Η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο επίμονων συμπτωμάτων long Covid, όπως διαπιστώνει μελέτη με επικεφαλής το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal) και κύριο συγγραφέα τον Έλληνα επιστημονικό διευθυντή του ISGlobal, καθηγητή Μανόλη Κογεβίνα.
Η ερευνητική ομάδα, στην οποία συμμετείχαν και το ινστιτούτο «Germans Trias I Pujol Research Institute», παρακολούθησε περισσότερους από 2.800 ενήλικες, ηλικίας 40-65 ετών, από την πληθυσμιακή κοόρτη COVICAT, που διερευνά τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19. Οι συμμετέχοντες ζουν στην Καταλονία και παρακολουθήθηκαν από το 2020 ως το 2023 συμπληρώνοντας τρία διαδικτυακά ερωτηματολόγια (2020, 2021 και 2023). Επίσης, συλλέχθηκαν πληροφορίες σχετικά με τις λοιμώξεις Covid-19, την κατάσταση εμβολιασμού, την κατάσταση της υγείας τους και κοινωνικοδημογραφικά δεδομένα. Στη συνέχεια, οι ερευνητές εκτίμησαν για κάθε συμμετέχοντα την οικιστική έκθεση σε θόρυβο, σωματίδια, όζον, διοξείδιο του αζώτου, χώρους πρασίνου και τεχνητό φως τη νύχτα.
Ως long Covid (μακροχρόνια Covid) ορίζεται η κατάσταση, κατά την οποία συμπτώματα, όπως κόπωση, δύσπνοια και σύγχυση (brain fog), επιμένουν για μήνες έπειτα από μόλυνση με SARS-CoV-2 και δεν μπορούν να εξηγηθούν από άλλες διαγνώσεις. Η πραγματική επιβάρυνση του long Covid παραμένει ασαφής, αλλά εκτιμάται ότι εκατομμύρια άνθρωποι επηρεάζονται παγκοσμίως. Ακόμη και άτομα που έχουν μολυνθεί από SARS-CoV-2 και εμφανίζουν ήπια ή καθόλου συμπτώματα Covid-19 μπορούν να αναπτύξουν long Covid.
«Είναι πολύς ο κόσμος που έχει εκτεθεί στον ιό πια, οπότε ο long Covid είναι ένα σημαντικό θέμα υγείας, γι' αυτό και κάναμε την έρευνα για το κατά πόσο επηρεάζεται από την ατμοσφαιρική ρύπανση», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μανόλης Κογεβίνας, ο οποίος έχει επικεντρωθεί ερευνητικά στα θέματα της αστικής υγείας, την ποιότητα του περιβάλλοντος γύρω από τους χώρους κατοικίας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Environmental Health Perspectives», περίπου το 25% των ατόμων που προσβλήθηκαν παρουσίασε παρατεταμένα συμπτώματα για τρεις μήνες ή περισσότερο. Μάλιστα, το 5% παρουσίασε επίμονα συμπτώματα για δύο χρόνια ή περισσότερο.
Εντοπίστηκε, επίσης, ότι οι γυναίκες, τα άτομα με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, τα άτομα με προηγούμενες χρόνιες παθήσεις και τα άτομα που είχαν σοβαρή Covid-19 διέτρεχαν τον υψηλότερο κίνδυνο για long Covid.
Σχετικά με τα ευρήματα για τις γυναίκες, ο κ. Κογεβίνας σχολιάζει: «Είναι ενδιαφέρον ότι οι γυναίκες έχουν υψηλότερο κίνδυνο για long Covid, ενώ την ίδια ώρα το ανοσολογικό τους σύστημα είναι πιο ισχυρό από των ανδρών και άρα λιγότερο σοβαρή η νόσηση με Covid-19. Οπότε βλέπουμε ότι μπορεί οι γυναίκες να έχουν πιο ισχυρό ανοσολογικό σύστημα και άρα να εμφανίζουν λιγότερο σοβαρά συμπτώματα Covid-19, ωστόσο αυτή η ίδια ανοσολογική αντίδραση μπορεί να προκαλέσει τελικά long Covid».
Ο επιστημονικός διευθυντής του ISGlobal διευκρινίζει, ωστόσο, ότι στη συγκεκριμένη έρευνα δεν μελετήθηκαν τα αποτελέσματα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ανά φύλο και χρειάζεται μια ακόμα μεγαλύτερη μελέτη για να διερευνηθεί αν υπάρχει διαφορετική επίδραση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε άνδρες και γυναίκες.
Ο εμβολιασμός από την άλλη πλευρά, εντοπίστηκε στην έρευνα ότι είχε θετική επίδραση, καθώς μόνο το 15% των εμβολιασμένων συμμετεχόντων ανέπτυξε μακροχρόνια Covid σε σύγκριση με το 46% των μη εμβολιασμένων.
Η έκθεση σε αιωρούμενα σωματίδια (PM 2,5 και PM 10) στον αέρα συσχετίστηκε κατά την έρευνα με μικρή αύξηση του κινδύνου επίμονων συμπτωμάτων long Covid, ωστόσο εντοπίστηκε ότι ο κίνδυνος αυτός αυξήθηκε γραμμικά με τη μεγαλύτερη έκθεση σε αιωρούμενα σωματίδια στον αέρα. Αντίθετα, άλλοι παράγοντες που διερευνήθηκαν, όπως η ύπαρξη κοντινών χώρων πρασίνου ή ο κυκλοφοριακός θόρυβος είχαν μικρή επίδραση στη μακροχρόνια Covid.
Η έρευνα έρχεται ως συνέχεια προηγούμενης μελέτης της ερευνητικής ομάδας του κ. Κογεβίνα, όπου είχε διαπιστωθεί ότι η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής λοίμωξης Covid-19, αλλά και με χαμηλότερη ανοσολογική απόκριση στο εμβόλιο. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι ενώ η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να μην προκαλεί άμεσα long Covid, ωστόσο μπορεί να αυξήσει τη σοβαρότητα της αρχικής λοίμωξης, η οποία με τη σειρά της αυξάνει τον κίνδυνο long Covid.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να αναλυθούν οι διάφοροι τύποι μακροχρόνιων συμπτωμάτων και να σχηματιστεί πιο λεπτομερής εικόνα για το πώς οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επιδρούν.