Στις 8 Δεκεμβρίου του 1941 ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Φραγκλίνος Ρούζβελτ ανεβαίνει το... Λόφο όπου δεσπόζει το Καπιτώλιο και βγάζει ενώπιων του Κογκρέσου έναν από τους πιο ιστορικούς λόγους παγκοσμίως. Μόλις το πρωί της προηγούμενης ημέρας οι Ιάπωνες έχουν εξαπολύσει μια τρομακτική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ και ο Ρούζβελτ στον λόγο που έμεινε στην ιστορία ως ο «Διαβόητος Λόγος» χαρακτηρίζει την 7η Δεκεμβρίου ως «Ημέρα ντροπής».
Ογδόντα χρόνια μετά από εκείνη την ημέρα και 207 χρόνια μετά την τελευταία εισβολή στο λίκνο της αμερικανικής δημοκρατίας, από τους Βρετανούς επίδοξους κατακτητές, ο πλανήτης παρακολούθησε άφωνος σε ζωντανή μετάδοση έναν όχλο οπαδών του απερχόμενου Προέδρου Τραμπ να μπουκάρουν στο Καπιτώλιο και να περιδιαβαίνουν τους χώρους του ανενόχλητοι επί 4ωρο. Και σαν να μην ήταν αρκετά... χολιγουντιανό αυτό, όλα αυτά συνέβησαν στον υποτιθέμενα καλύτερα φυλασσόμενο χώρο των ΗΠΑ την ώρα που λάμβανε χώρα μία ιστορική διαδικασία: η ανακήρυξη του Τζο Μπάιντεν και επίσημα σε πρόεδρο των ΗΠΑ.
Το έγκλημα ήταν προμελετημένο
Στις 8 του περασμένου Νοέμβρη στην ίδια σελίδα της «ΜτΚ» υπό τον τίτλο «Μαθήματα αμερικανικού διχασμού» γράφαμε για το πώς η γιορτή της δημοκρατίας κατέληξε σε... πόλεμο, καθώς οι πιο αμφίρροπες εκλογές στη σύγχρονη ιστορία της Αμερικής είχαν εκτός από τον Τζο Μπάιντεν και την Κάμαλα Χάρις μεγάλο νικητή την πόλωση και τον διχασμό. Αυτό ήταν το κλίμα στον παγκόσμιο Τύπο που προσπαθούσε μάταια να μαντέψει μέχρι πού θα φτάσει ο εκκεντρικός χαμένος των εκλογών και πόσο θα τραβήξει το σχοινί της αμφισβήτησης του αποτελέσματος. Ούτε, όμως, ο πιο «κοντινός» στην... μυθική Κασσάνδρα δε μπορούσε να προβλέψει πώς θα έφτανε η ώρα που Αμερικανοί θα τρομοκρατούσαν Αμερικανούς και η εισβολή που τόσο ξόρκιζε παρουσιάζοντάς την ως επιστημονική φαντασία ο κινηματογράφος, θα γινόταν με παραίνεση και τις ευλογίες του προέδρου των ΗΠΑ.
Η αμφισβήτηση της νίκης του αντιπάλου του από την πρώτη στιγμή και η καμπάνια με σύνθημα «Stop the steal» (Σταματήστε την κλοπή) στην οποία ο Ντόναλντ Τραμπ και το επιτελείο του έριξαν όλες τους τις δυνάμεις (και το χρήμα), κατέληξε σε μια δεύτερη ημέρα ντροπής για τις ΗΠΑ, η οποία θα μείνει για πάντα χαραγμένη στις μνήμες του πλανήτη. Κάνοντας αγωγές επί αγωγών, μιλώντας ολημερίς και ολονυχτίς για τις «κλεμμένες ψήφους» και φτάνοντας στο σημείο να οργανώσει πορεία των οπαδών του προς το Καπιτώλιο για να πιέσει ώστε να γίνουν δεκτές οι ενστάσεις για νέες εκλογές σε τρεις Πολιτείες, ο απίστευτος Ντόναλντ Τραμπ κατάφερε και το τελικό πλήγμα στην όποια αξιοπιστία είχε απομείνει στις ΗΠΑ ως υπερδύναμη μετά από 4 χρόνια μιας αλλοπρόσαλλης θητείας που λίγο έλειψε να τινάξει στον αέρα τον πλανήτη και τις αιωνόβιες καλές σχέσεις του με άλλους ισχυρούς.
