Όλη η αρχιτεκτονική και όλη η δομή του φουαγιέ της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών έχει αξιοποιηθεί στο έπακρο. Από το μαρμάρινο πάτωμα και τα ζωγραφισμένα όρια μέχρι τις βελούδινες βαριές κουρτίνες και τα παράθυρα που ανοίγουν με θέα στον Λευκό Πύργο.
Ένα σκηνικό λιτό και απέριττο, το σαλόνι, που περιέχει μόνο καρέκλες, παραπέμπει σε ένα σπίτι γεμάτο πένθος.
Κοιτώντας μέσα από τις κουρτίνες βλέπεις τη ζωή έξω να τρέχει, αλλά εσύ δεν μπορείς να βγεις. Είσαι εγκλωβισμένος όπως και οι ηρωίδες του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα στο «Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα».
Κι αν κάτι μας θυμίζει αυτή η συνθήκη που ταιριάζει γάντι στις μέρες μας είναι ότι τα διαχρονικά έργα σαν το συγκεκριμένο μιλούν σε όλες τις εποχές, πολύ περισσότερο στη δική μας, του εγκλεισμού και της απομόνωσης, αλλά και των αποκαλύψεων βίαιων συμπεριφορών. «Το έργο είναι σοκαριστικά επίκαιρο από πολλές πλευρές. Πέρα από τον εγκλεισμό που είναι το πρώτο πράγμα το οποίο αντιλαμβάνεσαι άμεσα από τη γραφή του, ένα άλλο στοιχείο που έβγαινε στη διάρκεια των προβών είναι η ενδοοικογενειακή βία. Όταν προέκυψε όλη η ιστορία με το #metoo κοιταχτήκαμε και συνειδητοποιήσαμε ότι αυτά τα κλασικά έργα όντως μιλούν διαχρονικά για θέματα με τα οποία πονάμε και που, δυστυχώς, υπήρχαν και υπάρχουν», λέει στη «ΜτΚ» η σκηνοθέτης της παράστασης Εύη Σαρμή.
Ένα υβρίδιο
Η παραγωγή του ΚΘΒΕ προσαρμοσμένη στην εποχή και τις συνθήκες της πανδημίας θα μεταδοθεί μαγνητοσκοπημένη. «Είχαμε τέσσερις κάμερες, τα γενικά, τα κοντινά, τα μεσαία πλάνα. Το συνεργείο του ΚΘΒΕ είναι εξαιρετικά έμπειροι κινηματογραφιστές. Ήμασταν σε καλά χέρια και η συνεργασία ήταν άψογη. Ανυπομονούμε κι εμείς να δούμε αυτό το υβρίδιο, που είναι ένα νέο είδος. Στηρίζουμε τη νέα φόρμα, αλλά επιθυμία μας είναι να μπει και ο κόσμος μέσα στο θέατρο. Είναι άλλο πράγμα αυτό», επισημαίνει η σκηνοθέτης.
Για εκείνη το εγχείρημα δεν είχε δυσκολίες. «Εμψυχώσαμε την παράσταση κανονικά όπως αν περιμέναμε κόσμο. Δεν άλλαξε κάτι φοβερά για τη γέννα της. Άλλαξε μόνο σε σχέση με το τι θα δει ο κόσμος μέσα από την οθόνη, οπότε σε ένα τελικό στάδιο έπρεπε να μπούμε σε μια διαδικασία να δουλέψουμε πια με κινηματογραφικούς κανόνες. Αυτό δεν μπορώ να πω ότι μας τρόμαξε γιατί ήμασταν πολύ καλά προετοιμασμένες. Ούτως ή άλλως αυτή η ιστορία με τα live streaming και τις βιντεοσκοπημένες παραστάσεις είναι πια γνωστή. Οπότε το διαχειριστήκαμε πολύ ψύχραιμα και δημιουργικά. Έπρεπε να υπάρχει μια ισορροπημένη ενέργεια διότι η κάμερα χρειάζεται ένα δικό της κλίμα», υπογραμμίζει η Εύη Σαρμή.
