Το περασμένο φθινόπωρο κι ενώ το δεύτερο κύμα της πανδημίας χτυπούσε με μανία, οι ευρωπαίοι ηγέτες και οι επικεφαλής της Ε.Ε. είχαν να αντιμετωπίσουν την πιο δύσκολη κατάσταση που μπορούσαν να φανταστούν. Αφενός τα εθνικά συστήματα υγείας βρισκόταν ένα βήμα προ της κατάρρευσης, ακόμη και στις ισχυρές και οργανωμένες χώρες, αφετέρου οι γιορτές πλησίαζαν και το οικονομικό αλλά και κοινωνικό στοίχημα έπρεπε να κερδηθεί. Από τον Έλληνα και τον Ιταλό πρωθυπουργό έως την Άνγκελα Μέρκελ έως τον Εμανουέλ Μακρόν και τους ισχυρούς της Κομισιόν, όλοι επισήμαναν σε επίσημες δηλώσεις τους πως είναι επιτακτική ανάγκη να σωθούν τα Χριστούγεννα κι όσο κι αν μέσω θανάτων, κατάθλιψης και οικονομικής ασφυξίας επικρίθηκαν, η ουσία των δηλώσεων κάθε άλλο παρά έλλειψης συναίσθησης και συναισθήματος εμπεριείχε. Δυστυχώς, ο κορονοϊός όσο κι αν η Ευρώπη εφάρμοσε σκληρά προληπτικά μέτρα, ξέφυγε και τα Χριστούγεννα γιορτάστηκαν στην καλύτερη περίπτωση στη... φούσκα.
Ο τρομακτικός οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος, όμως, μετά από ένα χρόνο πανδημίας δεν αφήνει περιθώρια για άλλο χαμένο στοίχημα σαν εκείνο του Δεκέμβρη και πλέον η μεγάλη μάχη είναι για να σωθεί το καλοκαίρι.
Στο ρεπορτάζ της «ΜτΚ» στη σελίδα θα διαβάσετε για τη μεγάλη μάχη της Ελλάδας και κυρίως της περιοχής μας για να σωθεί ο τουρισμός τη φετινή περίοδο, όμως και η υπόλοιπη Ευρώπη «φορτσάρει» για την σεζόν που ακολουθεί και στην οποία βασίζεται μεγάλο μέρος του ΑΕΠ της.
Σύμφωνα με το BBC, η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε δύο «θερινά» ενδεχόμενα: ή σ’ ένα καλοκαίρι πιο κοντά στα νοσταλγικά πρότυπα της δεκαετίας του ’20 με low cost πτήσεις και charter γεμάτα χαρωπούς ταξιδιώτες να φτάνουν στις παραλίες του Νότου και να γεμίζουν ασφυκτικά μπαρ και ταβέρνες ή σ’ ένα θλιμμένο καλοκαίρι γεμάτο περιορισμούς, καραντίνα, lockdown, ωράρια και κυρίως φόβο.
Σε λίγες εβδομάδες από τώρα θα γνωρίζουμε ποιο από τα δύο σενάρια θα πλησιάζει, όμως οι πολιτικές αποφάσεις που θα διαμορφώσουν το αποτέλεσμα έχουν ήδη ληφθεί.
Ένα μεγάλο ερώτημα είναι εάν τα κράτη μέλη της ΕΕ θα είναι ικανοποιημένα να αφήσουν τη λήψη αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις Βρυξέλλες -η οποία έχει καταρτίσει (και επικριθεί σφόδρα) το πρόγραμμα αγοράς εμβολίων ή θα πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Όσον αφορά στο δεύτερο, το BBC γράφει χαρακτηριστικά για την Ελλάδα που έχει ήδη συνάψει συμφωνία για να καλωσορίσει τουρίστες από το Ισραήλ εάν διαθέτουν διαβατήριο εμβολίου.
Στην ίδια κατηγορία και η Κύπρος που ανακοίνωσε είπε ότι θα υποδεχτεί Βρετανούς τουρίστες από την 1η Μαΐου, αρκεί να έχουν κάνει δύο δόσεις οποιουδήποτε εμβολίου εγκεκριμένου από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA).
Διακυβεύονται οι θέσεις εργασίας στον τουρισμό
Αυτό που διακυβεύεται εδώ δεν είναι μόνο το ζήτημα εάν οι πλούσιοι Βόρειοι Ευρωπαίοι μπορούν να απολαύσουν μια μπύρα ή ένα παγωτό στην παραλία.