Με τον ίδιο ως ενορχηστρωτή και τις δυνάμεις ασφαλείας του Καπιτωλίου προκλητικά απούσες (αν όχι διευκολύνουσες όπως φαίνεται σε πολλά βίντεο), λευκοί άνδρες και γυναίκες με σημαίες υπέρ του Τραμπ, ντυμένοι άλλοι με παραλλαγές κι άλλοι ως... καρναβάλια, βαριά οπλισμένοι σε πολλές περιπτώσεις και φυσικά χωρίς μάσκες ως γνήσιοι αρνητές του κορονοϊού, μπούκαραν στο Καπιτώλιο, τρομοκράτησαν βουλευτές, γερουσιαστές, εργαζομένους, δημοσιογράφους και τη Δημοκρατία την ίδια κι αφού φωτογραφήθηκαν, πλιατσικολόγησαν και έσπασαν ό,τι τους έκανε κέφι, αποχώρησαν ώρες ολόκληρες μετά σαν να μην έγινε τίποτα κι αφού ο Τραμπ σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα τους ενημέρωσε πως τους αγαπά...
Ο απολογισμός; Πέντε νεκροί (μία γυναίκα πυροβολήθηκε μέσα στο Καπιτώλιο από την ασφάλεια και άλλοι τρεις κατέληξαν από επεισόδια έξω καθώς κι ένας αστυνομικός) και μια χώρα τόσο βαθιά τραυματισμένη που το έργο του επόμενου προέδρου, του Τζο Μπάιντεν μετά την «ανταρσία» όπως τη χαρακτήρισε, είναι κατ’ αρχήν αδύνατο να υλοποιηθεί...
Όσο κι αν η εικόνα είναι τόσο κινηματογραφική και συνάμα τόσο οικεία (λόγω σινεμά και τηλεόρασης), η επόμενη ημέρα θα φέρει την συνειδητοποίηση της πραγματικής εικόνας που είναι σίγουρα μιας χώρας απόλυτα διχασμένης, όμως σε αντίθεση με ό,τι άλλο έχουμε δει σε άλλες περιοχές, η κόντρα στις ΗΠΑ του 2020-21 δεν είναι μεταξύ δύο πόλων ιδεολογικών ή του κλασικού δίπολου «αριστεράς -δεξιάς». Ο όχλος του Τραμπ, όπως τον περιγράφουν χωρίς περιστροφές άπαντα τα δίκτυα ενημέρωσης, είναι αυτό ακριβώς. Ο όχλος των οπαδών ενός προσώπου που από την πρώτη στιγμή έμοιαζε ανέκδοτο να ανελιχθεί στο ισχυρότερο αξίωμα του πλανήτη κι όμως τα κατάφερε «πουλώντας» σε μια μάζα χαμηλού πνευματικού, εκπαιδευτικού και βιοτικού επιπέδου όσα ήθελε να ακούσει, «πουλώντας» ψευτοπατριωτισμό, εθνικισμό, ρατσισμό, σεξισμό και μίσος. Πολλοί αναλυτές, χρόνια τώρα επισημαίνουν πως η περίπτωση Τραμπ μπορεί να αναλυθεί μόνο με όρους ψυχιατρικής, ενώ το γεγονός πως εκτός από δισεκατομμυριούχος υπήρξε και περσόνα της ριάλιτι τηλεόρασης, κάνει το μείγμα πιο εκρηκτικό, καθώς κανείς δε μπορεί να ξέρει με σιγουριά πού αρχίζει η περσόνα Τραμπ και πού ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ. Όπως και να έχει, η τελευταία τετραετία και το λάθος των Αμερικανών να δουν την εκλογική διαδικασία, την υπέρτατη στιγμή της δημοκρατίας την οποία θεωρούν δεδομένη, ως «πλάκα» ή ευκαιρία να στείλουν ένα μήνυμα στην ελίτ, εκτός που κόστισε εκατοντάδες χιλιάδες ζωές στην πανδημία, παραλίγο να τους στερήσει την ίδια τη δεδομένη δημοκρατία.
