O θρήνος των ανθρώπων στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Τουρκία πάνω από τα χαλάσματα που λίγες ημέρες πριν ήταν τα σπίτια τους, όμως οι πυρκαγιές τα κατέκαψαν, θα αργήσει να κοπάσει, όμως αν –με ευκολία όσοι δεν το ζούμε στο πετσί μας- λέμε πως τα σπίτια ξαναχτίζονται, οι νέοι πυρόπληκτοι μαζί με όλους τους παλιότερους, αλλά και τους υπόλοιπους κατοίκους του πλανήτη, καλούμαστε να επιβιώσουμε σ’ ένα περιβάλλον χωρίς οξυγόνο, σε μια Γη χωρίς ανάσες...
Ο πλανήτης εκπέμπει SOS εδώ και δεκαετίες, όμως όσο εκκωφαντικές κι αν ήταν οι κραυγές του λίγοι επέλεξαν να τις ακούνε και σύμφωνα με όλους τους ειδικούς η κλιματική κρίση είναι μη αναστρέψιμη, όμως ακόμη υπάρχουν κάποια «μπαλώματα» που θα κάνουν υποφερτή την κατάσταση για τους σύγχρονους κατοίκους και ίσως ελαφρώς καλύτερη για τους μελλοντικούς.
Όμως, υπάρχει και μια πτυχή, η σοβαρότερη της ασφυξίας που προκαλεί ο άνθρωπος στον τόπο του, η οποία δεν είναι βγαλμένη ούτε από τους εφιάλτες μας, ούτε από μυθιστορήματα δυστοπίας, ούτε από το Χόλιγουντ. Οι κλιματικοί πρόσφυγες είναι ήδη εκατομμύρια και σύμφωνα με τον ΟΗΕ είναι το θλιβερό μας μέλλον, καθώς η μανία της φύσης που επίμονα και μεθοδικά πληγώνουμε εξαφανίζει από τον χάρτη ολόκληρες περιοχές, επομένως οι κάτοικοί τους σαν άλλοι πρόσφυγες πολέμου θα αναζητήσουν αλλού τη μοίρα τους.
Η κλιματική αλλαγή είναι η καθοριστική κρίση της εποχής μας και ο εκτοπισμός πληθυσμών λόγω καταστροφών μία από τις πιο καταστροφικές συνέπειές της. Ολόκληροι πληθυσμοί, όπως επισημαίνει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες υφίστανται ήδη τις επιπτώσεις, αλλά τα ευάλωτα άτομα που ζουν σε μερικές από τις πιο εύθραυστες και πληγείσες από τις συγκρούσεις χώρες συχνά επηρεάζονται δυσανάλογα.
Εκατομμύρια άνθρωποι σε πολλές γωνιές του κόσμου, ειδικά τις πιο φτωχές έχουν αναγκαστεί σε εσωτερική μετανάστευση αλλά και κυριολεκτική προσφυγιά καθώς τα λιγοστά υπάρχοντά τους κάηκαν από θηριώδεις δασικές πυρκαγιές ή καταστράφηκαν από φονικές πλημμύρες. Από την κεντρική και Νότια Αμερική έως τη μακρινή Ασία και την Αφρική οι ευάλωτοι πληθυσμοί κουβαλούν στην πλάτη μωρά, ηλικιωμένους κι ένα μπόγο κι αναζητούν μια καινούρια πατρίδα. Όμως, είναι οι πρόσφυγες του κλίματος, όπως έχουν ονομαστεί επίσημα από τον ΟΗΕ, μια «ξένη» εικόνα στις ειδήσεις και κάτι μακρινό για την Δύση;
Oι πρόσφατες φονικές πλημμύρες στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη με τη Γερμανία, το πιο πλούσιο κι οργανωμένο κράτος της Ε.Ε. να αδυνατεί να παράσχει βοήθεια σε χιλιάδες ανθρώπους που έχασαν ζωές και περιουσίες, δείχνει πως το μέλλον είναι ζοφερό. Άλλωστε, εδώ και χρόνια οι προειδοποιήσεις πως πόλεις – ακόμη και του... ονείρου- όπως η Βενετία ή ολόκληρες χώρες όπως η Ολλανδία και το Βέλγιο, οι αποκαλούμενες και Κάτω Χώρες, κινδυνεύουν με βύθιση, επομένως οι κάτοικοί τους αργά ή πιο γρήγορα όπως όλα δείχνουν, θα αναζητήσουν αλλού σπίτι και πατρίδα, αποδεικνύει πως η κρίση του κλίματος δεν κάνει –πλέον- διακρίσεις.
