Μέρες που είναι, τα πολυκαταστήματα μοιάζουν να αποτελούν το κέντρο της συγκεκριμένης εορταστικής περιόδου. Το βασίλειο της κατανάλωσης, όπως το γνωρίζουμε, συγκεντρωμένο σε ένα χώρο, έχει την αρχή του στο Παρίσι, των τελών του 19ου αιώνα, όταν ο Αριστείδης Μπουσικό μετατρεπόταν από ψιλικατζής σε επιχειρηματία κοινού χώρου πώλησης όλων των προϊόντων. Ήταν αυτός που έθεσε τις βάσεις του εμπορικού συγκεντρωτισμού, ξεκινώντας από το μηδέν μία επανάσταση για την οικονομία του επόμενου αιώνα. Ωράριο, ασφάλιση, αργίες, σελφ σέρβις, εκπτώσεις και ευκαιρίες εμφανίστηκαν για πρώτη φορά σε ό,τι λίγο αργότερα θα βαφτιζόταν «πολυκατάστημα».
Βρισκόμαστε στο Παρίσι του 1852 κι ένα ψιλικατζίδικο με το όνομα «Μπον Μαρσέ» (Bonne Marche», φθηνή αγορά, θα το μεταφράζαμε) διακρίνεται για την πρωτότυπη επιγραφή του: «Δεχόμαστε να μας επιστρέψετε κάθε εμπόδιο που έπαψε να σας αρέσει». Πρόκειται για το πρώτο βήμα μίας εμπορικής επανάστασης με ηγέτη της τον Αριστείδη Μπουσικό. Γεννημένος στα 1810, γιος ενός πιλοποιού (κατασκευαστή καπέλων), μάλλον δε διέβλεπε κάποιο μέλλον στη βιοτεχνία του πατέρα του και ακολούθησε κάποιον πλανόδιο έμπορο μάλλινων και βαμβακερών υφασμάτων, μαθαίνοντας έτσι τα μυστικά της πώλησης και της ψυχολογίας του πελάτη, για να καταλήξει το 1835 στο Παρίσι, όπου το 1839 παντρεύτηκε τη «βασίλισσα του μοσχαριού ο γκρατέν», όπως αποκαλούσαν την ταπεινή ιδιοκτήτρια του γειτονικού του γαλακτοπωλείου-μαγέρικου.
Ουσιαστικά, όλο το επιχειρηματικό πείραμα το οποίο ακολούθησε τους βρήκε άρρηκτα συνδεδεμένους στις καλές και στις δύσκολες μέρες. Όντας πωλητής στον «Μικρό Άγιο Θωμά», ο Μπουσικό προλαβαίνει να βάλει στην άκρη 50.000 φράγκα, όταν το συγκεκριμένο κατάστημα νεωτερισμών κλείνει, λόγω της φορολογικής επιβάρυνσής του.
Έτσι, μαζί με τον φίλο του Βιντό ανοίγουν το «Μπον Μαρσέ», σε περίοδο που ο έμπορος έβλεπε τον πελάτη με καχυποψία, η οποία αντικατοπτριζόταν στο γεγονός ότι τα προς πώληση προϊόντα ήταν διπλωμένα, με δείγματα μόνον προς έκθεση και το παζάρι στην ημερήσια διάταξη. Το μόνο της αγοραπωλησίας την εποχή εκείνης στον μεταπρατικό κόσμο ήταν «τιμή ανάλογη με τη φάτσα του πελάτη», δηλαδή η πίεση από τους υπαλλήλους προς αυτό, ώστε να αποκομισθεί το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος. Εκεί στόχευσε αρχικώς ο Μπουσικό, ανατρέποντας τα δεδομένα, αφού έδωσε εντολή ο επισκέπτης να μπορεί να κινείται ελεύθερος ανάμεσα στα εμπορεύματα.
Ήταν εκτεθειμένα σε μεγάλους πάγκους, ο καθένας μπορούσε να τα αγγίξει και να τα ανασκαλεύσει, με τις τιμές αυστηρά καθορισμένες και ευανάγνωστες. Με το σύστημα αυτό ο πελάτης έφευγε χωρίς να αισθάνεται την πίεση της αγοράς, αλλά συνήθως επέστρεφε ήρεμος και αποφασισμένος. Αυτή η «επιστροφή» ήταν η πρώτη έξυπνη ιδέα του Μπουσικό.
Η άλλη ευφυής ιδέα του ήταν η μείωση του προσδοκώμενου κέρδους ανά προϊόν, περιορίζοντας το ληστρικό 40% των υπολοίπων μαγαζιών στο 13,5%. Έτσι τα εμπορεύματα ανανεώνονταν ταχύτατα, εξαντλώντας τα αποθέματά του κάθε δυο μήνες, εκεί που οι άλλοι χρειάζονταν δύο χρόνια, κι έτσι υπήρχε μοιραίος εκσυγχρονισμός, αλλά και τεράστιος τζίρος. Το «Μπον Μαρσέ» είχε θέσει τη βάση της λογικής ενός πολυκαταστήματος.
*Διαβάστε περισσότερα στη "ΜτΚ" που κυκλοφορεί σήμερα 17.12.2023