Δέκα ημέρες μας χωρίζουν από την ορκωμοσία του νέου πλανητάρχη, του Τζο Μπάιντεν κι ας ελπίσουμε όλοι αργά ή γρήγορα οι πληγές να αρχίσουν να επουλώνονται και η προφητική δήλωση του Ρόμπερτ ντε Νίρο το 2019 πως «αυτό που με ενοχλεί είναι ότι θα υπάρξουν άνθρωποι στο μέλλον που θα τον δουν ως παράδειγμα και θα επηρεαστούν από αυτόν. Αυτή είναι η ανησυχία μου. Υπάρχουν άνθρωποι που θαυμάζουν τον Τραμπ και λένε "θέλω να γίνω σαν κι αυτόν". Αλλά αυτοί θα είναι πιο έξυπνοι και θα το κάνουν καλύτερα», να σταματήσει να επιβεβαιώνεται.
Διαδικασίες καθαίρεσης
Κάθε μέρα που ο Τραμπ παραμένει στο τιμόνι της χώρας, είναι και πιο δύσκολη κι έτσι την Παρασκευή οι Δημοκρατικοί του Κογκρέσου βρίσκονταν ένα βήμα πιο κοντά σε μια ιστορική κίνηση καθώς εξέταζαν την περίπτωση παραπομπής του προέδρου για δεύτερη φορά, δύο ημέρες αφού οι ψευδείς ισχυρισμοί του περί εκλογικής νοθείας ενθάρρυναν το πλήθος που εισέβαλε στο Καπιτώλιο.
Ηγετικά στελέχη των Δημοκρατικών, μεταξύ των οποίων η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόσι και ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των Δημοκρατικών στη Γερουσία, ο Τσακ Σούμερ, ζήτησαν να εκκινήσουν άμεσα οι διαδικασίες παραπομπής, εάν ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς και το υπουργικό συμβούλιο του Τραμπ αρνηθούν να προχωρήσουν στις προβλεπόμενες ενέργειες για την απομάκρυνση του Τραμπ από την εξουσία.
Πάντως, αντικρουόμενες πηγές επέμεναν μέχρι και την στιγμή που έκλεινε το φύλλο πως ο Τραμπ εξέταζε σοβαρά το ενδεχόμενο να δώσει χάρη στον εαυτό του!
Το μήνυμα του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου
«Ας προσευχηθούμε για τις ενωμένες Ηνωμένες Πολιτείες, ας προσευχηθούμε για ειρήνη και για συμφιλίωση. Είμαστε μια Δημοκρατία και η συμμόρφωση με τη λαϊκή βούληση διασφαλίζει ‘'Ένα έθνος υπό τον Θεό αδιαίρετο, με ελευθερία και με δικαιοσύνη για όλους''». Με αυτά τα λόγια σχολίασε ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος, τα αδιανόητα επεισόδια των οπαδών του Τραμπ.
Ο όχλος στο Καπιτώλιο: πολύ κακό για το τίποτα;
Του Μιλτιάδη Σαρηγιαννίδη,
επίκουρου καθηγητή Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ
Ένα συνονθύλευμα συνωμοσιολόγων, ρατσιστών και αντισυστημικών ψηφοφόρων που απειλούσαν με κρεμάλες και βρήκαν φωνή μέσα από το κίνημα του «τραμπισμού», βάδισε στον λόφο του Καπιτωλίου, επειδή υπάκουσε στις προτροπές του αμερικανού Προέδρου. Ο Ντόναλντ Τραμπ ήλπιζε, ότι η παρουσία του όχλου θα ασκούσε πίεση στα μέλη του Κογκρέσου, ώστε να αποτραπεί η επικύρωση των αποτελεσμάτων των προεδρικών εκλογών. Κοντολογίς, ο αμερικανός Πρόεδρος έβαλε σε εφαρμογή ένα σχέδιο για να προκαλέσει πολιτική ανωμαλία, αν και προφανώς δεν είχε υπολογίσει, πως αυτός ο ετερόκλητος όχλος θα εισέβαλε στο Καπιτώλιο καταπατώντας και προσβάλλοντας θεσμούς, αξίες και παραδόσεις που διαμορφώνουν και προσδιορίζουν το αμερικανικό πολιτικό σύστημα εδώ και δυόμισι σχεδόν αιώνες.
