Σε Επίτιμη Διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αναγορεύτηκε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου σε εκδήλωση του ΑΠΘ, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, παρουσία των καθηγητών της Νομικής Σχολής και του Πρυτανικού Συμβουλίου του Πανεπιστημίου, πολιτικών και πολιτειακών εκπροσώπων.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της ομόφωνης απόφασης του Τμήματος Νομικής του ΑΠΘ που πάρθηκε στις 21/1/2020, μόλις μία μέρα πριν από την εκλογή της από την Βουλή των Ελλήνων ως η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, στο πρόσωπο της τιμώμενης, η Νομική Σχολή του ΑΠΘ τιμά «όλους εκείνους τους δικαστές, οι οποίοι κράτησαν και κρατούν με το παράδειγμά τους αλώβητο το κύρος της δικαιοσύνης, αγωνιζόμενοι καθημερινώς για τη βελτίωση της ποιότητας στην απονομή της».
Η τιμώμενης από το ΑΠΘ, Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, στην ομιλία της μετά την αναγόρευσή της ως Επίτιμη Διδάκτορας της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, συγκινημένη αναφέρθηκε στη γενέθλια πόλη της, τη διαδρομή της, το ΑΠΘ και το αξίωμά της. «Η Θεσσαλονίκη, γενέθλια και αγαπημένη πόλη μου ξυπνά τα πιο δυνατά συναισθήματα οικειότητας. Κάθε φορά που την επισκέπτομαι, επιστρέφω στις μνήμες και τους στόχους της παιδικής μου ηλικίας, πλουτίζω από τις παραστάσεις της, συναντώ ξανά αγαπημένα πρόσωπα. Χαίρομαι γιατί με το ΑΠΘ και τους ανθρώπους της Νομικής Σχολής και ειδικά του τομέα Δημόσιου Δικαίου, διατηρώ εδώ και χρόνια στενές σχέσεις. Είναι μια στιγμή ξεχωριστή που συμπυκνώνει πολλές δεκαετίας παρουσίας, εργασίας και μελέτης στο χώρο του Δικαίου, αλλά και κάτι παραπάνω που δεν χωράει στο τυπικό βιογραφικό. Το Δίκαιο για όσους αφιερώνουμε τη ζωή μας σε αυτό δεν συνιστά ένα απλό αντικείμενο γνώσης, δεν κινείται έξω από εμάς, αντιθέτως είναι, τολμώ να πω πιο προσωπικά, ένα διαρκές βίωμα, με σπουδαίες αναφορές σε πρόσωπα και θεσμούς που προσδιορίσουν βαθύτατα τη στάση μου απέναντι σε αυτό, με πρώτο παράδειγμα του πατέρα μου στην ευρύτερη αναφορά για όλους μας στην οικογένεια».
Στην αντιφώνησή της αναφέρθηκε στο Δίκαιο της Νομικής αλλά στο ρόλο του δικαστή, λέγοντας πως «ασκείται σε μία κρίσιμη ελκτική ανάμεσα στο δέον και είναι, την προσωπική του πεποίθηση και την ορθότητα, οφείλοντας να παραμείνει απρόσβλητος από εξωτερικές δεσμεύσεις ή πιέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο το οποίο δοκιμάζεται καθημερινά, τίποτα δεν είναι απολύτως δεδομένο, αλλά και τίποτα δεν είναι ταυτόχρονα απολύτως δυνατό».
Η δικαστική απόφαση δεν προκύπτει από του μηδενός, ούτε είναι προϊόν ατομικής βούλησης. Η συμμετοχή στη συζήτηση στο ακροατήριο και στην κοινότητα της διάσκεψης είναι μια μοναδική εμπειρία διαβούλευσης και επιχειρηματολογίας που διαπλάθει τη συνείδηση του δικαστή, διαμορφώνει μια κουλτούρα πειθούς και συναίνεσης, ένα ήθος διαλογικό για όσους είναι έτοιμοι να το υποδεχθούν. Την ίδια όμως στιγμή, η συλλογικότητα αυτή επιδρά ακόμα και στους πιο άκαμπτους, διαφορετικά τους περιθωριοποιεί. Όπως συμβαίνει σε κάθε συλλογικό όργανο».
