Παραδόξως, οι ευρωεκλογές σπάνια αποτέλεσαν πεδίο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης και «μέτρο κατάστασης» των κομμάτων, ενώ όλοι γνωρίζουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των νομοθετημάτων του ελληνικού κοινοβουλίου αποτελούν προϊόν καθοδηγητικών γραμμών, οι οποίες κατάγονται από το Ευρωκοινοβούλιο. Είναι γεγονός ότι η ουσιαστική λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ρυθμίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με το Ευρωκοινοβούλιο και τους 731 βουλευτές του να μη διαθέτουν νομοθετική ικανότητα. Αυτό δε μειώνει τη σημασία των ευρωεκλογών, μια που δυστυχώς ευθύς εξ αρχής δε συγκίνησε ιδιαιτέρως το λαϊκό αίσθημα. Όλοι θυμούνται τη θριαμβική νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 10ης Οκτωβρίου του 1981, αλλά ελάχιστοι διατηρούν στη μνήμη τους το γεγονός ότι την ίδια ημέρα διεξήχθησαν και οι πρώτες ευρωεκλογές.
Την ημέρα εκείνη ενώ το γεμάτο υποσχέσεις ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, απέσπασε το 48% των ψήφων, στη διπλανή κάλπη για την Ευρώπη έβλεπε το ποσοστό του μειωμένο κατά 8%. Οι απωλεσθέντες ψήφοι δεν ενίσχυσαν το ποσοστό της Νέας Δημοκρατίας, η οποία απώλεσε, επίσης, ένα 4%, αλλά προς τα μικρότερα κόμματα, ιδίως της αριστεράς, που την περίοδο εκείνη δεν έβλεπαν με καλό μάτι την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ. Έτσι, την ημέρα εκείνη, με την απλή αναλογική, το ΠΑΣΟΚ κέρδισε 10 έδρες, η Νέα Δημοκρατία του Γεώργιου Ράλλη 8, το ΚΚΕ 3, και από μία το ΚΟΔΗΣΟ του Γιάγκου Πεσματζόγλου, το ΚΚΕ εσωτερικού του Λεωνίδα Κύρκου και οι Προοδευτικοί του Σπύρου Μαρκεζίνη.
Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα δεν πρόλαβε να ψηφίσει για τις ευρωεκλογές το 1979 και έτσι από τη 1 Ιανουαρίου του 1981, οπότε άρχισε να μετράει και ο χρόνος της ένταξης της χώρας, ως τις 18 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς, οι ευρωβουλευτές ήσαν διορισμένοι, με σαφή πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας, καθώς διέθετε την ανάλογη πλειοψηφία στη Βουλή.
Σε αυτές τις πρώτες ευρωεκλογές, οι βουλευτές προκρίθηκαν με τη διαδικασία της λίστας κι έτσι βλέπουμε στο ΠΑΣΟΚ να ηγούνται του ψηφοδελτίου ο λογοτέχνης Σπύρος Πλασκοβίτης και ο αδικοχαμένος Ασημάκης Φωτήλας. Στη δε Νέα Δημοκρατία πρώτος στη λίστα διακρινόταν ο Λεωνίδας Μπουρνιάς και ακολουθούσε ο υπέργηρος Κωνσταντίνος Καλλίας, άλλοτε βουλευτής Αργολίδας. Το ΠΑΣΟΚ βρισκόταν ακόμη στη φάση του «Όχι στην ΕΟΚ των μονοπωλίων», κάτι που γρήγορα διαψεύσθηκε στην πράξη.
