Στις 14 Ιουλίου του 1789 έπεσε η Βαστίλη και ταυτόχρονα αυτή η ημερομηνία είναι η εθνική γιορτή της Γαλλίας. Έξι χρόνια αργότερα στις 14 Ιουλίου του 1795 ο Ρουζέ Ντε Λιλ θα συνθέσει τη Μασσαλιώτιδα, τον εθνικό ύμνο της Γαλλίας. Όσο για τη Βαστίλη, η πτώση της ήταν περισσότερο συμβολική, μια και σ’ αυτήν λίγοι βρέθηκαν μέσα. Βασιλιάς ήταν ο Λουδοβίκος XVI και σύζυγός του η Μαρία Αντουανέτα. Εκτελέστηκαν το 1793.
Η γαλλική επανάσταση φλόγισε το σινεμά. Έγιναν πάρα πολλές ταινίες γύρω απ’ αυτήν. Δυο Γάλλοι δικαίως θεωρούνται ότι πρόσφεραν πολλά ώστε να τη διαφωτίσουν. Είναι η τηλεοπτική παραγωγή του Ρομπέρ Ανρικό «Γαλλική επανάσταση» Στα 1938 ο Ζαν Ρενουάρ γυρίζει τη «Μασσαλιώτιδα», που σου δίνει την αίσθηση ενός ιδιοφυούς ντοκουμέντου.
Η ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΤΟΥ ΝΤΙΚΕΝΣ
Ο Τσαρλς Ντίκενς συγκινήθηκε ιδιαίτερα από την ιστορία της γαλλικής επανάστασης αλλά και από τη μοιραία συνάντησή της με πολλούς ανθρώπους. Έτσι έγραψε την Ιστορία δύο πόλεων. Σ’ αυτή την τοιχογραφία εποχής πρωταγωνιστεί η επανάσταση σε σχέση με απρόσμενες ανθρώπινες αντιπαραθέσεις, το μοιραίο, την Ιστορία, τη θυσία, την ιδεολογία. Το εκπληκτικό τέλος είναι υποδειγματικό ως προς τα μηνύματα της αναγκαιότητας και της αλληλεγγύης. Σχετικά με την «Ιστορία δύο πόλεων» θα αναφερθώ, μεταξύ των άλλων ταινιών, στην προπολεμική εκδοχή του 1935 και στην πιο γνωστή έκδοση το 1958 από τον Ραλφ Τόμας με τον Ντερκ Μπόγκαρντ, μια λιτή, διακριτική, εξαιρετική δουλειά.
ΔΕΝ ΚΑΤΟΡΘΩΣΑΝ ΝΑ ΔΙΑΦΥΓΟΥΝ
Ο μέγας Γκρίφιθ γυρίζει το 1921 το «Αι δύο ορφαναί» με την Λίλιαν Γκις, ιστορία δύο κοριτσιών κατά τη διάρκεια της γαλλικής επανάστασης.
Τι έγινε όμως με το βασιλικό ζεύγος; Αρχικά προσπάθησε να διαφύγει μέσα σε άμαξα. Φάνηκε πως θα γλίτωνε, αλλά συνελήφθησαν. Ο Ετόρε Σκόλα πάνω σ’ αυτό το γεγονός γύρισε την πολύ ενδιαφέρουσα ταινία «Η νύχτα της Βαρέν», που είναι ιδίως ένας στοχασμός πάνω στην Ιστορία. Όσο για την ωραία, μοιραία κυρία που εκστόμισε την ιστορική φράση «Αν ο λαός πεινάει, δώστε του παντεσπάνι» προέκυψε μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία από τη Σοφία Κόπολα. «Η Μαρία Αντουανέτα», γυρισμένη βασικά σε κλειστούς χώρους, είναι μια ανάλυση του τρόπου ζωής στο παλάτι αλλά και λαού που είχε μεγάλα προβλήματα επιβίωσης.
ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΥΠΑΙΝΙΓΜΟΙ
Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα η δημιουργία του Αντρζέι Βάιντα «Δαντών» (1983) με τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ στον ομώνυμο ρόλο. Ο Νταντόν συμμετείχε στην επανάσταση, αλλά στάλθηκε στην γκιλοτίνα από τον πρώην φίλο του Ροβεσπιέρο.
Άλλη μια ταινία που έχει σχέση με την γκιλοτίνα είναι οι «Διάλογοι Καρμελιτισών» με τις διακεκριμένες Ζαν Μορό και Αλίντα Βάλι. Το 1784, πέντε χρόνια μετά τη γαλλική επανάσταση, εκτελέστηκαν κάποιες γυναίκες από ένα μοναστήρι.
Κατά τα άλλα, ακόμη και το κινούμενο σκίτσο υποκλίθηκε μπροστά στη γαλλική επανάσταση. Στο εξαιρετικό Ο κύριος Πιμποντί και ο Σέρμαν, μια ιστορία ταξιδιού στο χρόνο, έχουμε και μια αναφορά στη γαλλική επανάσταση με έναν εκ των ηρώων να κινδυνεύει να εκτελεστεί από τον Ροβεσπιέρο.
ΜΕ ΠΟΛΛΕΣ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ
Η αμερικανική κωμωδία του Μπάτ Γιόρκιν «Αρχίστε την επανάσταση χωρίς εμένα», άρεσε πολύ, συνδυάζοντας το γέλιο, τις ανατροπές, την ένταση.
Φυσικά, το γαλλικό σινεμά στάθηκε με τιμή, αγάπη και άποψη πάνω στο γεγονός και πρόσφερε διάφορες ταινίες. Το 1971 θα έχουμε την περιπετειώδη κομεντί του Ζαν Πολ Ραπενό «Παντρεμένοι αλά γαλλικά», με τους Ζαν Πολ Μπελομοντό, Λάουρα Αντονέλι, Μαρλέν Ζομπέρ.
Κι αν θέλουμε να τα δούμε τα πράγματα και κωμικά, τότε θα σταματήσουμε σε μια ιταλική μπαλαφάρα. Ο τίτλος είναι χαρακτηριστικός: Φράνικο- Τσίτσιο και λαιμητόμος. Μια από τις πλέον πολύκροτες περιπέτειες όλων των εποχών με βάση τη γαλλική επανάσταση είναι ο Σκαραμούς. Έχουμε τη βουβή εκδοχή του Ρεξ Ίνγκραμ το 1923 και το ριμέικ το 1952, την εκδοχή του Τζορτζ Σιντιέν με πολλούς γνωστούς σταρ όπως οι Στιούαρτ Γκρέιντζερ, Μελ Φερέρ. Να σημειώσω το Στη υπηρεσία της αυτού μεγαλειότητας, όπου η μυθοπλασία αναφέρει πως ο βασικός ήρωας γλίτωσε το γιο του Λουδοβίκου του XVI και της Αντουανέτας από την γκιλοτίνα, κάτι που δεν απετράπη για τους γονείς.
Τα φιλμ για τη γαλλική επανάσταση είναι αμέτρητα και δικαιολογημένα, γιατί υπήρξε διαχρονικό, κορυφαίο, ιστορικό γεγονός.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 12.07.2020