Ο τουρισμός είναι μεγάλη επιχείρηση, παρέχει 27 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη και δημιουργεί περίπου το 10% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν λάβει κανείς υπόψη όλους τους άλλους τομείς που εξαρτώνται από αυτόν.
Οι οικονομίες χωρών όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Ιταλία δεν μπορούν να ανακάμψουν έως ότου ανοίξει εκ νέου η τουριστική βιομηχανία.
Το ΑΕΠ των Βαλεαρίδων Νήσων - που περιλαμβάνει τη Μαγιόρκα - μειώθηκε κατά 27% πέρυσι. Εάν χαθεί μια δεύτερη καλοκαιρινή σεζόν από τον Covid-19, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές.
Ένας αξιωματούχος του τουρισμού στη Μαγιόρκα χαρακτήρισε την κατάσταση ως «μη βιώσιμη» και είπε ότι εάν δεν επιτραπεί στους τουρίστες να επιστρέψουν στα θέρετρα, πολλές τοπικές επιχειρήσεις θα εξαφανιστούν.
Η σωτηρία του καλοκαιριού εξαρτάται από δύο προβλήματα σε ολόκληρη την Ευρώπη: τον εμβολιασμό των πολιτών και, στη συνέχεια, την έγκριση κανόνων σχετικά με το εάν το δικαίωμα ταξιδιού πρέπει να συνδέεται με την κατάσταση εμβολιασμού.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Ισπανίας, Oscar Arce, δήλωσε στην ισπανική εφημερίδα El País: «Εάν τα επίπεδα εμβολιασμού είναι υψηλά τον Ιούνιο, η τουριστική περίοδος θα σωθεί. Αλλά αν καθυστερήσει μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, η οικονομία θα υποφέρει πολύ. Σε αυτούς τους τρεις μήνες ριζικής αβεβαιότητας διακυβεύουμε πολλά. "
Αργός και... βασανιστικός ο εμβολιασμός
Μέχρι το τέλος της προηγούμενης εβδομάδας μόνο το 4,96% των Βέλγων και το 5,5% των Γερμανών είχαν κάνει τουλάχιστον μία δόση εμβολίου.
Το «Politico» μάλιστα έτρεξε ένα μαθηματικό μοντέλο το οποίο έδειχνε πως εάν ο ρυθμός του εμβολιασμού συνεχίσει με τα τρέχοντα νούμερα, το Βέλγιο δεν θα φτάσει το κατώφλι προστασίας του 70% του πληθυσμού του μέχρι τον Ιούλιο του 2023! Η ημερομηνία που υπολογίστηκε για τη Γερμανία ήταν τον Σεπτέμβριο του 2022.
Εάν αυτό ευσταθεί τότε το ερώτημα είναι η προοπτική των καλοκαιρινών διακοπών για το επόμενο έτος ή το μεθεπόμενο έτος και όχι για τον φετινό Ιούλιο ή τον Αύγουστο.
Βέβαια, οι βελγικές και γερμανικές κυβερνήσεις αλλά και η Κομισιόν επιμένουν πως η παραγωγή και η παραλαβή εμβολίων θα αυξηθεί καθώς βελτιώνονται οι προμήθειες και θα εγκριθούν νέα εμβόλια. Και έτσι μπορεί να σωθεί η παρτίδα.
Ωστόσο, αυτό που δείχνουν αυτά τα στοιχεία είναι ότι το πρόγραμμα εμβολιασμού μέχρι στιγμής στην ΕΕ υπήρξε καταστροφικό. Λιγότερο από το 10% του πληθυσμού των 27 του μπλοκ έχει εμβολιαστεί μέχρι στιγμής σε αντίθεση με το 31% της Βρετανίας και το 52% στο Ισραήλ.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παραδέχτηκε τον περασμένο μήνα ότι η ΕΕ «δεν είναι εκεί που ήθελε» όσον αφορά τους εμβολιασμούς. Όμως, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Olaf Scholz συνόψισε την κατάσταση με πιο σκληρή και κυνική γλώσσα, καθώς όπως αποκαλύφθηκε από τα μίντια ανέφερε σε μια συνάντηση ότι ο εμβολιασμός στην ΕΕ ήταν ένα συνολικό σόου τρόμου (χρησιμοποιώντας μια πιο... ακατάλληλη λέξη αντί του τρόμου).