Ο ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
Είναι χαρακτηριστικό το άρθρο του Γάλλου ιστορικού Εμανουέλ Λαντιρί, δημοσιευμένο στην επιθεώρηση «L’ Express», με τον τίτλο Ευρώπη, πρωταρχικά ένας πολιτισμός». Διατυπώνει την άποψη ότι η ουσία της ευρωπαϊκής ενότητας δεν είναι η ταυτότητα των οικονομικών συμφερόντων, αλλά η κοινή πολιτισμική κληρονομιά, οι ρίζες της οποίας εντοπίζονται στην ελληνική αρχαιότητα:
«Οι πρώτες ρίζες της δικής μας σημερινής Ευρώπης χρονολογούνται με βεβαιότητα στην εποχή του ελληνικού κόσμου και φυσικά της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Οι Έλληνες είναι πνευματικά οι πρόγονοί μας στο μέτρο που, πρώτοι αυτοί, εφηύραν μία αφηρημένη και επιστημονική αντίληψη του κόσμου. Στο μέτρο επίσης που η πρακτική της δημοκρατίας έβαλε τις βάσεις στον τόπο αυτόν, που με καθυστέρηση έγινε ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της σημερινής πολιτικής μας ζωής, στη σύγχρονη Δύση.
Με αυτήν την έννοια η σημερινή είσοδος της Ελλάδος στην Κοινή Αγορά αποτελεί κάτι πολύ περισσότερο από μία απλή υπόθεση εισαγωγής ελαιολάδου και κορινθιακής σταφίδας. Προσαρτώντας μία χερσόνησο του Αιγαίου, που γλίτωσε το 1945-47 από το ζυγό του Στάλιν, που βάρυνε στα υπόλοιπα Βαλκάνια, ενσωματώνοντας τα ελληνικά νησιά και τους βράχους του Αιγαίου, η Ευρώπη επικαλείται τα δικαιώματά της πάνω στην πιο οικουμενική από τις σκέψεις, πάνω στις τραγωδίες του Αισχύλου και τους διαλόγους του Πλάτωνα που είναι το ίδιο επίκαιροι στην εποχή μας, όσο και πριν 2.500 χρόνια».
Για τον Γάλλο ιστορικό, η Μεσόγειος αποτελεί το όριο του ευρωπαϊκού κόσμου που τον χωρίζει από τους πολιτισμούς της Ασίας και της Αφρικής. Η ανατροπή των δικτατοριών στην Ελλάδα, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία δε βρήκε μιμητές στη νότια όχθη της θάλασσάς μας, όπου επικρατούν διαφόρων αποχρώσεων αυταρχικά καθεστώτα, ενώ τα λίγα έθνη που διακηρύσσουν την προσήλωσή τους στα ελεύθερα και λαϊκά ιδεώδη, όπως η Τουρκία και η Τυνησία, δυσκολεύονται να τα διατηρήσουν μπροστά στο κύμα της απολυταρχίας και του θρησκευτικού φανατισμού. Απέναντι σε αυτό το κύμα, η Ευρώπη έχει παίξει ένα σημαντικό ρόλο, όχι μόνο αποτρέποντας την επιστροφή του φασισμού στους κόλπους της, αλλά και χρησιμεύοντας σαν πόλος έλξης για τις ελπίδες των λαών που χειμάζονται εξακολουθητικά από τυραννικά καθεστώτα.
Ο ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΜΑΡΤΥΣ
Είναι μεγάλοι, εξ αρχής, οι φόβοι που εκφράστηκαν για την τύχη της ελληνικής βιομηχανίας και γεωργίας, μετά την ένταξη της χώρας στην τότε ΕΟΚ (βλ. και παράπλευρο κείμενο για τις θέσεις του ΠΑΣΟΚ). Ας δούμε, σε ένα απόσπασμα, ποιές ήταν οι θέσεις του πρωθυπουργού της ένταξης, του Κωνσταντίνου Καραμανλή, κατά την ομιλία του στη Βουλή, με θέμα την ψήφιση της ένταξης:
«Η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα θα υποβοηθήσει και θα επιταχύνει την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας. Γιατί θα επιτρέψει στο λαό μας να αναπτύξει ελεύθερα τη δραστηριότητά τους σε μία αγορά από 260.000.000 ανθρώπους. Θα βελτιώσει το επίπεδο της ζωής του ελληνικού λαού και ιδίως των αγροτών και των εργαζομένων, που θα τους φέρει σταδιακά στο επίπεδο των Ευρωπαίων συναδέλφων τους. Γιατί τα βιομηχανικά και αγροτικά μας προϊόντα θα μπορούν να κυκλοφορούν άνετα και ελεύθερα, χωρίς άδειες, δασμούς και ειδικές εισφορές.
