Για τους ανθρώπους που θέλουν να αλλάξουν χώρα και ζωή, η κατάταξη των χωρών που μπορούν να κάνουν μία νέα αρχή μπορεί να είναι χρήσιμη. Όμως, βάζοντας και τα παιδιά στην εξίσωση, υπάρχουν περισσότεροι παράγοντες που πρέπει να σταθμίσουν πριν πάρουν τη μεγάλη απόφαση.
Το BBC μετά από μία μεγάλη έρευνα σε κάθε παράγοντα που επηρεάζει την καθημερινότητα και την ευημερία μίας οικογένειας, κατέληξε στη χρυσή πεντάδα.
1. Ιαπωνία
Στην ανάλυση της Unicef για την ευημερία των παιδιών το 2020, η Ιαπωνία κατατάσσεται στην πρώτη θέση για τη σωματική υγεία, η οποία εξετάζει την παιδική θνησιμότητα και την παχυσαρκία.
Και στην πιο πρόσφατη έκθεση της Unicef το 2022, η οποία εξέταζε συγκεκριμένα τα περιβάλλοντα στα οποία μεγαλώνουν τα παιδιά, κατατάσσεται στη δεύτερη θέση για τον «κόσμο γύρω από το παιδί» – μια κατηγορία που περιλαμβάνει πτυχές όπως ο αστικός χώρος πρασίνου και η ασφάλεια της κυκλοφορίας.
Η Ιαπωνία έχει επίσης το χαμηλότερο ποσοστό παιδικής παχυσαρκίας, χαμηλή παιδική θνησιμότητα και εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα ρύπανσης του αέρα ή των υδάτων που επηρεάζουν τα παιδιά.
Είναι επίσης μία από τις πιο ασφαλείς χώρες για οικογένειες, και όχι μόνο όσον αφορά τα τροχαία ατυχήματα, καθώς έχει και το μικρότερο ποσοστό δολοφονιών στον κόσμο.
Ακόμη και στο κέντρο του Τόκιο, τα παιδιά περπατούν και πηγαίνουν μόνα τους στο σχολείο. Είναι απολύτως φυσιολογικό γιατί είναι πραγματικά ασφαλές.
Ο παράγοντας ασφάλειας δεν σημαίνει μόνο ότι οι οικογένειες μπορούν να χαλαρώσουν λίγο. Έχει επίσης τεράστια επίδραση στην ελευθερία που μπορούν να απολαμβάνουν τα παιδιά, σύμφωνα με την βέρα... Τοκιότισσα Mami McCagg, που ζει τώρα στο Λονδίνο.
«Τα παιδιά πηγαίνουν μόνα τους στο σχολείο από την ηλικία των έξι περίπου ετών. Παίρνουν το λεωφορείο ή το τρένο αν δεν είναι μόνο σε κοντινή απόσταση με τα πόδια», είπε στο BBC.
Πέρα από τις κορυφαίες βαθμολογίες για την υγεία και την ασφάλεια, η Ιαπωνία διαθέτει επίσης ένα από τα κορυφαία εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο, καταλαμβάνοντας τη 12η θέση μεταξύ 76 χωρών και περιοχών, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ από τις οποίες βασίστηκε η Unicef για τα δεδομένα της.
Και παρέχει γενναιόδωρα δικαιώματα για γονική άδεια μετ' αποδοχών, με κάθε εργαζόμενο γονέα να έχει στη διάθεσή του περίπου 12 μήνες άδειας, με την χώρα να προσπαθεί να πείσει τους άντρες να κάνουν χρήση και να μείνουν εκείνοι σπίτι από επιλογή.
2. Εσθονία
Αν και η Εσθονία δεν βρίσκεται στην κορυφή της κατάταξης της Unicef συνολικά, βαθμολογείται ψηλά για μια σειρά από σημαντικές πτυχές.
Τα παιδιά εκτίθενται σε λιγότερη ατμοσφαιρική ρύπανση, λιγότερη ηχορύπανση και λιγότερα φυτοφάρμακα από ό,τι σχεδόν σε οποιαδήποτε άλλη πλούσια χώρα.
Έχει περισσότερο αστικό χώρο πρασίνου από πολλά άλλα έθνη, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, και τα παιδιά είναι ιδιαίτερα πιθανό να πουν ότι απολαμβάνουν τις εγκαταστάσεις αναψυχής της γειτονιάς τους, όπως παιδικές χαρές.
