Με όχημά τους ένα λεωφορείο -κυριολεκτικά- ο σκηνοθέτης Δαμιανός Κωνσταντινίδης και οι τέσσερις ηθοποιοί του: Αλέξης Κότσυφας, Ελένη Μακίσογλου, Αντιγόνη Μπάρμπα και Σωτήρης Ρουμελιώτης, «οργώνουν» τη Θεσσαλονίκη και τη σύγχρονη ιστορία της.
Στο πλαίσιο των 57ων Δημητρίων, η θεατρική παράσταση Λούνα της Ρίκα Μπενβενίστε βάζει σε κυκλοφορία ένα διαφορετικό λεωφορείο στο κέντρο της πόλης δίνοντας την ευκαιρία στους επιβάτες του να ανακαλύψουν με έναν βιωματικό τρόπο μία άλλη, σχεδόν «αόρατη» Θεσσαλονίκη.
Το έργο σκιαγραφεί την ιστορία της Λούνας, μίας φτωχής Εβραίας ράφτρας που επέστρεψε στη γενέτειρά της μετά τα στρατόπεδα κατοχής. Το υλικό αντλείται από το βραβευμένο ομότιτλο δοκίμιο ιστορικής βιογραφίας της Ρίκας Μπενβενίστε.
«Τι θυμάται και τι θέλει να ξεχάσει από το παρελθόν της; Και η βία που διαποτίζει σήμερα τους δρόμους και τις γειτονιές της, τι σχέση έχει με τη βία της εκτόπισης και του ολοκαυτώματος;».
Λεζάντα: Ο σκηνοθέτης Δαμιανός Κωνσταντινίδης.
Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά και ο σκηνοθέτης Δαμιανός Κωνσταντινίδης εξηγώντας στη «ΜτΚ» γιατί η ιστορία μία Εβραίας ράφτρας είναι σήμερα «τρομακτικά επίκαιρη».
«Είναι ένα αναγκαίο έργο. Αφενός πρόκειται για ένα κείμενο που συνδέεται έντονα με την πόλη αλλά και με την παγκόσμια ιστορία και έτσι η Θεσσαλονίκη εντάσσεται στην παγκόσμια ιστορία κατά κάποιο τρόπο.
Από την άλλη αφορά και το παρόν της Ελλάδας αλλά και του κόσμου γενικότερα καθώς τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο βίο βλέπουμε να αυξάνεται κάθε μορφή βίας. Από την ενδοοικογενειακή και το μπούλινγκ μέχρι τους φόνους. Παράλληλα παρατηρούμε και μία άνοδο ακροδεξιών στοιχείων όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και στο εξωτερικό. Οπότε όλα αυτά τα ανησυχητικά φαινόμενα θέτουν στο επίκεντρο το θέμα της επιβολής, του φασισμού και για εμένα το μείζον παράδειγμα που συγκεντρώνει όλα τα παραδείγματα βίας, εξευτελισμού του ανθρώπου, διαπόμπευσής του και εξόντωσης του διαφορετικού είναι η ‘τελική λύση’ που προσπάθησε να εφαρμόσει ο Χίτλερ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε βάρος και των Εβραίων και κάποιων μειονοτήτων. Επομένως η Λούνα μού φαινόταν τρομακτικά επίκαιρη την ίδια στιγμή που μου προσφέρει και ένα είδος απόστασης λόγω χρονολογίας, η οποία επίσης είναι αναγκαία.
Η ιστορία όμως αφορά και σήμερα τη Θεσσαλονίκη γιατί νομίζω ότι το εβραϊκό ζήτημα είναι κάτι που θα καίει τη Θεσσαλονίκη. Μάλιστα, όσο δεν το αντιμετωπίζει η πόλη και οι πολίτες της ανοιχτά θα την ακολουθεί.
Με ενδιέφερε περισσότερο το τι συνέβη μετά την επιστροφή αυτών των ανθρώπων γιατί το τι γινόταν μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ίσως είναι περισσότερο γνωστό. Αποφεύγουμε όμως να μιλήσουμε για τα δικά μας εγκλήματα. Μιλάμε για μία πόλη η οποία είχε τόσους πολλούς Έλληνες εβραίους και με το που γίνεται όλο αυτό οι Έλληνες χριστιανοί προσπαθούν να σβήσουν την ιστορία».
«Μέσα στο λεωφορείο βλέπεις μία ποικιλία της ανθρωπότητας»
Ακολουθώντας λοιπόν τα βήματά της και βλέποντας τις τοποθεσίες ορόσημα για την ίδια μπορούμε σχεδόν να διακρίνουμε μία «παράλληλη» Θεσσαλονίκη με την πόλη που ζούμε και κινούμαστε μέσα της καθημερινά.
«Η Λούνα είναι από τους λίγους που επέζησαν του Ολοκαυτώματος και επέστρεψαν στη Θεσσαλονίκη. Μάλιστα είναι μία από τους λίγους που έμειναν στην πόλη καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της», τονίζει ο κ. Κωνσταντινίδης.
