Μετά από τρία χρόνια αναμονής, ο διαγωνισμός για το ΣΔΙΤ του Φράγματος Χαβρία, που είχε προκηρυχθεί στις 25/6/2020, κηρύχθηκε άγονος επειδή ούτε ένας από τους τρεις υποψηφίους δεν κατέθεσε δεσμευτική προσφορά. Αλλά αυτά τα χρόνια της αναμονής μοιάζουν πολύ λίγα, αν σκεφθούμε ότι η προκήρυξη του συγκεκριμένου έργου συζητείτο από το 2007, ενώ ακόμη από το 1995, καθηγητές του Εργαστηρίου Γενικής και Γεωργικής Υδραυλικής της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ, σε συνεργασία με το ΕΘΙΑΓΕ και υπό την σκέπη του τότε Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, είχαν εκπονήσει μελέτη για να αντιμετωπιστεί το υδατικό πρόβλημα της Χαλκιδικής.
Δηλαδή, η Χαλκιδική διψάει, υπάρχουν περιοχές όπου η ποιότητα των υδάτων, ακόμη και των πόσιμων, κρίνεται οριακά ανεκτή λόγω της σύνθεσης των εδαφών και, σήμερα, 28 χρόνια μετά, συζητάμε για την επίλυση αυτού του τεράστιας σημασίας θέματος για το νομό, όταν το πρόβλημα ήταν διαπιστωμένο ακόμη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Στην περίπτωση της Χαλκιδικής, υπάρχει ανατροπή του ελληνικού κανόνα, όσον αφορά τα δημόσια έργα, ότι δηλαδή στη χώρα μας, θέλουν μία 20ετία μέχρι να ξεκινήσουν και να εκτελεστούν.
Το νερό είναι το πλέον αναγκαίο αγαθό για τη ζωή και την ευημερία ενός τόπου και στη Χαλκιδική, παρότι το πρόβλημα στο «μακρινό» 1995 είχε μελετηθεί και είχαν υποβληθεί προτάσεις για τεχνικά έργα που θα είχαν ορίζοντα κάλυψης των αναγκών του νομού- σε ύδρευση και άρδευση- ως το 2051, σήμερα βρισκόμαστε ακόμη στο σημείο εκκίνησης ή μάλλον επανεκκίνησης, του διαγωνισμού για το Φράγμα Χαβρία.
Το makthes.gr, γνωρίζει από έγκυρες πηγές, πως εάν ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν είχε αναγκαστεί, λόγω covid, να αναβάλλει την επίσκεψή του στα Μουδανιά και τη Χαλκιδική την περασμένη Παρασκευή, θα είχε αναφερθεί στην επαναπροκήρυξη του συγκεκριμένου έργου. Επίσης, γνωρίζει πως το έργο μάλλον θα προκηρυχθεί αυτή τη φορά σαν κλασικό Δημόσιο Έργο ( ΠΔΕ , ΕΣΠΑ ) και όχι σαν έργο ΣΔΙΤ, αφού όμως προηγούμενα γίνουν οι απαιτούμενες επικαιροποιήσεις των μελετών (σ.σ. η υδρολογική είναι του 2008) και επιλεγεί η διευθύνουσα υπηρεσία που θα το παρακολουθεί.
Μόνο έργο, το φράγμα στην Τρίγλια
Τη στιγμή αυτή, το μόνο υδραυλικό έργο που πρόκειται να εκτελεστεί, ένα μικρό έργο προϋπολογισμού 6,3 εκατ. ευρώ, είναι το Φράγμα στην Τρίγλια. Το έργο χρηματοδοτείται από το τομεακό πρόγραμμα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και αφορά στην κατασκευή φράγματος στην περιοχή Πλατάνια, ταμιευτήρα και αγωγού για τη μεταφορά νερού στο αρδευτικό δίκτυο. Με άλλα λόγια, είναι ένα έργο για την άρδευση περιοχών με εντατική γεωργία, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρότατο πρόβλημα αφού πολλές γεωτρήσεις λόγω υπεράντλησης δεν αποδίδουν ή τα νερά που αντλούνται είναι υφάλμυρα.
Όπως είπε στο makthes.gr ο δήμαρχος Νέας Προποντίδας κ. Εμ. Καρράς, μέσα στις επόμενες ημέρες θα υπογραφεί η σύμβαση με την ανάδοχο εταιρεία Βαφειάδης ΑΤΕ, ενώ το έργο αναλαμβάνει ο ίδιος Δήμος, μετά από την υπογραφή προγραμματικής σύμβασης με το ΥΠΑΑΤ και την Περιφέρεια. Ο χρόνος υλοποίησης του έργου είναι 18 μήνες.
