Λίγες ώρες έχουν μείνει μέχρι τη λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας, και από την 1 Ιανουαρίου αλλάζουν σημαντικά τα δεδομένα.
Όπως σημειώνει το energypress.gr, αν δεν υπάρξει κάποια εναλλακτική ρύθμιση της τελευταίας στιγμής, η διακοπή των ρωσικών ροών μέσω Ουκρανίας θα παρουσιάσει μια σειρά από προκλήσεις σε μια ήδη στενή αγορά. Μέσα αυτό το σενάριο, την κατάσταση έρχεται να επιτείνει η απειλή της Σλοβακίας να διακόψει την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία, εάν το Κίεβο σταματήσει τη διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου προς την Κεντρική Ευρώπη.
Μετά την 1η Ιανουαρίου, θα αξιολογήσουμε την κατάσταση και τα πιθανά ανταποδοτικά μέτρα κατά της Ουκρανίας", αναφέρει ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο σε βίντεο που αναρτήθηκε στο Facebook το βράδυ της Παρασκευής. "Εάν είνα απαραίτητο, θα σταματήσουμε την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται επειγόντως η Ουκρανία κατά τη διάρκεια διακοπών του δικτύου [ηλεκτροδότησης]".
Απαντώντας στην πρόκληση αυτή, η Πολωνία διεμήνυσε ότι είναι έτοιμη να αυξήσει τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας προς την Ουκρανία, εάν η Σλοβακία πραγματοποιήσει την απειλή της. Αξιωματούχος της Βαρσοβίας ο οποίος δεν κατονομάζεται, δήλωσε στο Bloomberg, ότι η πολωνική κυβέρνηση είναι έτοιμη να ενισχύσει την εγχώρια παραγωγή ενέργειας για να αντισταθμίσει τυχόν ανισορροπίες που θα υποστεί το πιεσμένο σύστημα της Ουκρανίας.
Αποθήκευση αερίου
Εκτός αυτή της νέας διαμάχης στο εσωτερικό της Ευρώπης, η μεγαλύτερη ανησυχία για τους traders φυσικού αερίου είναι ο ρυθμός με τον οποίο αδειάζουν οι αποθήκες, καθώς τα αποθέματα της Ευρώπης εξαντλούνται γρήγορα.
Ήδη τα ποσοστά πληρότητας είναι στο περίπου 75%, ένα επίπεδο το οποίο πέρυσι είχε καταγραφεί έναν μήνα αργότερα. Αυτό είναι ένα ανησυχητικό σημάδι, όχι μόνο για ό,τι απομένει από την περίοδο θέρμανσης αλλά και για τις προσπάθειες χτισίματος νλεψν αποθεμάτων αργότερα το 2025.
Το spread καλοκαιριού - χειμώνα
Η αστάθεια είναι πιθανό να συνεχιστεί. Τα συμβόλαια για το επόμενο καλοκαίρι αυξήθηκαν πρόσφατα πάνω από αυτά για το χειμώνα 2025-26, γεγονός που θα καταστήσει πιο δαπανηρή την αναπλήρωση της αποθήκευσης ενόψει της επόμενης περιόδου θέρμανσης.
«Η αγορά θα αντιμετωπίσει πρόκληση να επιστρέψει σε άνετα επίπεδα αποθήκευσης τον χειμώνα του 2025-2026», δήλωσε νωρίτερα αυτό το μήνα ο Anatol Feygin, επικεφαλής εμπορικός διευθυντής στην αμερικανική εταιρεία εξαγωγής αερίου Cheniere Energy Inc.
Ρωσικές προμήθειες
Ακόμη και με την απώλεια προμηθειών μέσω Ουκρανίας, η Ρωσία μπορεί να παραδώσει φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, αν και η χωρητικότητα σε αυτή τη διαδρομή δεν μπορεί να αντισταθμίσει πλήρως το πιθανό έλλειμμα το επόμενο έτος.
