Του Νίκου Νικήσιανη
Μέλους της συλλογικής εκπροσώπησης της Πόλης Ανάποδα
Τα εγκαίνια της ΔΕΘ προσφέρουν κάθε χρόνο την ευκαιρία για διάφορες πολιτικές κόντρες: εξαγγελίες, προγράμματα, συσκέψεις, διαψεύσεις. Οι μάχες αυτές μοιάζουν όλο και περισσότερο με ένα επαναλαμβανόμενο τελετουργικό, το οποίο έχει μάλλον μικρή επίδραση στη ζωή των ανθρώπων της πόλης.
Πίσω από αυτές τις αψιμαχίες ωστόσο, εξελίσσεται μια πραγματική μάχη, με τεράστια σημασία για το μέλλον μας. Αφορά την ίδια την ΔΕΘ: η μετεγκατάστασή της και η μετατροπή του χώρου της σε Μητροπολιτικό Πάρκο, αποτελεί την τελευταία ελπίδα της πόλης μας για μια ουσιαστική αύξηση των ελεύθερων χώρων πρασίνου.
Ως τα τέλη της δεκαετίας του 2000, οι φορείς της πόλης είχαν συναινέσει σε αυτή την ελπιδοφόρα προοπτική. Η περιβαλλοντική ανακούφιση του κέντρου θα συνδυαζόταν έτσι με μια εξίσου αναγκαία οικονομική αναζωογόνηση της δυτικής Θεσσαλονίκης, η οποία θα υποδεχόταν τη νέα ΔΕΘ. Ώσπου, με αφορμή την οικονομική κρίση, το σχέδιο ναυάγησε, για να δώσει αργότερα την θέση του στο υποκατάστατο μιας επί τόπου ανάπλασης. Μετά την αναστροφή του κεντρικού κράτους, οι διοικήσεις του Δήμου, πρώτα ο Μπουτάρης και μετά ο Ζέρβας, υποτάχθηκαν αδιαμαρτύρητα στο νέο σχεδιασμό.
Γρήγορα ωστόσο αποδείχθηκε ότι το κόστος ήταν απλά η δικαιολογία, ενώ η «ανάπλαση» αφορά ουσιαστικά την αλλαγή χρήσης. Η «νέα ΔΕΘ» που σχεδιάζεται μέσα στην καρδιά της πόλης, δεν θα έχει μόνο βαριές εκθεσιακές εγκαταστάσεις, αλλά θα εμπλουτιστεί με εμπορικά και συνεδριακά κέντρα, καθώς κι ένα 10όροφο πολυτελές ξενοδοχείο.
Με μια δόση οργουελιανής ειρωνείας, το όλο πρότζεκτ προβάλλεται ως «μητροπολιτικό πάρκο». Το αρχιτεκτονικό σχέδιο που κέρδισε στον διαγωνισμό ωστόσο, μας δίνει μια γλαφυρή εικόνα των τσιμεντένιων μεγαθήριων που θα κατακλύσουν τον χώρο. Ανάμεσά τους θα παραμείνουν ουσιαστικά μόνο κάποια παρτέρια, το 20% του χώρου - και τα οποία θα κινδυνεύουν ανά πάση στιγμή να αξιοποιηθούν για τις εκθεσιακές ανάγκες.
Κάθε κάτοικος της πόλης, ο οποίος ήδη βαρυγκωμά μπλοκαρισμένος στο κέντρο τις ημέρες των εκθέσεων, μπορεί να αντιληφθεί αυτό που οι διοικούντες αποκρύπτουν: το κέντρο της πόλης δεν αντέχει άλλο φορτίο, οι δρόμοι του δεν αντέχουν άλλα αυτοκίνητα, ο αέρας δεν αντέχει άλλα καυσαέρια και μικροσωματίδια, το κλίμα δεν αντέχει άλλο τσιμέντο.