Το 2021 η χρονιά της καταστροφής των προνομιούχων
Τρανή απόδειξη για το μέλλον που περιμένει τον πλανήτη και τους κατοίκους του που θέλοντας και μη θα ξεριζωθούν με προορισμό μια ασφαλέστερη περιοχή είτε εντός χώρας και ηπείρου είτε εκτός, είναι τα στοιχεία που παρουσίασε την Πέμπτη ο βρετανικός «Independent» και δείχνουν πως το καλοκαίρι του ’21 τα ακραία καιρικά φαινόμενα «προτίμησαν» τις πλούσιες και ζηλευτές γειτονιές του κόσμου - αν κρίνουμε και από την πατρίδα μας που αποτελεί ονειρεμένο τόπο διακοπών.
Καθώς ο κόσμος παραπαίει σε ένα ακόμη καλοκαίρι με ακραίες καιρικές συνθήκες, οι ειδικοί, λοιπόν, παρατηρούν κάτι διαφορετικό: η επίθεση του 2021 αφορά και σε μέρη που είχαν αποφύγει την οργή της φύσης στο παρελθόν.
Πλούσιες χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Γερμανία και το Βέλγιο φιγουράρουν πλέον δίπλα δίπλα με τα φτωχότερα και πιο ευάλωτα κράτη σε μια μαύρη λίστα ακραίων καιρικών φαινομένων που οι επιστήμονες λένε ότι έχουν σχέση με την κλιματική κρίση που έχει προκαλέσει ο άνθρωπος.
«Δεν είναι πλέον πρόβλημα των φτωχών χωρών, είναι πλέον προφανώς ένα πρόβλημα όλων και των προνομιούχων», δήλωσε ο Debby Guha-Sapir, ιδρυτής της Διεθνούς Βάσης Δεδομένων Καταστροφών στο Κέντρο Έρευνας του Πανεπιστήμιου της Λουβέν στο Βέλγιο. «Οι πλούσιοι πλέον τσακίζονται», είπε χαρακτηριστικά.
Φονικές πλημμύρες έπληξαν πρόσφατα την Κίνα, όμως ο θάνατος εκατοντάδων ανθρώπων και στη Γερμανία και το Βέλγιο είναι η απόδειξη για τα λεγόμενά του. Ο Καναδάς και ο τα βορειοδυτικά των ΗΠΑ επλήγησαν από τρομακτικό καύσωνα που συνοδεύτηκε από ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, ενώ τις τελευταίες εβδομάδες ήταν η σειρά της Νότιας Ευρώπης να «καεί» από τη ζέστη και τις επακόλουθες πυρκαγιές. Και οι τυφώνες του Ατλαντικού, αλλά και οι φωτιές στις ΗΠΑ μόλις μπήκαν στην... εποχή τους.
Tα επόμενα 80 χρόνια θα είναι φονικά
Η κλιματική κρίση θα προκαλέσει περίπου 83 εκατομμύρια θανάτους έως το 2100, σύμφωνα με νέα μελέτη!
Το έγγραφο, που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, χρησιμοποιεί μια νέα μέτρηση που ονομάζεται «κόστος θνησιμότητας του άνθρακα» για να εκτιμήσει τον αριθμό των θανάτων που προκαλούνται από τις εκπομπές από την τοποθέτηση ενός επιπλέον μετρικού τόνου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα.