Η βιομηχανία μας θα έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί, επωφελούμενη από τις χρηματοδοτικές, οργανωτικές και τεχνολογικές δυνατότητες της Κοινότητος. Αυτονόητο είναι ότι για να αναπτυχθούν αυτές οι δυνατότητες, η βιομηχανία μας θα πρέπει να εκσυγχρονισθεί. Θα χρειαστεί η σύμπτυξη μικρών μονάδων σε μεγάλες και η συνεργασία, όπου είναι δυνατή, με ξένες επιχειρήσεις, οι οποίες διαθέτουν εκτός από κεφάλαια και τεχνολογική πείρα, πρόσβαση στις διεθνείς αγορές. Οι μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες ασφαλώς θα επωφεληθούν και θα διεισδύσουν επιτυχώς στη μεγάλη αυτή αγορά, φτάνει να αξιοποιήσουν την ευελιξία και την ικανότητα προσαρμογής, που πράγματι διαθέτουν.
Αλλά εκείνοι οι οποίοι αναμφισβήτητα και κατά τρόπο συγκεκριμένο θα ωφεληθούν από την ένταξή μας στην Κοινή Αγορά είναι οι Έλληνες αγρότες. Στον γεωργικό τομέα είναι τόσο αυταπόδεικτα τα οφέλη, τα οποία θα αποκομίσουν οι αγρότες μας, ώστε μόνο με κακή πρόθεση θα μπορούσαν να αμφισβητηθούν. Γιατί είναι γνωστό ότι η Κοινότης δεν λαμβάνει ειδική πρόνοια για καμία τάξη. Ειδική πρόνοια λαμβάνει μόνο για την τάξη των αγροτών. Απόδειξη ότι περίπου το 60% του προϋπολογισμού της Κοινότητας διατίθεται για την προστασία των αγροτών της Κοινότητος.
Και θα ωφεληθεί η γεωργία μας, διότι τα αγροτικά μας προϊόντα θα τύχουν ευνοϊκής μεταχείρισης έναντι τρίτων χωρών, γιατί θα είναι απαλλαγμένα, όπως είπα, από δασμούς και ειδικές εισφορές.
Δεύτερον, οι τιμές στηρίξεως τις οποίες παρέχει η Κοινότης στα γεωργικά προϊόντα των μελών της είναι ανώτερες από τις δικές μας και σχεδόν διπλάσιες από τις διεθνείς τιμές.
Τρίτον, τα πλεονάσματα θα συγκεντρώνονται για λογαριασμό της Κοινότητος σε υψηλές τιμές ασφαλείας. Και όσα εξ αυτών εξάγονται σε τρίτες χώρες, θα επιδοτούνται και αυτά από τα ταμεία της Κοινότητος.
Τέλος, τα ταμεία της Κοινότητος χρηματοδοτούν προγράμματα αναδιαρθρώσεως των καλλιεργειών, καθώς και προγράμματα περιφερειακής αναπτύξεως, που θα συμβάλλουν στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των αγροτών μας».
Οι δηλώσεις του Ανδρέα Παπανδρέου
Η επανεξέταση κάποιων δηλώσεων, στο πέρασμα του χρόνου, τις καθιστούν άλλοτε προφητικές, άλλοτε κοντόφθαλμες. Επανεκτιμώντας τις δηλώσεις του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τότε, Ανδρέα Παπανδρέου, αρχηγού του ΠΑΣΟΚ, θα μπορούσε κάποιος να πει ότι ισχύουν και τα δύο:
«Ο συμβιβασμός επιτεύχθηκε. Και η χώρα μας δρομολογείται πλέον προς την ένταξη στην ΕΟΚ.
