οι αγρότες θα συναντηθούν με τον πρωθυπουργό της χώρας. Στην Ιταλία και την Ισπανία αλλά και την Ολλανδία, η οποία θεωρείται η χώρα με τα μεγαλύτερα αγροκτήματα, συνεχίζουν να έχουν κινητοποιήσεις.
Οι αγρότες στην Ευρώπη αντιδρούν για μια σειρά ζητημάτων, θεωρώντας άδικους τους περιορισμούς που σχετίζονται με την πράσινη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος. Οι αγρότες λένε, πως τα όσα ζητούν οι κυβέρνησεις έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με την επιβίωση τους. Στην Ιταλία, τα αιτήματα περιελάμβαναν την επαναφορά της απαλλαγής από τον φόρο εισοδήματος που ίσχυε από το 2017 αλλά επρόκειτο να καταργηθεί στον προϋπολογισμό του 2024. Στη Γερμανία, όπου οι διαδηλώσεις σταμάτησαν για λίγο μετά την παράλυση περίπου 30.000 αγροτών και 5.000 τρακτέρ στο Βερολίνο στα μέσα Ιανουαρίου, το πιο εκρηκτικό ζήτημα είναι ένα σχέδιο της κυβέρνησης να καταργήσει σταδιακά τις φορολογικές ελαφρύνσεις στο αγροτικό ντίζελ για να εξισορροπήσει τον προϋπολογισμό της.
Υπάρχουν όμως και κοινές ανησυχίες. Όπως είναι η πτώση των τιμών των προϊόντων, αύξηση του κόστους, υπερβολικά ισχυροί λιανοπωλητές, φθηνές ξένες εισαγωγές και – ειδικότερα – περιβαλλοντικοί κανόνες της ΕΕ που πολλοί αγρότες θεωρούν άδικους και μη ρεαλιστικούς. «Υπάρχουν πολλά ζητήματα», είπε ο Arnaud Rousseau, πρόεδρος της μεγαλύτερης ένωσης αγροτών της Γαλλίας, της FNSEA, «αλλά οι σπόροι αυτών των διαμαρτυριών είναι οι ίδιοι: έλλειψη κατανόησης μεταξύ της πραγματικότητας επί τόπου και των αποφάσεων που λαμβάνονται από τις κυβερνήσεις».
Δεν είναι βέβαια μόνο αυτά. Στα παράπονα προστίθενται και ο ανταγωνισμός ο οποίος πρόληθε μετά τις ελεύθερες συναλλαγές με χώρες εκτός της ΕΕ, όπως για παράδειγμα με την Αργεντινή, τη Βραζιλία , την Παραγουάη αλλά και την Ουρουγάη. Το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο, διότι οι συγκεκριμένες χώρες χρησιμοποιούν ορμόνες, αντιβιοτικά και φυτοφάρμακα που απαγορεύονται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως εξηγούν οι αγρότες.
Την ίδια ώρα, οι αντιδράσεις αυτές προβληματίζουν και για πολιτικούς λόγους. Οι κινητοποιήσεις αυτές φαίνεται πως αποκτούν και πολιτική χροιά με την στήριξη ακροδεξιών δυνάμεων, ενώ στην Ολλανδία για παράδειγμα σχηματίστηκε ήδη ένα νέο κόμμα από αγρότες με λαϊκίστικα χαρακτηριστικά. Δεν είναι και λίγα τα ακροδεξιά κόμματα, όπως στην Γαλλία ή τη Γερμανία που χρησιμοποιούν στις προεκλογικές τους εκδηλώσεις, ενόψει των ευρωεκλογών, τα συνθήματα των αγροτών.
Τα περισσότερα αγροτικά μπλόκα διαψεύδουν την οποιαδήποτε σύνδεση με ακροδεξιά στοιχεία. Κάποιοι επιθυμούν να ξεκαθαρίσουν ότι δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική και πως η μοναδική αγωνία τους αφορά το μέλλον του πρωτογενούς τομέα που, όπως υποστηρίζουν πλήττεται.