Κι αντίστροφα όμως, η ίδια η ΔΕΘ ασφυκτιά σε αυτές τις συνθήκες. Το γεγονός ότι στο μυαλό των ανθρώπων της πόλης δεν συνδέεται πια με τη μαύρη μπύρα και το ψητό λουκάνικο, αλλά με το μπλοκάρισμα και την ταλαιπωρία, είναι σίγουρα ένας από τους λόγους της σταδιακής παρακμής της. Όσο για το επιχείρημα του κόστους, αυτό στην πραγματικότητα είναι αντεστραμμένο, αφού ο προϋπολογισμός της επί τόπου ανάπλασης (ο οποίος κάθε τόσο διογκώνεται), δεν λαμβάνει καν υπόψη του το κόστος του οικοπέδου.
Από τη μάχη της ΔΕΘ στον αγώνα ενάντια στην κλιματική κρίση
Όλα αυτά όμως, είναι δευτερεύοντα. Μπροστά μας έχουμε κάτι πολύ μεγαλύτερο: την κλιματική κρίση. Δεν γίνεται όλοι να αναγνωρίζουν τη σημασία της, όταν έχουμε καύσωνες ή πυρκαγιές, και μετά να γυρίζουν την πλάτη και να σχεδιάζουν τσιμεντένια μεγαθήρια, αυτοκινητόδρομους και πάρκινγκ στο κέντρο.
Εμείς στην Πόλη Ανάποδα είμαστε απολύτως αποφασισμένοι και αποφασισμένες να πάρουμε στα σοβαρά αυτή την μάχη, την μάχη της γενιάς μας. Και η μάχη ενάντια στην κλιματική κρίση δεν μπορεί παρά να περνά μόνο μέσα από συγκεκριμένα βήματα: περιορισμό του ΙΧ, αναβάθμιση των δημόσιων μέσων, χώρο στο ποδήλατο και τους πεζούς, αύξηση των ελεύθερων χώρων πρασίνου. Όλα τα άλλα είναι φλυαρίες.
Ξέρουμε ότι η μάχη αυτή δεν θα είναι εύκολη. Δυστυχώς, τα κυρίαρχα κόμματα και παρατάξεις όχι μόνο συναινούν γύρω από την επιτόπου ανάπλαση, αλλά ερίζουν για την πατρότητα του σχεδίου. Θα αναρωτηθεί κανείς εδώ βέβαια, γιατί το κάνουν. Γιατί υποστηρίζουν με τόσο πάθος ένα σχέδιο ακριβό, αντιπεριβαλλοντικό, αντικοινωνικό; Η απάντηση βρίσκεται στις επιπλέον χρήσεις, στο ξενοδοχείο, τα πάρκινγκ, τα εμπορικά κέντρα. Στο πλαίσιο του σχεδιαζόμενου ΣΔΙΤ, οι κερδοφόρες αυτές δραστηριότητες θα παραχωρηθούν στους ιδιώτες, ενώ το κράτος θα βάλει πάλι τα χρήματα για τους εκθεσιακούς χώρους. Καθώς η δημόσια χρηματοδότηση είναι ακόμα στον αέρα, εδώ αναδύεται ο πολύ πραγματικός κίνδυνος να σπάσει η «ανάπλαση» σε φέτες, να παραχωρηθούν μόνο τα παραπάνω φιλέτα και να περιμένουμε αέναα την υπόλοιπη ανάπλαση, ένα σενάριο που μόνο ξένο δεν είναι στη Θεσσαλονίκη.
Όσο όμως η ανάπλαση παραμένει στον αέρα, προλαβαίνουμε να σώσουμε το όνειρο του μητροπολιτικού πάρκου, προλαβαίνουμε να δώσουμε στη Θεσσαλονίκη μια τελευταία ευκαιρία να στραφεί σε ένα μέλλον βιώσιμο, ανθρώπινο και δίκαιο. Το στοίχημα αυτό θα παιχτεί και στις Δημοτικές Εκλογές. Η Πόλη Ανάποδα έχει πάρει σαφή θέση, αλλά ευχόμαστε να ακούσουμε κάτι αντίστοιχο και από τα χείλη άλλων ανθυποψηφίων. Ας κάνουμε λοιπόν το αίτημα για μητροπολιτικό πάρκο ένα καθοριστικό κριτήριο ψήφου σήμερα – και ένα σημείο συνάντησης κι αγώνα αύριο.