Η Ρωσία στέλνει επίσης υγροποιημένο φυσικό αέριο. Στην πραγματικότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισήγαγε μια ποσότητα ρεκόρ ρωσικού LNG φέτος, και ενώ ορισμένοι αξιωματούχοι στο μπλοκ έχουν ζητήσει εμπάργκο, δεν υπάρχει ακόμη απαγόρευση σε ολόκληρη την περιοχή.
Από τον Μάρτιο, ωστόσο, τα ρωσικά πλοία LNG δεν θα επιτρέπεται πλέον να χρησιμοποιούν ευρωπαϊκά λιμάνια για να μεταφέρουν το φορτίο τους σε άλλα πλοία που ταξιδεύουν εκτός ΕΕ. Αυτό μπορεί να σημαίνει περισσότερη ρωσική παραμονή LNG στην Ευρώπη, σύμφωνα με το BloombergNEF.
Ο αγώνας για το LNG
Ως εκ τούτου η Ευρώπη θα πρέπει ολοένα και περισσότερο να ανταγωνίζεται την Ασία για φορτία LNG από παγκόσμιους παραγωγούς. Όταν οι τιμές του φυσικού αερίου πέφτουν, οι αναδυόμενες ασιατικές αγορές αυξάνουν τις αγορές.
Για να προσελκύσει περισσότερη προσφορά, η Ευρώπη μπορεί να καταφύγει στο ευέλικτο LNG των ΗΠΑ, δήλωσε ο Feygin της Cheniere.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κάλεσε αυτόν τον μήνα την ΕΕ να αγοράσει περισσότερο αμερικανικό φυσικό αέριο , λέγοντας ότι θα επιβάλει δασμούς στο μπλοκ εάν δεν το κάνει. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε επίσης ότι το αμερικανικό LNG θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντικατάσταση των φορτίων από τη Ρωσία.
Ωστόσο, αρκετά έργα επέκτασης LNG σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις.
Τα μεγάλα στοιχήματα των Hedge Funds
Τα hedge funds έχουν επεκτείνει την παρουσία τους στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου τα τελευταία χρόνια. Οδεύουν προς το τέλος του 2024 με όγκο ρεκόρ θέσεων long — ουσιαστικά ένα στοίχημα ότι οι τιμές θα αυξηθούν. Αρκετοί έμποροι έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι η συγκέντρωση τέτοιων στοιχημάτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε ξεπούλημα, ταράζοντας μια ήδη εύθραυστη αγορά.
Η οικονομία της περιοχής άργησε να ανακάμψει από την ενεργειακή κρίση του 2022 και η συνεχιζόμενη αστάθεια της τιμής του φυσικού αερίου θα δυσκόλευε τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να σχεδιάσουν για το μέλλον.
Κλείνουν οι στρόφιγγες προς Μολδαβία
Και μέσα σε όλα αυτά ο ρωσικός κρατικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom δήλωσε το Σάββατο ότι θα σταματήσει τις προμήθειες φυσικού αερίου στη Μολδαβία από την 1η Ιανουαρίου, επικαλούμενος υποτιθέμενο απλήρωτο χρέος της υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει λάβει έκτακτα μέτρα καθώς προετοιμάζεται για διακοπές ρεύματος.
Η Gazprom ανέφερε ότι διατηρεί το δικαίωμα να λάβει περαιτέρω μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της λύσης της σύμβασής της με τη Moldovagaz, τον κύριο φορέα εκμετάλλευσης φυσικού αερίου της Μολδαβίας, στην οποία η ρωσική εταιρεία κατέχει το πλειοψηφικό μερίδιο. Η διακοπή του φυσικού αερίου θα σταματήσει τις προμήθειες στο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας Kuciurgan, το μεγαλύτερο της χώρας, το οποίο βρίσκεται στην αυτονομιστική φιλορωσική περιοχή της Υπερδνειστερίας .
Η Μολδαβία αντέδρασε κατηγορώντας τη Μόσχα ότι εργαλειοποιεί τις προμήθειες ενέργειας.