Η Εσθονία έχει επίσης το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό μωρών που γεννιούνται λιποβαρή από οποιαδήποτε άλλη πλούσια χώρα, που γενικά θεωρείται καλός δείκτης της ποιότητας της προγεννητικής φροντίδας.
Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα, ωστόσο, μπορεί να είναι το εκπαιδευτικό σύστημα της Εσθονίας: τα παιδιά έχουν καλύτερες δεξιότητες στα μαθηματικά, τις επιστήμες και τη γλώσσα από οποιαδήποτε χώρα εκτός της Ασίας.
Επίσης, δίνεται έμφαση και στις ψηφιακές δεξιότητες. «Ήδη στα νηπιαγωγεία, υπάρχουν ρομποτικά, έξυπνα tablet και ούτω καθεξής, που χρησιμοποιούνται ως μέρος της μάθησης με βάση το παιχνίδι», δήλωσε η Anne-Mai Meesak, υπεύθυνη έργου στο συμβούλιο εκπαίδευσης και νεολαίας της Εσθονίας που ερευνά τα συστήματα πρώιμης εκπαίδευσης της χώρας.
Όμως τα οφέλη του συστήματος ξεπερνούν την ανάγνωση και τη ρομποτική. Μία πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ διαπίστωσε ότι ο μέσος Εσθονός πεντάχρονος είναι καλύτερος σε διάφορες κοινωνικο-συναισθηματικές δεξιότητες, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με άλλα παιδιά και της αναγνώρισης συναισθημάτων, από ό,τι στις ΗΠΑ και την Αγγλία.
Είναι επίσης πολύ πάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ για δεξιότητες αυτορρύθμισης όπως η νοητική ευελιξία, η μνήμη εργασίας και η αναστολή των παρορμήσεων.
Έπειτα, υπάρχει η οικογενειακή άδεια: Η Εσθονία έχει μια από τις πιο γενναιόδωρες πολιτικές από οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο, με 100 ημέρες άδεια μητρότητας καθώς και 30 ημέρες άδεια πατρότητας ακολουθούμενες από 475 ημέρες γονική άδεια μετ' αποδοχών, που πρέπει να χωριστούν - ή να χρησιμοποιηθούν μερικής απασχόλησης – μέχρι το παιδί να είναι τριών.
Για έως και 60 από αυτές τις ημέρες, και οι δύο γονείς μπορούν να μείνουν σπίτι ταυτόχρονα και να πληρωθούν και οι δύο. Κάθε γονέας λαμβάνει επίσης 10 εργάσιμες ημέρες γονικής άδειας μετ' αποδοχών για κάθε παιδί έως ότου το παιδί κλείσει τα 14. (Αυτή η άδεια είναι διαθέσιμη τόσο σε μόνιμους όσο και σε προσωρινούς κατοίκους Εσθονίας, συμπεριλαμβανομένων των αλλοδαπών.)
3. Ισπανία
Η Ισπανία κατέλαβε την υψηλότερη βαθμολογία στην κατάταξη της Unicef για το περιβάλλον γύρω από τα παιδιά, με ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα παιδικής νοσηρότητας λόγω της ρύπανσης του αέρα ή των υδάτων.
Και παρά τις φτωχότερες συνολικές παροχές σε κοινωνικές, εκπαιδευτικές και υγειονομικές υπηρεσίες, σύμφωνα με τη Unicef, τα παιδιά στην Ισπανία έχουν ιδιαίτερα υψηλή ευημερία: η χώρα βρίσκεται στην τρίτη θέση για την ψυχική ευημερία των παιδιών και την τέταρτη για τις βασικές ακαδημαϊκές και κοινωνικές δεξιότητες.
Συγκεκριμένα, είναι στο ίδιο επίπεδο με την Ολλανδία όσον αφορά το πόσα παιδιά λένε ότι κάνουν εύκολα φίλους (81%), ενώ το ποσοστό αυτοκτονιών των εφήβων είναι ένα από τα χαμηλότερα στις πλούσιες χώρες και λιγότερο από το ένα τρίτο απ' ό,τι στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.
Είναι πραγματικά κοινωνικά αποδεκτό στην Ισπανία να πας το παιδί σου παντού – εστιατόρια, μπαρ. Είναι απολύτως φυσιολογικό να βλέπεις μια οικογένεια με ένα μικρό παιδί να περπατά τα μεσάνυχτα.