Η κ. Σακελλαροπούλου, αναφέρθηκε και στο αξίωμά της, αλλά και στη διαστρέβλωση που από πολλούς σήμερα γίνεται στις έννοιες του Δικαίου και της Πολιτικής. «Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, όπως και ο Δικαστής οφείλει να ακούει με προσοχή όλες τις πλευρές, να συνθέτει τις διαφορές. Ο ρυθμιστικός μου ρόλος, όπως περιγράφεται στο Σύνταγμα και η ενωτική υπέρβαση των κομματικών σκοπιμοτήτων προϋποθέτει την απόσταση και την αμεροληψία. Δεν εκπροσωπώ καμία παράταξη, αλλά όλους τους Έλληνες. Ως Πρόεδρος παραμένω στο τέλος της ημέρας, όπως ακριβώς και στη δικαστική μου διαδρομή, ένας δημόσιος λειτουργός προσηλωμένος στο γενικό και εθνικό συμφέρον. Μακριά από την ιδιωτική και ιδιοτελή αντίληψη του θεσμού, τη μικροπολιτική ένταση. Η συνείδηση και ανάληψη της ευθύνης απέναντι στον ελληνικό λαό, δεν συνιστούν συνθήματα πολιτικής, συγκροτούν τον πυρήνα της άσκησης των δημοσίων και κρατικών αξιωμάτων και πρέπει να μας εμπνέουν όλους, ανεξάρτητα από τη θέση μας στην κρατική πυραμίδα. Στο πολίτευμά μας, ο ρόλος του Προέδρου δεν είναι εκτελεστικός, ο συμβολισμός εντούτοις που παράγει ο λόγος του, το ύφος και το ήθος στην επίδοση του καθήκοντός του είναι πολύ σημαντικά. Υπάρχει άλλωστε ένα ευρύ πεδίο θεμάτων στα οποία μπορεί να παρέμβει ο πρόεδρος και να δώσει έμφαση και περιεχόμενο σε αρχές, αξίες και νοήματα, πέρα από τις αρμοδιότητες που περιγράφονται στο Σύνταγμα. Πολλοί είναι αυτοί που απευθύνονται καλοπροαίρετα στον θεσμό και φανερώνει τις προσδοκίες των ανθρώπων. Ωστόσο είναι κρίσιμο για την εύρυθμη λειτουργία της Δημοκρατίας μας, να τηρείται με συνέπεια η αρχή της διάκρισης των λειτουργιών. Δεν εμπίπτει στην αποστολή του προέδρου η παρέμβαση σε θέματα που αφορούν στη δικαιοσύνη ή ανήκουν στην κυβέρνηση και εντάσσονται στην άσκηση τρέχουσας πολιτικής. Το Δίκαιο και η πολιτική τέμνονται και παρότι αφορούν τα ίδια ζητήματα, αναφέρονται σε διαφορετικές τεχνικές και διατηρούν την σχετική τους αυτονομία. Το Δίκαιο είναι ο μανδύας της πολιτικής, αλλά δεν πρέπει να συνδέεται με αυτήν. Ούτε η πολιτική μπορεί να απορροφηθεί από το Δίκαιο. Κατέχει το δικό της προνομιακό πεδίο, την ελεύθερη και πολλές φορές γκρίζα ζώνη της σκοπιμότητας στα όρια πάντα του συντάγματος και των νόμων. Αυτό επιτάσσει η δημοκρατική αρχή, οι θεμελιώδεις αρχές της πολιτείας. Παρ’ όλα αυτά στη χώρα μας πολιτικοποιούμε παραπάνω από το μέτρο με λεξιλόγιο πολεμικό τα νομικά ζητήματα ή εκνομικεύουμε τα πολιτικά, ανάλογα με τη συγκυρία ή το συμφέρον. Όταν δεν διαφυλάσσουμε τα σύνορα ανάμεσα στο Δίκαιο και την πολιτική αδυνατίζουμε τη Δημοκρατική συναίνεση, υποτιμάμε το θεμέλιο του Κοινωνικού Συμβολαίου που είναι ο Σεβασμός στην ελευθερία μας να συμφωνούμε αλλά και να διαφωνούμε συντεταγμένα».
