Ποιο είναι το μέλλον στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και ποιος ο ρόλος της χώρας μας την επόμενη ημέρα; Απαντήσεις σε αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα για το παρόν και το μέλλον της βαλκανικής χερσονήσου, που έχει πλούσιο παρελθόν επιχειρεί να δώσει το 2ο Thessaloniki Regional Forum που ανοίγει τις πύλες του σε λίγες ώρες. Μιλώντας στο makthes.gr ο πρόεδρος του Thessaloniki Regional Forum 2020, Γιάννης Λαγκώνας αναφέρεται στην φετινή διοργάνωση που πραγματοποιείται το διάστημα 7-9 Φεβρουαρίου στο ξενοδοχείο The Met. «Η κατάσταση στον «πλανήτη Βαλκάνια» είναι καλύτερη από ότι στο παρελθόν αλλά δεν είναι σίγουρα ιδανική» λέει χαρακτηριστικά και συμπληρώνει πως «οι προοπτικές της περιοχής είναι μάλλον αισιόδοξες, με την έννοια ότι υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια βελτίωσης που μπορούν να δώσουν διαφορετική δυναμική στην Νοτιοανατολική Ευρώπη».
Στο συνέδριο θα εξεταστούν οι οικονομικές και αναπτυξιακές προοπτικές που ανοίγονται για τους λαούς των Βαλκανίων αλλά και τους επίδοξους επενδυτές, ο ψηφιακός μετασχηματισμός των χωρών της συγκεκριμένης περιοχής, οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί και οι συνεχιζόμενες έριδες στον ταραχώδη αλλά πολλά υποσχόμενο βαλκανικό χώρο, η προσδοκία της ένταξης του υπόλοιπου κομματιού του στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στις εργασίες του 2ου Thessaloniki Regional Forum θα συμμετέχουν σημαντικές προσωπικότητες από την πολιτική, την οικονομία, την διπλωματία από διάφορες Βαλκανικές χώρεςκ.α. Μεταξύ άλλων θα παραβρεθούν οι: Θεόδωρος Καράογλου, Μαριλένα Κόππα, Γιάννης Μπουτάρης κ.α. Θα μιλήσουν επίσης ο πρώην πρωθυπουργός Βοσνίας Ερζεγοβίνης, Zlatko Lagumdzija και ο δήμαρχος της Σόφιας Yordanka Fendakova.
Ποιος είναι ο σκοπός του Thessaloniki Regional Forum 2020;
Το Thessaloniki Regional Forum είναι μια πολτικά ανεξάρτητη, μη - κερδοσκοπική πρωτοβουλία, που έχει στόχο να συνεισφέρει στην εμβάθυνση της συνεργασίας στα Βαλκάνια και στην τόνωση και προαγωγή του κοινού Ευρωπαϊκού οράματος των χωρών της περιοχής, με τη στήριξη συνεχούς, ανοιχτού και προοδευτικού διαλόγου ανάμεσα στους πολιτικούς και οικονομικούς πρωταγωνιστές των εξελίξεων. Η ιδιαίτερη επιτυχία της περυσινής του διοργάνωσης του πρώτου T R Forum μας έπεισε ότι το εγχείρημά μας φέρνει ήδη απτά αποτελέσματα, αλλά η δουλειά που μένει να γίνει ακόμη για να καρποφορήσει πραγματικά μια κοινή κουλτούρα διαβαλκανικού πολιτικού διαλόγου είναι πολλή.
Ποια είναι σήμερα η κατάσταση στον «πλανήτη Βαλκάνια»; Ποιες είναι οι προοπτικές της περιοχής;
Η κατάσταση στον «πλανήτη Βαλκάνια» είναι καλύτερη από ότι στο παρελθόν αλλά δεν είναι σίγουρα ιδανική. Δεν έχουμε ανοικτές εθνοτικές συγκρούσεις ούτε πολεμικό κλίμα όπως είχαμε συχνά τις περασμένες δεκαετίες. Εχούμε την ένταξη κάποιων βαλκανικών χωρών και την προοπτική ένταξης άλλων στην ΕΕ. Η τελευταία -παρά τα σημαντικά προβλήματά της- εξασφαλίζει ένα πλαίσιο ανοικτού διαλόγου και συνεννόησης τόσο μεταξύ των υφιστάμενων όσο και μεταξύ των επίδοξων βαλκάνιων μελών της, η συνεργατική και διαλλακτική συμπεριφορά των οποίων αποτελεί κριτήριο αξιολόγησης της δυνατότητας συμμετοχής τους στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Από την άλλη μεριά, η ανάπτυξη και η ανασυγκρότηση συνολικά της περιοχής δεν έχει φτάσει στο επίπεδο που θα έπρεπε, μια και ακόμη και σήμερα η περιοχή μαστίζεται από διαφθορά, αδύναμους πολιτικούς θεσμούς, θρησκευτικά πάθη και εθνικιστικές έριδες. Τα παραπάνω αποτελούν τους βασικούς λόγους της υψηλής ανεργίας και της μετανάστευσης της βαλκανικής κυρίως νεολαίας σε άλλες περιοχές της Ευρώπης. Παρ’όλα αυτά, οι προοπτικές της περιοχής είναι μάλλον αισιόδοξες, με την έννοια ότι υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια βελτίωσης που μπορούν να δώσουν διαφορετική δυναμική στην Νοτιοανατολική Ευρώπη. Πλησιάζει η σταδιακή της ενσωμάτωση στην ΕΕ, γεγονός που αισιοδοξώ ότι θα αναδείξει σταδιακά τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, μια και σιγά σιγά θα την απαλλάξει από τις εθνοτικές και θρησκευτικές συγκρούσεις του παρελθόντος.