Το ΠΑΣΟΚ έχει από καιρό τώρα, πάρει ξεκάθαρη θέση πάνω στο θέμα της ένταξης της χώρας στην ΕΟΚ. Με δυο λόγια: Είμαστε ενάντια στην ένταξη και υπέρ μίας ειδικής συμφωνίας με την ΕΟΚ, που θα εξασφάλιζε τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των διαφόρων κλάδων της οικονομίας και ταυτόχρονα πλήρη ανεξαρτησία στην εθνική αναπτυξιακή μας στρατηγική. Είμαστε αντίθετοι στην ένταξη, γιατί πιστεύουμε πως δεν εξυπηρετεί ούτε τα βραχυχρόνια ούτε τα μακροχρόνια συμφέροντα του ελληνικού λαού.
Πιστεύουμε ειδικότερα πως η προσχώρηση μίας μικρής περιφερειακής χώρας, όπως η Ελλάδα, στον συνασπισμό των ευρωπαϊκών μονοπωλίων, σημαίνει πρώτα απ’ όλα ουσιαστική εγκατάλειψη του οικονομικού μας μέλλοντος στα χέρια του οικονομικού διευθυντηρίου των Βρυξελλών, τη σκληρότητα του οποίου είχαν την ευκαιρία να δοκιμάσουν πρόσφατα οι κυβερνητικοί διαπραγματευτές. Σημαίνει ακόμη παραπέρα υποδούλωση της χώρας στα ξένα πολιτικοστρατιωτικά κέντρα αποφάσεων. Σημαίνει δηλαδή ολοκλήρωση του οικονομικού, πολιτικού και πολιτιστικού δορυφορισμού του τόπου, που η ντόπια και ξένη αντίδραση προετοιμάζουν από καιρό. Για μας δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα πληγεί αποφασιστικά η βιομηχανία μας. Αλλά την ίδια τύχη θα έχει και η γεωργία μας. Με τις δυνατότητες που έχει η ΕΟΚ, στα πλαίσια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής να παρεμβαίνει στη διάρθρωση της ελληνικής γεωργίας, θα οδηγήσει με την πάροδο του χρόνου στην απόλυτη προσαρμογή προς τα κοινοτικά συμφέροντα σε βάρος του Έλληνα αγρότη.
Αυτήν την ώρα της κυβερνητικής θριαμβολογίας είμαστε υποχρεωμένοι να επισημάνουμε για άλλη μία φορά τους κινδύνους που εγκυμονεί για το έθνος η κρίσιμη αυτή επιλογή της Δεξιάς, μία επιλογή που έγινε ερήμην του ελληνικού λαού. Επαναλαμβάνουμε, με την ευκαιρία αυτή πως το ΠΑΣΟΚ, όταν έρθει στην εξουσία, θα ζητήσει από τον ελληνικό λαό, με ελεύθερο δημοψήφισμα, να διατυπώσει, μετά από πλήρη διαφώτιση, την τελική απόφασή του για την ένταξη στην ΕΟΚ».
Ημερολόγιο καταστρώματος
1957
Ίδρυση της πρώτης μορφής Ευρωπαϊκής
Κοινότητας, ως Ένωση Κοινότητας
Άνθρακα Χάλυβα, με έξι μέλη
1961
Πρώτες επαφές της Ελλάδος για ένταξη
στην Ενωμένη Ευρώπη
1965
Απόφαση για διεύρυνση της ΕΚΑΧ
1973
Η ΕΚΑΧ διευρύνεται σε Ευρωπαϊκή
Οικονομική Κοινότητα, με την προσθήκη
Δανίκας, Ιρλανδίας, Ηνωμένου Βασιλείου
1975
Η Ελλάδα επανακινεί τις διαδικασίες για
την ένταξή της στην ΕΟΚ
1979
Μάιος, 28
Τελετή υπογραφής ένταξης της Ελλάδος
στην ΕΟΚ στο Ζάππειο Μέγαρο
1981
Οκτώβριος, 18
Πρώτες ευρωεκλογές στην Ελλάδα
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 09.06.2024