Αφετηρία της παράστασης είναι το φουαγιέ του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου όπου για δέκα λεπτά οι συντελεστές μάς εισάγουν στον κόσμο της Λούνα. Από εκεί θα ξεκινήσει το λεωφορείο το οποίο θα διασχίσει από τα ανατολικά προς τα δυτικά την πόλη για να τερματίσει στην πλατεία Μαβίλη. Εκεί, στο μικρότερο καφέ της πόλης, το Café Chantant, παρουσιάζεται η τελευταία σκηνή του έργου. Η αυλαία κλείνει με κρασί, ζωντανή μουσική και διάλογο γιατί η πόλη είναι η άλλη μεγάλη πρωταγωνίστρια.
«Το λεωφορείο λόγω του όγκου του δεν μπορεί να μπει στα μικρά δρομάκια αλλά αντιλαμβανόμαστε τις περιοχές όπου κινήθηκε η Λούνα και ανακαλύπτουμε ότι αυτές οι περιοχές είχαν άλλα ονόματα, άλλη πληθυσμιακή και μορφολογική ταυτότητα. Ανακαλύπτουμε δηλαδή μία άλλη Θεσσαλονίκη κάτω από μια σύγχρονη πόλη. Βέβαια η διαδρομή γίνεται βράδυ οπότε κάποια από αυτά τα μέρη αχνοφαίνονται αλλά νομίζω ότι μπορούμε να επιστρατεύσουμε και την συλλογική μνήμη της πόλης που ο καθένας μας κουβαλάει ώστε να καταλάβουμε το τι έχει μεσολαβήσει», περιγράφει ο σκηνοθέτης.
Εκείνο που δεν μπορεί να διακρίνει κάποιος με μία πρώτη ανάγνωση αυτού του ανατρεπτικού εγχειρήματος είναι ο ρόλος του λεωφορείου πέρα από τον προφανή, την μετακίνηση δηλαδή σε σημεία σταθμούς για τη Λούνα. Η ιδέα να μετατραπεί ένα μέσο μαζικής μεταφοράς σε θεατρική σκηνή «τρύπωσε» στο μυαλό του κ. Κωνσταντινίδη την περίοδο της καραντίνας, όταν τα θέατρα ήταν κλειστά και θα παρέμεναν άδεια για άγνωστο χρονικό διάστημα, ενώ τα λεωφορεία μάς έφερναν… όλο και πιο κοντά:
«Έχει ενδιαφέρον αυτή η προσέγγιση γιατί ένα αστικό λεωφορείο δημιουργεί συνθήκες οικειότητας. Νιώθεις ότι εξισώνεσαι με τον κόσμο ιδίως όταν πρόκειται για μικρά αστικά, είσαι δίπλα τους, μπορείς να τους μιλήσεις και για αυτό προκαλούνται και πολλές συνομιλίες ή και καβγάδες μέσα στα λεωφορεία. Προσωπικά Είμαι επιβάτης των λεωφορείων. Μου αρέσει να μετακινούμαι με αυτά παρόλο το πολυσύχναστό του πράγματος. Βλέπεις διαφορετικό κόσμο, μία ποικιλία της ανθρωπότητας μέσα στο λεωφορείο».
Η δυσκολία αλλά και η πρόκληση να σκηνοθετήσει μία παράσταση στο εσωτερικό ενός λεωφορείου όχι μόνο δεν απέτρεψαν τον σκηνοθέτη από το να το τολμήσει αλλά αποτέλεσαν και το βασικό δέλεαρ για να πραγματοποιήσει τη «δημιουργική του τρέλα».
«Ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Ήθελα να το ρισκάρω και ήθελα τόσο πολύ να γίνει η παράσταση μέσα στο λεωφορείο που θα έκανα ότι ήταν δυνατόν για να το πετύχουμε. Ήταν μία δική μου δημιουργική τρέλα. Άλλοτε είμαι ευγνώμων σε αυτές τις τρελές κι άλλοτε καθόλου. Αυτή τη φορά όμως δεν μπορώ παρά να είμαι ευγνώμων. Σκηνοθετικά ήταν ένας ανοικείος χώρος αλλά αυτό ήταν και το στοίχημα και το ίδιο το δέλεαρ. Να αναμετρηθώ με διαφορετικούς χώρους και κατά κάποιο τρόπο να αφήσω να με σκηνοθετήσουν εκείνοι και το κείμενο. Είμαι από τους σκηνοθέτες που με σκηνοθετούν τα πράγματα. Δεν θέλω να επιβάλλω πράγματα αλλά να εκμαιεύω», καταλήγει ο κ. Κωνσταντινίδης ο οποίος ευχαριστεί θερμά τους συντελεστές που συνεργάστηκαν μαζί του, δούλεψαν με τόσο ωραίο τρόπο και αγάπησαν αυτή την παράσταση.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Παραστάσεις: κάθε Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα & Τρίτη στις 8 μ.μ. έως την Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2022
Extra παραστάσεις: Τετάρτη 19 & Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2022 στις 8 μ.μ.
Προπώληση: ticketservices.gr και στο Θέατρο Αυλαία (Τσιμισκή 136)
Πληροφορίες: 6975539982 από τις 6 μ.μ. μέχρι τις 8 μ.μ., μόνο τις ημέρες των παραστάσεων
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 09.10.2022