Ηρωίδες διψασμένες για ζωή και έρωτα
Έτσι βρισκόμαστε στο σαλόνι του σπιτιού της Μπερνάρντα που πενθεί μαζί με τις πέντε κόρες της τον θάνατο του δεύτερου συζύγου της και μαζί την ίδια τη ζωή και τις χαρές της. Ηγετική και τυραννική μορφή η ίδια επιβάλλει στα παιδιά της οκταετή εγκλεισμό. Σε μια προσπάθεια να διατηρήσει την τιμή και την αξιοπρέπεια της οικογένειάς της θέτει αυστηρούς κανόνες, όρους και όρια, στερώντας την ελευθερία τους. Η ετεροθαλής πρωτότοκη αδελφή κληρονομώντας τον πατέρα της (πρώτο σύζυγο της Μπερνάρντα) γίνεται η εκλεκτή ενός νεαρού με τον οποίο όλες οι αδελφές είναι ερωτευμένες. Το στερνοπαίδι της οικογένειας όμως θα είναι εκείνο που θα βρεθεί στην αγκαλιά του μυστικά και ανυπόταχτα και θα συγκρουστεί με τους αυστηρούς κοινωνικούς κανόνες… «Βρισκόμαστε σε ένα άχρονο σήμερα, δεν ήθελα η παράσταση να αφορά στο ’36, την εποχή δηλαδή που γράφτηκε. Είμαστε σε ένα σπίτι όπου οι κόρες εφευρίσκουν διαρκώς παιχνίδια για να νιώθουν ζωντανές, έστω και αν είναι μεγάλες σε ηλικία. Το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται αυτές οι γυναίκες είναι πνιγηρό και δεν τους επιτρέπει να εκπληρώσουν τα ένστικτά τους. Είναι ένα σπίτι που η αγάπη και η τρυφερότητα δεν βρίσκονται σε πρώτο πλάνο κι εκείνες είναι διψασμένες για ζωή, για έρωτα. Ο συγγραφέας τοποθετεί το έργο στην ισπανική ύπαιθρο, όπου έχει ζέστη, είναι καλοκαίρι και το νερό δεν είναι δροσερό, αφού το παίρνουν από πηγάδια γιατί δεν υπάρχουν στην περιοχή ποτάμια. Πρόκειται για ένα στεγνό και άνυδρο περιβάλλον, στην ουσία αφυδατωμένο από αγάπη, πάθη, συναισθήματα. Επίσης, η ανδρική παρουσία δεν υπάρχει, παρά μόνο ως ‘μυρωδιά’, ως το μήλον της έριδος, που είναι το αγόρι το οποίο βρίσκεται έξω από το σπίτι και δεν το βλέπουμε, παρά μόνο ακούμε γι’ αυτό. Βλέπουμε ότι μέσα σε αυτό το πνιγηρό πλαίσιο ξυπνάνε τα ένστικτα διότι όσο πιο πιεσμένο και οριοθετημένο είναι ένα σύστημα, τόσο πιο μεγάλη καταστροφή θα συντελεστεί στο κέντρο του», υπογραμμίζει η σκηνοθέτης της παράστασης.
Συντελεστές
Οι παραστάσεις θα προβάλλονται δωρεάν από το κανάλι του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος στο vimeo και από την επίσημη ιστοσελίδα του οργανισμού, ενώ η πρεμιέρα θα γίνει μέσα στον Μάιο. Η μετάφραση είναι του Νίκου Γκάτσου, η σκηνοθεσία - προσαρμογή κειμένου - μουσική επιμέλεια της Εύης Σαρμή, τα σκηνικά - κοστούμια του Αλέξανδρου Πιεχόβιακ, η μουσική του Κωστίκα Τσολάκου, η επιμέλεια κίνησης - χορογραφία της Ιωάννας Δεμερτζίδου, οι φωτισμοί του Άρη Βακού.
Παίζουν: Μαρία Χατζηιωαννίδου (Μπερνάρντα Άλμπα), Λίλιαν Παλάντζα (Μαρία Χοσέφα), Χρύσα Ζαφειριάδου (Ανγκούστιας), Μομώ Βλάχου (Μαγδαλένα), Ελένη Θυμιοπούλου (Αμέλια), Ιωάννα Δεμερτζίδου (Μαρτίριο), Χρυσή Μπαχτσεβάνη (Αδέλα), Ιωάννα Παγιατάκη (Πόνθια), Ελευθερία Αγγελίτσα (υπηρέτρια), Μάρα Μαλγαρινού (κορίτσι).
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 30 Απριλίου-02 Μαΐου 2021