Αυτό δεν εκπλήσσει τη Lori Zaino, η οποία μετακόμισε στη Μαδρίτη από το Σικάγο πριν από 15 χρόνια. Τώρα, μητέρα ενός μικρού παιδιού, λέει ότι μια από τις πιο αναζωογονητικές πτυχές της ζωής στην Ισπανία είναι το πόσο η κουλτούρα της χώρας αγκαλιάζει τα παιδιά.
Έπειτα, υπάρχει η γονική άδεια: τόσο οι μητέρες όσο και οι πατέρες λαμβάνουν άδεια 16 εβδομάδων με το 100% του μισθού τους (οι ελεύθεροι επαγγελματίες δικαιούνται επίσης), μετά την οποία η μητέρα μπορεί να λάβει άδεια άνευ αποδοχών για έως και τρία χρόνια ή να μειώσει τις ώρες της.
Αυτές οι επιλογές είναι διαθέσιμες σε κάθε νόμιμο κάτοικο που είναι εγγεγραμμένος στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της Ισπανίας που έχει καταβάλει εισφορές για τουλάχιστον 180 ημέρες τα τελευταία επτά χρόνια.
4. Φινλανδία
Η Φινλανδία, η οποία έρχεται στην πέμπτη θέση συνολικά στην πιο πρόσφατη έκθεση της Unicef, έχει ιδιαίτερα υψηλή βαθμολογία σε δύο από τις τρεις κατηγορίες – νούμερο ένα στον «κόσμο του παιδιού» (που εξετάζει πώς το περιβάλλον επηρεάζει άμεσα τα παιδιά, όπως η ποιότητα του αέρα) και νούμερο δύο για τον "κόσμο γύρω από το παιδί" (το οποίο εξετάζει στοιχεία του περιβάλλοντος με το οποίο αλληλεπιδρά ένα παιδί, όπως τα σχολεία, οι κίνδυνοι κυκλοφορίας και ο χώρος πρασίνου).
Είναι μία από τις χώρες με τις κορυφαίες επιδόσεις στον κόσμο όσον αφορά τον γραμματισμό και τις μαθηματικές δεξιότητες των παιδιών.
Το ποσοστό θνησιμότητας παιδιών ηλικίας 5-14 ετών είναι ένα από τα χαμηλότερα στον κόσμο, ενώ η χώρα προσφέρει γενναιόδωρη γονική άδεια, συμπεριλαμβανομένων οκτώ εβδομάδων άδεια μητρότητας μετ' αποδοχών, επιπλέον 14 μήνες γονική άδεια μετ' αποδοχών που θα κατανεμηθεί μεταξύ των γονέων και πρόσθετη άδεια παιδικής μέριμνας που μπορεί να εφαρμοστεί μέχρι το παιδί να γίνει τριών ετών.
5. Ολλανδία
Στην κορυφή της συνολικής λίστας της Unicef για την ευημερία των παιδιών βρίσκεται η Ολλανδία, η οποία τα πάει ιδιαίτερα καλά όσον αφορά την ψυχική υγεία των παιδιών (είναι την πρώτη θέση) και τις δεξιότητες (όπου κατατάσσεται τρίτη).
Εννέα στους δέκα 15χρονους λένε ότι έχουν υψηλή ικανοποίηση από τη ζωή τους, το υψηλότερο ποσοστό από όλες τις χώρες που εξέτασε η Unicef, και οκτώ στους δέκα λένε ότι κάνουν εύκολα φίλους.
Δίνεται επίσης μεγάλη έμφαση στην κοινωνικοποίηση με ομάδες, συλλόγους και κοινοτικές δραστηριότητες ιδιαίτερα κοινές. Αλλά, λέει, εάν οι ολλανδικές οικογένειες και τα παιδιά είναι ευτυχισμένα, αυτό οφείλεται επίσης σε δομικούς παράγοντες. Και αυτό καθώς η Ολλανδία προσφέρει πραγματικά στους γονείς πολλή υποστήριξη.
Η πολιτική της οικογενειακής άδειας είναι ένα παράδειγμα. Περιλαμβάνει τουλάχιστον 16 εβδομάδες υποχρεωτικής, πλήρως αμειβόμενης άδειας μητρότητας και έως και έξι εβδομάδων άδεια πατρότητας μετ' αποδοχών, συν γονική άδεια άνευ αποδοχών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί μέχρι το παιδί να γίνει οκτώ ετών και είναι διαθέσιμη σε οποιονδήποτε ζει και εργάζεται νόμιμα στο Ολλανδία.