Η αργή διάθεση εμβολίων έφερε πολιτική αμηχανία στα ανώτερα κλιμάκια των Βρυξελλών και στην Κομισιόν, η οποία ανέλαβε την ευθύνη για τα κράτη – μέλη της και στη συνέχεια κατάφερε να μείνει πολύ πίσω σε σχέση με μεμονωμένα κράτη όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ.
Επομένως, δεν μπορεί να αντέξει και πολιτικά μια δεύτερη αποτυχία, στα διαβατήρια εμβολίων αυτή τη φορά, αλλά μέχρι στιγμής τα σημάδια δεν είναι ενθαρρυντικά.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ τόνισε ότι το τεχνικό έργο σχετικά με το ζήτημα - τι είδους πληροφορίες πρέπει να εμπεριέχει ένα τέτοιο διαβατήριο και πώς μπορεί να συλλεχθούν και να αποτυπωθούν αυτές - θα μπορούσε να ολοκληρωθεί σε τρεις μήνες. Όμως το πρόβλημα με τα συγκεκριμένα διαβατήρια, τα «πράσινα» όπως λέγονται εσχάτως είναι πολιτικό και ηθικό, παρά τεχνικό.
Η κ. Μέρκελ είπε ότι δεν ήταν πρόθεση της ΕΕ να επιτρέπεται μόνο σε εμβολιασμένα άτομα να ταξιδεύουν, προσθέτοντας ότι «δεν έχουν ληφθεί καμία πολιτική απόφαση για κάτι τέτοιο».
Ο φόβος των διακρίσεων
Ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, όπου το 40% των ενηλίκων ενδέχεται να αρνηθεί τον εμβολιασμό, είναι αντίθετες στη δημιουργία δύο κατηγοριών πολιτών, εκείνους που εμβολιάστηκαν κι όσους όχι, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη του την πιο σημαντική και αντικειμενική παράμετρο: πως οι περισσότεροι δεν είχαμε και δεν ξέρουμε πότε καν θα έχουμε τη δυνατότητα να εμβολιαστούμε.
Η Ισπανία, που είναι σε απόγνωση και θέλει επειγόντως να ξανανοίξει ο τουρισμός έχει δηλώσει ήδη ότι δεν θα περιορίσει το δικαίωμα εισόδου σε ταξιδιώτες που έχουν εμβολιαστεί. Αλλά αν η Μέρκελ έχει δίκιο και η ελεύθερη κυκλοφορία δεν περιορίζεται σε όσους έχουν διαβατήριο εμβολίου, τότε οι ταξιδιώτες μπορεί να αισθάνονται ότι δεν έχει νόημα να έχουν ένα, επομένως μπορεί να αυξηθούν όσοι ενώ τους προσφέρεται ένα εμβόλιο, εκείνοι το αρνούνται ως αχρείαστο.
Για την Ευρώπη υπάρχουν τεράστιες πολιτικές αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν - η ελεύθερη κυκλοφορία είναι μια από τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ, ενώ ολοένα και περισσότεροι πολιτικοί, διανοούμενοι κλπ εκφράζουν την ανησυχία και την αγωνία τους για την μετά κορονοϊό εποχή και τον κίνδυνο διαχωρισμού των πολιτών σε εμβολιασμένους ή μη.
Το βέβαιο, είναι, πως η Ευρώπη και τα ανώτατα όργανά της σύντομα θα κληθούν να πάρουν τις αποφάσεις τους, όμως κι αυτές ακόμη είναι εν αναμονή των νέων εμβολίων και των επικείμενων εγκρίσεων, καθώς εάν παρ’ ελπίδα ο εμβολιασμός συνεχίσει να τρέχει «εκτός τροχιάς», θα υπάρξει και ο φόβος περαιτέρω κοινωνικών εκρήξεων, από τους πολίτες που μένουν εκτός σειράς για τους οποιοσδήποτε λόγους κι έπειτα το ίδιο κράτος τους απαγορεύει να ταξιδέψουν και να χαρούν την αναγκαία όσο ποτέ θερινή ανάπαυλα, την ώρα που στη χώρα τους έρχονται κατά χιλιάδες οι τουρίστες.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 13-14 Μαρτίου 2021.