Καθώς η μεγάλη εθνική επέτειος της 28ης Οκτωβρίου και του Όχι πλησιάζει, ένα από τα πιο λαϊκά θεάματα του τόπου μας έρχεται να μας υπενθυμίσει τους αγώνες μιας άλλης γενιάς των προγόνων μας, που κατέστησαν την Ελλάδα αυτόνομο κράτος.
Ο λόγος για το θέατρο σκιών και την Επανάσταση του 1821, που σήμανε την Εθνική Παλιγγενεσία και φέτος τιμάται για όλο το έτος, αφού συμπληρώνει, ως γνωστόν, δύο αιώνες από την έναρξή της.
Έτσι, το Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και ο γνωστός καραγκιοζοπαίχτη Χρήστο Στανίση ξεδιπλώνουν μέσα από το… «λευκό μας σεντονάκι» και τις φιγούρες αυτής της διαχρονικής τέχνης σπουδαία γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης ανεβάζοντάς τα σε συνεργασία με δήμους της Θεσσαλονίκης, υπό την αιγίδα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» και με κεντρικό τίτλο «Επετειακός Καραγκιόζης – 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση».
Γνωστές και άγνωστες πτυχές, ντοκουμέντα και αναφορές σε μια σειρά ηρωικών παραστάσεων, βασισμένων σε ιστορικά γεγονότα της περιόδου, αλλά και όλοι οι ήρωες της Επανάστασης και η σημαντική δράση τους περνούν μπροστά από τα μάτια των θεατών.
Τα έργα που παρουσιάζονται με τη συνοδεία παραδοσιακών οργάνων (σαντούρι, λαούτο, βιολί, ούτι) είναι: «Ο ήρωας της Αλαμάνας, Αθανάσιος Διάκος», «Ο σταυραϊτός της Ρούμελης Οδυσσέας Ανδρούτσος στο χάνι της Γραβιάς», «Η δοξασμένη έξοδος του Μεσολογγίου», «Κολοκοτρώνης στην Τρίπολη».
Η πρώτη απόπειρα στο Αμφιθέατρο «Σταύρος Κουγιουμτζής» του δημαρχείου Πανοράματος στέφθηκε ήδη με επιτυχία. «Ήταν μια συγκινητική παράσταση. Τα παιδιά, αλλά και οι μεγάλοι ενθουσιάστηκαν. Περάσαμε μια ώρα και δέκα λεπτά με πολύ συναίσθημα και ωραία πλοκή. Ήταν ένας Καραγκιόζης όπως δεν τον έχουμε συνηθίσει», λέει στο makthes.gr η πρόεδρος του ΚΠΠΚΜ Άννα Μυκωνίου.
Η ίδια και οι συνεργάτες της στο Κέντρο, θέλοντας να παρουσιάσουν παραστάσεις Θεάτρου Σκιών που να έχουν σχέση με την Ελληνική Επανάσταση και αρχίζοντας να αναζητούν το θέμα διαπίστωσαν ότι τα έργα αυτά είναι μεγάλης διάρκειας, παίζονται σπάνια λόγω της πολυπλοκότητας της σκηνικής τους δράσης, ενώ έχουν πολύ βαριά σκηνικά. «Επίσης δεν μπορούν να παρουσιαστούν εύκολα γιατί χρειάζονται συνοδεία παραδοσιακών οργάνων αλλά και φωνές, αφού συνδυάζονται με παραδοσιακά τραγούδια. Επιλέξαμε έτσι με τον Χρήστο Στανίση μια σειρά από ιστορικά - ηρωικά έργα καταλήγοντας περίπου σε δέκα περίπου ιστορικά – ηρωικά έργα. Θεωρούμε ότι κατ’ αρχάς πρέπει να διασώσουμε αυτά παρουσιάζοντάς τα ξανά στο κοινό, γιατί έχουν πολύ όμορφα μηνύματα, αφού αναδεικνύουν την παλικαριά των ηρώων», επισημαίνει η πρόεδρος.
Χρήστος Στανίσης: Ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα
Μαθητής του Ευγένιου Σπαθάρη ο Χρήστος Στανίσης είχε υπόψιν του τα ιστορικά έργα με τα οποία είχε καταπιαστεί και είχε τελειοποιήσει στο στο παρελθόν ο πατέρας του αείμνηστου Καραγκιοζοπαίχτη μας Σωτήρης Σπαθάρης.