«Στο κόκκινο» Κασσάνδρα, Νέα Τρίγλια, Ορμύλια
Στη Χαλκιδική αναπτύσσονται τρεις κλάδοι υδροβόρων δραστηριοτήτων, με πολύ σημαντικό αποτύπωμα στην οικονομία και την κοινωνία του νομού, ο τουρισμός, η εντατική γεωργία και η μεταλλευτική δραστηριότητα στα βορειοανατολικά του νομού, τόνισε η χωρική Αντιπεριφερειάρχης και επί σειρά ετών εντεταλμένη σύμβουλος σε θέματα αγροτικής οικονομίας, γεωπόνος Κατερίνα Ζωγράφου.
Μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά είπε η κα. Ζωγράφου, κατά την θερινή περίοδο, οι περιοχές της Κασσάνδρας, της Νέας Τρίγλιας στο Δήμο Νέας Προποντίδας όπως και της Ορμύλιας στο Δήμο Πολυγύρου, βρίσκονται κυριολεκτικά στο κόκκινο, επειδή το υδατικό δυναμικό τους δεν μπορεί να καλύψει την μεγάλη ζήτηση που οφείλεται , στην Κασσάνδρα, στην μεγάλη τουριστική κίνηση και, σε Νέα Τρίγλια και Ορμύλια, στις εντατικές γεωργικές καλλιέργειες. Να σημειωθεί ότι σημαντικά αυξημένη το καλοκαίρι, λόγω της τουριστικής κίνησης, είναι και η κατανάλωση νερού στο Δήμο Νέας Προποντίδας.
Τουρισμός και εντατική γεωργία
Το τι συνεπάγεται για τις υποδομές του νομού ο τουρισμός, γίνεται εύκολα αντιληπτό, αν αναφερθεί ότι οι μόνιμοι κάτοικοι της Χαλκιδικής είναι περί τις 100.000 , πληθυσμός που κατά τους μήνες του καλοκαιριού δεκαπλασιάζεται, σε περίοδο που και οι αρδευτικές ανάγκες για τον πρωτογενή τομέα, αυξάνονται (γεωργία αλλά και κτηνοτροφία) .
Τι να πούμε για την οικονομία της Χαλκιδικής; Ότι παράγει σχεδόν το 55% της επιτραπέζιας ελιάς στη χώρα μας, μίας καλλιέργειας σε εκτάσεις αρδευόμενες; Ότι θέλει αρδευτικό νερό για τους οπωρώνες με τις κερασιές, τις βερικοκιές , τις φυστικιές, για τις καλλιέργειες των κηπευτικών, τα αμπέλια; Ότι θέλει πολύ μεγάλες ποσότητες νερού για τα πολλά ξενοδοχεία και τις δορυφορικές τουριστικές επιχειρήσεις; Το νερό που χρειάζεται για τις κτηνοτροφικές της μονάδες αλλά και τις πολλές επιχειρήσεις επεξεργασίας ελαιοκάρπου και άλλων προϊόντων του πρωτογενούς;
H Xαλκιδική, δεν έχει ποτάμια, γιατί στην πραγματικότητα ακόμη και ο Χαβρίας, μπορεί να θεωρεί χείμαρρος, έχει όμως υδατικό δυναμικό που μένει αναξιοποίητο με αποτέλεσμα σήμερα, περιοχές με μεγάλη τουριστική ανάπτυξη, να εξετάζουν την δημιουργία μονάδων αφαλάτωσης αφού τα έργα, που έπρεπε να έχουν γίνει, στο Χαβρία, στον Ολύνθιο, στο ρέμα στην Πετρένια, δεν προχώρησαν.
Μονάδα αφαλάτωσης στη Νικήτη
Σημειωτέον ότι ο Δήμος Σιθωνίας, όπως είπε ο δήμαρχος κ. Κυπαρίσσης Ντέμπλας, θα προχωρήσει σε διαγωνιστικές διαδικασίες για την εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης στη Νικήτη, μετά την ένταξη του έργου στο Ε.Π. Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, με το ποσό των περίπου 4,5 εκατ. ευρώ. Η μονάδα θα παράγει πόσιμο νερό για έναν παραθαλάσσιο οικισμό με τεράστια ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια.
Τελικά οι μονάδες αφαλάτωσης θα αποτελέσουν την εναλλακτική λύση, επειδή δεν κατορθώνουμε να αξιοποιήσουμε το υδατικό δυναμικό της Χαλκιδικής;
Αλλά, όπως επισήμανε η κα. Ζωγράφου, το πρόβλημα δεν εξαντλείται στην άντληση υδάτων για πόση ή για άρδευση, αλλά και στην ποιότητα των υδάτων αυτών , η οποία σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι η ενδεδειγμένη, είτε λόγω των εισροών από τη γεωργία που υποβαθμίζουν το νερό των γεωτρήσεων, όπως συμβαίνει στην Ορμύλια, είτε λόγω υφαλμύρωσης των νερών από γεωτρήσεις στην περιοχή της Τρίγλιας. Έχουν όμως εντοπισθεί προβλήματα και σε περιοχές που υπάρχει επάρκεια νερού, όπως στη Βόρειο Χαλκιδική, καθώς το πόσιμο νερό που έρχεται από τον Χολομώντα, επειδή περνάει από αρσενικούχα πετρώματα, είναι από πλευράς ποιότητας, στα όρια της ανοχής.