Η Συμφωνία των Πρεσπών δημιουργεί προβλήματα ή ενισχύει την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής;
Για να αξιολογήσουμε ψύχραιμα μια συμφωνία όπως αυτή θα πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να προσπαθήσουμε να αποστασιοποιηθούμε για λίγο από τους βαθιά ριζωμένους εθνικούς μας μύθους, οι οποίοι ακόμη και σήμερα αποτελούν εκτός από πηγή υπερηφάνειας για τον κάθε βαλκανικό λαό ξεχωριστα και πηγή προκατάληψης και διαμάχης μεταξύ των λαών της περιοχής. Η συγκεκριμένη συμφωνία τραβάει την προσοχή των εμπλεκόμενων λαών κυρίως για τις υποτιθέμενες αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει για το μέλλον τους. Καμία συμβιβαστική λύση, όπως είναι συνήθως μια συμφωνία σε καιρό ειρήνης, δεν μπορεί να θεωρηθεί ιδανική για τα εμπλεκόμενα μέρη. Και χωρίς αμφιβολία η Συμφωνία των Πρεσπών δεν είναι ιδανική ούτε για την Ελλάδα ούτε για τη Βόρεια Μακεδονία. Αποτελεί όμως μία ελπίδα συνεργασίας, ανάπτυξης και ειρήνης για την περιοχή αν αξιοποιηθεί σωστά κι αν η ΕΕ δεν αθετήσει εν τέλει την υπόσχεσή της για έναρξη ένταξης διαπραγματεύσεων με προοπτική την απώτερη ένταξη του βόρειου γείτονά μας στις τάξεις της. Αν η ΕΕ και οι χώρες της περιοχής αντιμετωπίσουν δημιουργικά το παράθυρο συνεργασίας που η Συνθήκη ανοίγει, τότε ίσως στο μέλλον να μπορούμε να μιλάμε για ένα παράδειγμα ειρηνικής επίλυσης διαφορών που μπορεί να ακολουθηθεί τόσο στο Κόσοβο όσο και στη Βοσνία αλλά και αλλού.
Ποιος είναι ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η Ελλάδα στο νέο αυτό «υποσχόμενο» βαλκανικό περιβάλλον;
Η Ελλάδα είχε και έχει ακόμη -παρά την κρίση- το προνόμιο να διαθέτει την περισσότερο αναπτυγμένη οικονομία της περιοχής καθώς και τη μοναδική εδραιωμένη δημοκρατία της χερσονήσου. Αν σε αυτό προσθέσει κανείς το γεγονός ότι είναι η μοναδική βαλκανική χώρα που είναι παλιό μέλος όλων των σημαντικών διεθνών οργανισμών που ασκούν σημαντική επιρροή στα Βαλκάνια, τότε οι προσδοκίες του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει στην περιοχή είναι δικαιολογημένα αυξημένες. Σε αυτό θα μπορούσε κανείς να προσθέσει ότι η χώρα μας διαθέτει εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό και επιχειρηματικό πνέυμα που διψάει για εξωστρέφεια και διεθνείς εμπειρίες. Ακόμη δυστυχώς αποτελεί ζητούμενο ο μακροπρόθεσμός σχεδιασμός και η αποσαφήνιση των στρατηγικών στόχων της ελληνικής διείσδυσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Για να καταστρωθεί ένα τέτοιο στρατηγικό σχέδιο χρειάζεται η μεγαλύτερη δυνατή διακομματική συναίνεση και η τήρηση των βασικών αρχών της συνέχειας της λειτουργίας του οργανωμένου κράτους. Κι αν για τα δύο τελευταία ζητήματα τα βήματα προόδου δεν είναι εντυπωσιακά, η διάθεση που η χώρα μας δείχνει τα τελευταία χρόνια για συνεργασία με τους βαλκάνιους γείτονές της αποτελεί ελπίδα ότι μια επικείμενη ελληνική εξόρμηση στα βαλκάνια θα είναι πιο σοβαρή και στοχευμένη από την προηγούμενη και θα σέβεται περισσότερο τις ευαίσθητες ισορροπίες της περιοχής.