Ο ίδιος μιλάει στο makthes.gr για τη δυσκολία ενός τέτοιου εγχειρήματος: «Είχαμε να κάνουμε με έργα τα οποία διαρκούσαν πάρα πολλές ώρες με πάρα πολλές αλλαγές σκηνικών και έπρεπε να τα προσαρμόσουμε σε μια παράσταση μιας ώρας. Φανταστείτε ότι κάποια από αυτά παίζονταν σε δύο βράδια, που το καθένα περιλάμβανε μια δίωρη παράσταση. Σκεφτείτε ότι όταν γράφτηκαν και παίχτηκαν για πρώτη φορά αυτές οι παραστάσεις δεν υπήρχε καν κινηματογράφος. Φέρνοντάς τες στο σήμερα έπρεπε να αφαιρέσω ή να μαζέψω στοιχεία τα οποία ίσως ήταν κουραστικά για το σύγχρονο κοινό που έχει άλλους ρυθμούς. Αυτό ήταν ένα θέμα γιατί δεν έπρεπε να χαθεί το νόημα της παράστασης και έπρεπε να έχει συνέχεια το έργο. Επίσης, κάποτε τα τραγούδια παίζονταν ολόκληρα σε μια παράσταση. Σήμερα αυτό είναι αδύνατον, αφού ένα κλέφτικο τραγούδι, για παράδειγμα, διαρκεί 4,5-5 λεπτά. Όλο αυτό ήταν πολύ δύσκολο αλλά θεωρώ ότι έγινε με πολλή προσοχή. Ήδη κάποια έργα, όσο ζούσε ο δάσκαλός μου, είχαμε αρχίσει να τα κόβουμε μαζί συζητώντας αναλυτικά πώς και γιατί θα τα μαζέψουμε. Οπότε δούλεψα πάνω σε αυτό με την ίδια λογική κι έτσι ο θεατής τα βλέπει πολύ εύκολα. Εξάλλου, οι παραστάσεις είναι διαδραστικές, εντάσσουν δηλαδή μέσα και το κοινό».
Σε αυτές το χιούμορ παίζει πάντα έναν κομβικό ρόλο. «Τις περισσότερες φορές αυτό ελαφρύνει και το κλίμα της παράστασης. Έχουμε να κάνουμε με ιστορικά γεγονότα τα οποία δεν είναι ευχάριστα, έχουμε τους περισσότερους ήρωες να σκοτώνονται στη μάχη, κάποιες φορές με άσχημο τρόπο. Ο Καραγκιόζης με τα αστεία του επαναφέρει την παράσταση και το κλίμα σε πιο ευχάριστους τόνους», επισημαίνει ο Χρήστος Στανίσης.
Σταθεροί πρωταγωνιστές των παραστάσεων πέρα από τους ήρωες της Επανάστασης είναι ο αγαπημένος μας καμπούρης ήρωας αλλά και ο Χατζηαβάτης. «Από εκεί και πέρα γίνονται πλέον καινούριες φιγούρες για την κάθε παράσταση. Αρκετά συχνά εμφανίζονται είτε ο Μπάρμπα Γιώργος είτε ο σιορ Διονύσιος που ταιριάζουν με το ιστορικό πλαίσιο, από εκεί και πέρα δεν μπορούν να εμφανιστούν όλοι οι ώρες του Καραγκιόζη σε τέτοια έργα», τονίζει ο δημιουργός.
Ο ίδιος φιλοτεχνεί μόνος του όλες τις φιγούρες. «Είναι λαϊκή ζωγραφική, βασισμένη στη λογική του Ευγένιου Σπαθάρη και του πατέρα του, γιατί από εκείνον έμαθα να φτιάχνω τους ήρωές μου. Ουσιαστικά συνεχίζω αυτή τη γραμμή με τα δικά μου στοιχεία. Έχουμε την ελευθερία να αυτοσχεδιάσουμε, αλλά τουλάχιστον στις παραστάσεις αυτές που υπάρχουν γνωστά ιστορικά πρόσωπα, όπως για παράδειγμα ο Κολοκοτρώνης ή ο Μακρυγιάννης, προσέχουμε οι φιγούρες να μοιάζουν τουλάχιστον στο πρόσωπο», εξηγεί ο Χρήστος Στανίσης.
Τέλος, δηλώνει ευτυχής που ο κόσμος αγαπάει και στηρίζει σήμερα αυτές τις παραστάσεις. «Τα ηρωικά έργα είναι λίγο δύσκολα. Παρόλα αυτά η προσέλευση του κόσμου ήταν πολύ μεγάλη και η ανταπόκρισή του μέσα στην παράσταση ακόμη μεγαλύτερη», καταλήγει.
Πέρα από τα δημοτικά διαμερίσματα της Θεσσαλονίκης οι παραστάσεις θα παρουσιαστούν στη Χαλκιδική και το Κιλκίς.
Όλο το πρόγραμμα των αφιερωματικών παραστάσεων ΕΔΩ
Τέλος, πέρα από τις παραστάσεις αυτές το Κέντρο Πολιτισμού προγραμματίζει στις 12 Νοεμβρίου και μια συναυλία – αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη με την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και σολίστ τον Αλκίνοο Ιωαννίδη.