Προβληματικά και τα δίκτυα ύδρευσης
Τα προβλήματα σε ό,τι αφορά την ύδρευση των κωμοπόλεων και κοινοτήτων της Χαλκιδικής , είναι πολλά καθώς τα δίκτυα των δήμων είναι παλιά, με αποτέλεσμα να υπάρχουν διαρροές της τάξης του 40%-50% , ενώ το νερό που φθάνει στις βρύσες κατοικιών και επιχειρήσεων, δεν είναι ακριβώς διαυγές και καθαρό.
Στην παρούσα φάση όμως, το βασικότερο είναι η εξασφάλιση ικανών ποσοτήτων και καλής ποιότητας νερού για πόση και άρδευση.
Σε αυτή την ανάγκη αναμενόταν να απαντήσει, σε ένα σημαντικό βαθμό, το έργο στο Χαβρία, με την κατασκευή του φράγματος, του ταμιευτήρα, της εγκατάστασης επεξεργασίας νερού καθώς και των συνοδών δικτύων. Το συγκεκριμένο έργο εκτιμάται ότι θα κάλυπτε το 33% των υδρευτικών αναγκών της Χαλκιδικής, στις περιοχές : Ορμύλια, Κασσάνδρα, Παλλήνη, Τορώνη και τμήμα του Δήμου Σιθωνίας, Άγιο Μάμα και Νέα Ποτίδαια στο Δήμο Νέας Προποντίδας και, τη Δ.Ε. Παναγίας στο Δήμο Αριστοτέλη.
Φράγμα στον Ολύνθιο
H κατασκευή φράγματος στον Ολύνθιο, ποταμό σύμφωνα με ορισμένους, χείμαρρο κατ΄ άλλους, που περνάει μάλιστα μέσα από τον χωριό Άγιος Πρόδρομος και κατεβάζει μεγάλες ποσότητες νερού κατά περιόδους, θα βοηθήσει σημαντικά στην εξασφάλιση πολύτιμου αρδευτικού νερού, αφού οι μεγάλες ποσότητες που χάνονται ανεκμετάλλευτες, θα συγκεντρώνονται σε δεξαμενές που θα τροφοδοτούν τα δίκτυα στην περιοχή των Σημάντρων και της Πορταριάς αλλά και της Νέας Τρίγλιας.
Το έργο αυτό δεν προχώρησε καθώς, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας και Θράκης, είχε υποστηρίξει τη σύσταση φορέα για τη διαχείρισή του.
Φράγμα στη θέση Πετρένια
Το φράγμα στα Πετρένια ή στην Πετρένια, στην Β.Α. Χαλκιδική, είναι ένα ακόμη έργο που δεν προχώρησε γιατί είχε υπάρξει μεγάλη αντίδραση καθώς είχε υποστηριχθεί ότι το υδατικό δυναμικό της περιοχής θα χρησιμοποιούνταν για τις ανάγκες των μεταλλείων στις Σκουριές, της «Ελληνικός Χρυσός» και όχι των κατοίκων της περιοχής, οι ανάγκες των οποίων καλύπτονταν από τις γεωτρήσεις στο βουνό Κάκαβος.
Να σημειωθεί ότι από τον Κάκαβο και μέσω υποθαλάσσιου δικτύου υδροδοτείται πλέον και η Αμμουλιανή.
Υπενθυμίζεται ότι το Φράγμα Πετρένια, που επρόκειτο να κατασκευαστεί στην περιοχή του Γοματίου, είχε μελετηθεί και είχαν εγκριθεί οι περιβαλλοντικοί όροι, περί το 2010-2011, αλλά τελικώς, λόγω των αντιδράσεων που υπήρξαν και έφθασαν μέχρι την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν προχώρησε.
Το θέμα ήταν και παραμένει το εξής: Υπάρχει ανάγκη, άμεση και πιεστική, να δοθούν λύσεις- με την κατασκευή των απαιτούμενων τεχνικών έργων- στην λειψυδρία που ταλαιπωρεί την Χαλκιδική, φαινόμενο που θα ενταθεί περαιτέρω λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι επενδύσεις στις δημόσιες υποδομές και δίκτυα είναι εκ των ουκ άνευ και πρέπει οπωσδήποτε να χρηματοδοτηθούν, γιατί όπως φαίνεται, το πρόβλημα έχει μελετηθεί και αναλυθεί, δίχως όμως ως σήμερα, οι μελέτες αυτές και η προσπάθεια των ειδικών επιστημόνων, να έχει πιάσει τόπο.