Τι σημαίνει στην πράξη «ψηφιακός μετασχηματισμός» των Βαλκανίων, θέμα που βρίσκεται επί τάπητος στο Thessaloniki Regional Forum 2020;
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός σημαίνει κατ' αρχήν επανασχεδιασμό του τρόπου με τον οποίο συνδεόμαστε με τους άλλους, ανταλλάσοντας δεδομένα και συμμετέχοντας σε διαδικασίες, μέσω επινοημάτων που αναπτύσσει η ραγδαία αναπτυσσόμενη ψηφιακή τεχνολογία. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι περνάμε όλες και όλοι ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικότητας μας, ως επαγγελματίες, ως καταναλωτές ή ως απλώς ψυχαγωγούμενοι μέσα από μια ψηφιακή οθόνη. Όσο και αν αυτό προβληματίζει τις παλιότερες γενιές, ο ψηφιακός μετασχηματισμός ανοίγει καταπληκτικές ευκαιρίες δημιουργίας για τις επιχειρήσεις της περιοχής λαμβάνοντας υπ' όψιν την μεγάλη διείσδυση της νέας τεχνολογίας ιδίως στους νέους. Μια στρατηγική ψηφιακού μετασχηματισμού όμως που στηρίζεται στον συντονισμό των Βαλκανικών χωρών δημιουργεί τις προϋποθέσεις μιας κουλτούρας διάδρασης μεταξύ γειτονικών πληθυσμών ικανής να επιταχύνει την κοινή αναπτυξιακή προοπτική σε όλα τα πεδία, από τον πολιτισμό και την εκπαίδευση έως την οικονομία και την πολιτική.
Σε σχέση με την περσινή διοργάνωση, τι διαφορετικό ή τι παραπάνω θα παρακολουθήσουμε φέτος;
Ήδη το ζητούμενο μιας στρατηγικής ψηφιακού μετασχηματισμού, στην οποία μόλις αναφέρθηκα, αποτελεί μια νέα θεματική που κρίναμε αναγκαία να συμπεριλάβουμε στη φετινή ατζέντα επειδή ακριβώς διαπιστώσαμε την δυναμική που κρυβει για το κοινό αύριο των Βλακανικών χωρών. Το ίδιο ισχύει και για τις επικοινωνίες και μεταφορές που πέρυσι ήταν σε δεύτερο πλάνο σε σχέση με τα ενεργειακά ζητήματα. Αλλά μην γελιόμαστε. Το νέο και ουσιώδες στη φετινή διοργάνωση είναι λιγότερο οι επιμέρους θεματικές και περισσότερο το νέο πλαίσιο εντός του οποίου θα διεξαχθούν οι συζητήσεις μας. Γιατί, οι διαρκείς μετατοπίσεις των ευρύτερων γεωπολιτικών συσχετισμών, η αύξουσα ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο εξ αιτίας της έρευνας υδρογοναθράκων ή το προσφυγικό/μεταναστευτικό, ακόμη και οι εσωτερικές εξελίξεις σε ΗΠΑ και ΕΕ έχουν προσδώσει στις περυσινές θεματικές δραστικά διαφορετικές διαστάσεις.
Επιγραμματικά, ποια είναι η ατζέντα της περιοχής για το 2020;
Κατ' αρχάς να σημειώσω ότι την ατζέντα μιας γεωπολιτικής περιφέρειας δεν την ορίζουν όμιλοι συζητήσεων αλλά οι ίδιοι εν τέλει οι λαοί της περιοχής. Μπορούμε όμως σε πολύ χονδρικές γραμμές να υποθέσουμε ότι ζητήματα όπως η εξέλιξη της απογοητευτικά επιφυλακτικής στάσης της ΕΕ απέναντι στην Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, η καθήλωση της ΕΕ σε ρόλο παρατηρητή μάλλον παρά παίκτη στο θέμα των πληθυσμιακών μετακινήσεων, η πορεία του γεωπολιτικού και οικονομικού ανταγωνισμού ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσίας και Κίνας με γήπεδο την αναπτυξιακή πορεία των Βαλκανίων ιδίως όσον αφορά το ενεργειακό, αλλά και ο απρόβλεπτος ρόλος που φαίνεται εσχάτως να διεκδικεί η Τουρκία στην ευρύτερη περιοχή, θα αποτελέσουν τις βασικές εστίες εντόνων συζητήσεων φέτος όχι μόνο στο Forum αλλά πάνω απ' όλα στα τραπέζια των πολιτικών και οικονομικών πρωταγωνιστών της περιοχής.
Δείτε ΕΔΩ το πρόγραμμα του forum.