Οι εικόνες που μετέδωσαν τα ΜΜΕ σόκαραν τη διεθνή κοινή γνώμη, διότι αυτό που συνέβη, θεωρούνταν αδιανόητο για τις ΗΠΑ. Ωστόσο, ποτέ δεν μπορεί να αποκλειστεί η συγκρότηση ενός όχλου που αντιπαρατίθεται σε κάποιο πολιτικό σύστημα και επιδιώκει να το ανατρέψει με συμβολικές κινήσεις, επιλέγοντας τη δική του «Βαστίλλη». Από το Κίεβο ως τα Τίρανα και το Παρίσι τα σύγχρονα παραδείγματα είναι πολλά και επαναλαμβανόμενα στην Ευρώπη, πολύ δε περισσότερο στον υπόλοιπο κόσμο. Όμως η ουσιώδης διαφορά με την εισβολή στο Καπιτώλιο, είναι πως το επεισόδιο της Τετάρτης, μολονότι κηλίδωσε την πολιτική ιστορία των ΗΠΑ, αποτελεί στιγμιαίο γεγονός που ανήκει ήδη στο παρελθόν. Κυρίως δε, ενεργοποίησε άμεσα τα αξιακά αντανακλαστικά και τους θεσμικούς αυτοματισμούς του αμερικανικού πολιτικού συστήματος, με τις αθρόες παραιτήσεις μελών της κυβέρνησης και ανώτατων αξιωματούχων, και τις προτάσεις για την ενεργοποίηση της 25ης Τροπολογίας του αμερικανικού Συντάγματος και για την καθαίρεση του αμερικανού Προέδρου.
Επιπλέον, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η εισβολή του όχλου στο Καπιτώλιο δεν είναι πραξικόπημα, όπως τεχνηέντως παρουσιάζεται για λόγους εντυπωσιασμού. Πραξικόπημα κάνει ο στρατός ή μέρος του, όταν καταλύει το πολίτευμα, αναστέλλει το σύνταγμα και περιορίζει τις ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα. Στην προκειμένη περίπτωση ο όχλος στασίασε και επιχείρησε να παρεμποδίσει την άσκηση εξουσίας που ανήκει στο Κογκρέσο. Δεν κινδύνευσε η δημοκρατία, ούτε καταλύθηκε η συνταγματική τάξη. Φυσικά, η στάση αποτελεί έγκλημα κατά της πολιτείας, ενώ παράλληλα θα πρέπει να αναζητηθούν και ευθύνες για το επίπεδο της αστυνομικής προστασίας στο Καπιτώλιο, ενόψει της δημιουργίας του σκηνικού έντασης που είχε προπαρασκευάσει ο Ντόναλντ Τραμπ. Ενδεχομένως, τίποτε απ’ όλα αυτά να μην είχε συμβεί, αν υπήρχε ισχυρή αστυνομική παρουσία που θα λειτουργούσε αποτρεπτικά, ώστε ο όχλος να παρέμενε εντός των ορίων της ελευθερίας της συνάθροισης και της έκφρασης.
Τέλος, η πιο σημαντική παράμετρος της 6ης Ιανουαρίου αφορά στην εσωτερική πολιτική ζωή των ΗΠΑ. Ο «τραμπισμός» δεν συνιστά συνεκτική ιδεολογία, ωστόσο συγκινεί ετερόκλητες ομάδες ανθρώπων που αθροίζονται σε εκατομμύρια. Συνεπώς, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα πρέπει να επιστρέψει στην εκλογική του βάση και να εργαστεί σκληρά και πειστικά για να την αποκόψει από την επιρροή του Ντόναλντ Τραμπ. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να εξωπεταχθεί ο απερχόμενος αμερικανός Πρόεδρος από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Πρόκειται για μια πράξη που θεμελιωδώς θα προστατεύσει το πολιτικό σύστημα από την επιρροή ενός μη-πολιτικού όντος, και θα αποθαρρύνει την επανάληψη αντιθεσμικών συμπεριφορών. Και θα είναι μια πράξη που θα μπορούσε να εμπνεύσει γενικότερα την υγιή κοινοβουλευτική και θεσμική αντίδραση απέναντι στο φαινόμενο του λαϊκισμού και τους χαρισματικούς ή και γραφικούς δημαγωγούς που επιχειρούν να μετατρέψουν δημοκρατικές κοινωνίες σε μπανανίες.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 10.01.2021