Η μέτρηση της μελέτης βασίζεται σε θερμοκρασίες που φτάνουν κατά μέσο όρο τους 41 βαθμούς Κελσίου έως το 2100. Προσθέτοντας 4.434 μετρικούς τόνους CO2 το 2020, ισοδύναμες με το διοξείδιο που εκπέμπουν σ’ όλη τους τη ζωή 3,5 μέσοι Αμερικανοί, όπως σημειώνει η μελέτη, «προκαλεί έναν παραπάνω θάνατο παγκοσμίως αναμονή μεταξύ 2020-2100».
Ο άνθρακας που παράγεται από τους Αμερικανούς είναι πολύ μεγαλύτερος από ό, τι σε άλλες χώρες - περίπου 25 Βραζιλιάνοι ή 146 Νιγηριανοί εκπέμπουν την ισοδύναμη ποσότητα άνθρακα σε μια ζωή, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό, Nature Communications.
Επιπλέον, η μελέτη υποθέτει ότι στην τρέχουσα τροχιά εκπομπών μέχρι τα μέσα του αιώνα, οι μέσες θερμοκρασίες θα ξεπεράσουν τους 2,1 βαθμούς Κελσίου (3,8 F) πάνω από την προβιομηχανική εποχή. Αυτό είναι το σε μεγάλο βαθμό το όριο μετά το οποίο θα αυξηθούν οι χειρότερες συνέπειες της κλιματικής κρίσης, σύμφωνα με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Columbia. Μάλιστα, όπως δήλωσε ο επικεφαλής της ομάδας Daniel Bressler στον «Guardian» «οι εκτιμήσεις για τους θανάτους είναι πιθανώς υποτιμημένες, επειδή το μοντέλο αφορά μόνο θανάτους που σχετίζονται με τη θερμότητα». Η κλιματική κρίση συνδέεται επίσης με την αύξηση των ποσοστών θνησιμότητας από ατμοσφαιρική ρύπανση, πλημμύρες και πυρκαγιές.
«Κλιματικοί πρόσφυγες»;
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ως «πρόσφυγας» ορίζεται το άτομο που έχει διασχίσει διεθνή σύνορα «λόγω θεμελιωμένου φόβου ότι θα διωχθεί για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, ιδιότητας μέλους συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας ή πολιτικής γνώμης» (Σύμβαση 1951 σχετικά με το στάτους των προσφύγων). Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ορισμός επεκτείνεται σε πρόσωπα που διαφεύγουν από «γεγονότα που διαταράσσουν σοβαρά τη δημόσια τάξη. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τους ανθρώπους εντός των χωρών τους και συνήθως δημιουργεί εσωτερική εκτόπιση πριν φτάσει σε ένα επίπεδο όπου εκτοπίζει ανθρώπους πέρα από τα σύνορα. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν καταστάσεις όπου θα μπορούσαν να ισχύουν τα κριτήρια για τους πρόσφυγες της Σύμβασης του 1951 ή τα ευρύτερα κριτήρια για τους πρόσφυγες των περιφερειακών πλαισίων δικαίου για αυτούς.
Οι άνθρωποι μπορεί να διεκδικήσουν με αξιώσεις το καθεστώς του πρόσφυγα, για παράδειγμα, όταν οι δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αλληλεπιδρούν με ένοπλες συγκρούσεις και βία. Με βάση τη μελέτη «In Harm's Way», το 2020, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) εξέδωσε νομικές οδηγίες για να καθοδηγήσει την ερμηνεία και να κατευθύνει τη διεθνή συζήτηση για ανάλογες καταστάσεις. Ανεξάρτητα από αυτό, ο όρος «κλιματικοί πρόσφυγες» δεν υιοθετείται – προς το παρόν- από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και είναι πιο ακριβές να αναφέρεται σε «άτομα που έχουν εκτοπιστεί στο πλαίσιο καταστροφών και κλιματικής αλλαγής».
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 08.08.2021