Η Gazprom προμηθεύει το εργοστάσιο Kuciurgan που λειτουργεί με φυσικό αέριο, το οποίο παράγει ηλεκτρική ενέργεια που τροφοδοτεί σημαντικό τμήμα της Μολδαβίας. Το εργοστάσιο ιδιωτικοποιήθηκε το 2004 από αξιωματούχους της Υπερδνειστερίας και αργότερα πουλήθηκε σε μια ρωσική κρατική εταιρεία. Η Μολδαβία, η οποία έχει μια κεντρική κυβέρνηση με κατεύθυνση προς τη Δύση και έχει επανειλημμένα παραπονεθεί για ρωσική παρέμβαση, δεν αναγνωρίζει την ιδιωτικοποίηση.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, το κοινοβούλιο της Μολδαβίας ψήφισε υπέρ της επιβολής κατάστασης έκτακτης ανάγκης στον ενεργειακό τομέα λόγω των φόβων ότι η Ρωσία θα μπορούσε να αφήσει τη Μολδαβία χωρίς επαρκή ενέργεια αυτόν τον χειμώνα.
Μια ειδική επιτροπή συστάθηκε επίσης για τη διαχείριση «επικείμενων κινδύνων» εάν η Μόσχα δεν προμηθεύσει φυσικό αέριο στο εργοστάσιο του Kuciurgan και την Παρασκευή ενέκρινε μια σειρά μέτρων με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας.
Η Gazprom είπε ότι η Μολδαβία χρωστάει σχεδόν 709 εκατομμύρια δολάρια για προηγούμενες προμήθειες φυσικού αερίου, αριθμός που αμφισβητείται έντονα από την κυβέρνηση στην πρωτεύουσα Κισινάου.
Η Ρωσία διέκοψε τις περισσότερες προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη το 2022, επικαλούμενη διαφωνίες για πληρωμή σε ρούβλια, μια κίνηση που οι Ευρωπαίοι ηγέτες περιέγραψαν ως ενεργειακό εκβιασμό για την υποστήριξή τους στην Ουκρανία κατά της εισβολής της Ρωσίας.
Οι δυσκολίες στην ανατολική Ευρώπη
Το ρωσικό αέριο αντιπροσώπευε λιγότερο από το 10% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2023.
Το 2021, ένα χρόνο πριν ξεκινήσει η εισβολή, αποτελούσε πάνω από το 40%.
Ωστόσο, τα μέλη της ΕΕ της Ανατολικής Ευρώπης εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό αέριο για γεωγραφικούς και πολιτικούς λόγους.
Τα μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, η Ουγγαρία και η Σλοβακία έχουν διατηρήσει στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο παρά την εισβολή.
Η Ρωσία παραδίδει αέριο στην Ευρώπη μέσω δύο οδών αφότου μια σειρά υποβρύχιων εκρήξεων το 2022 κατέστρεψε τον αγωγό Nord Stream που μετέφερε αέριο στη βόρεια Γερμανία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας.
Ο αγωγός TurkStream κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα και η ηπειρωτική επέκταση του Balkan Stream τροφοδοτούν τη Βουλγαρία, τη Σερβία και την Ουγγαρία.
Οι προμήθειες μέσω Ουκρανίας βασίζονταν σε πενταετές συμβόλαιο που υπέγραψε η ουκρανική εταιρεία Naftogaz και η εταιρεία εκμετάλλευσης αγωγών GTSOU με τον ρωσικό κολοσσό Gazprom το 2019, η οποία πλέον θα λήξει.
Τα επίσημα στοιχεία ανεβάζουν τον όγκο φυσικού αερίου που μεταφέρθηκε μέσω αυτής της διαδρομής το 2023 σε 14,65 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, ελαφρώς λιγότερο από το ήμισυ του συνόλου του ρωσικού φυσικού αερίου που ρέει στην Ευρώπη.
Πηγή: energypress.gr