Ο εναρκτήριος χαιρετισμός πραγματοποιήθηκε από την Κοσμήτορα της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, Καθηγήτρια Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου η οποία στην ομιλία της αναφέρθηκε στο πρόσωπο της Προέδρου της Δημοκρατίας. «Τιμούμε καταρχάς τη νομικό Κατερίνα Σακελλαροπούλου, για τη συμβολή της στην προαγωγή του δημόσιου διαλόγου σημαντικών θεμάτων του συνταγματικού και του διοικητικού Δικαίου. Τιμούμε επίσης, την δικαστή για την μακρά και ουσιαστική προσφορά της στην απονομή και οργάνωση της δικαιοσύνης. Τέλος, τιμούμε την πρώτη γυναίκα πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας και την πρώτη γυναίκα Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας ως σύμβολο της έμφυλης ισότητας, αλλά και ως πρότυπο ενεργού πολίτη που αγωνίζεται διαχρονικά από κάθε θέση για την προστασία των ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων των πολιτών, την τήρηση της νομιμότητας και διασφάλισης των αρχών του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας».
Η κ. Καστανίδου στην ομιλία της αναφέρθηκε στην ιστορία και τη συμβολή της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, στις δυσκολίες των τελευταίων ετών λόγω υποχρηματοδότησης και υποστελέχωσης των πανεπιστημίων, αλλά και στις συνθήκες που διαμόρφωσε η πανδημία.
Στον Χαιρετισμό του, ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου, μίλησε για την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ως πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, αλλά και ως πρώτη γυναίκα Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας και ως μια εξέχουσα προσωπικότητα. «Αν επισημαίνω το «πρώτη γυναίκα» το πράττω εκ προθέσεως, με μία προσδοκία μετάβασης. Μετάβασης σε μία εποχή, όπου στον μακρό χρόνο οι ποικίλοι ταυτοτικοί προσδιορισμοί θα «παροπλιστούν», αποτελώντας απλώς μία ακόμη μεταβλητή μεταξύ άλλων. Γιατί απόψε τιμάστε πρωτίστως ως μία εξέχουσα προσωπικότητα, ως άριστη νομικός, με ευαισθησίες για το δικαστικό σύστημα του κράτους και την προστασία του περιβάλλοντος, ως ένας άνθρωπος με βαθειά καλλιέργεια και πολιτιστική Παιδεία.
Η παρουσία σας στον ανώτατο θώκο του ελληνικού κράτους αποτελεί εγγύηση για τις αξίες της δημοκρατίας, ιδιαίτερα σήμερα που η επιδίωξη της απομονωμένης αυτοσυντήρησης γύρω από χαρακώματα εθνικιστικού χαρακτήρα καταδεικνύεται ατελέσφορη έως και επικίνδυνη. Ως Ευρωπαίοι “οφείλουμε” να πιστεύουμε πως δεν είμαστε μέλη απλά μίας ένωσης οικονομικών συμφερόντων. Αντιθέτως, είμαστε κομμάτι ενός ευρύτερου πολιτικού χώρου με αντίστοιχες ηθικές αξίες, εντός του οποίου συμβιώνουμε. Εκεί όπου οι ανισότητες και διαφορές, υπαρκτές ή μη, αποτελούν τις κοινές μας προκλήσεις».
Ο πρύτανης του ΑΠΘ, στην ομιλία του αναφέρθηκε στις δυσκολίες που θα «διαβούν» τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας το επόμενο διάστημα, με το πρόσωπο της Προέδρου της Δημοκρατίας να ενσαρκώνει όπως τόνισε, έννοιες και ελπίδες που είναι ουσιαστικά και συμβολικά απαραίτητες. «Τα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα όλων των βαθμίδων, όλοι όσοι βρισκόμαστε απόψε σ’ αυτή την αίθουσα, ιθύνοντες και μη, πρόκειται να διαβούμε τους επόμενους μήνες, ίσως και χρόνια, ένα δύσβατο μονοπάτι. Και εδώ έγκειται, κατά τη γνώμη μου, η σπουδαιότητα του δικού σας ρόλου, κυρία Πρόεδρε της Δημοκρατίας. Όχι μόνο συμβολικά, αλλά και ουσιαστικά. Γιατί στο πρόσωπό σας ενσαρκώνονται οι έννοιες της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης, της επιστήμης, του πολιτισμού και της ιστορίας μίας ολόκληρης χώρας, της οποίας τις ελπίδες ενσαρκώνετε». «Με την προσωπικότητά σας έχετε την ικανότητα να συντελέσετε στη διαμόρφωση ενός πρότυπου κώδικα αξιών∙ με τη σταδιοδρομία σας να εμπνεύσετε ένα μέλλον πιο αισιόδοξο∙ και με την παρουσία σας στα πολιτικά δρώμενα του τόπου τη δυνατότητα, όσο και την κατάρτιση, να υπενθυμίζετε πως: «η βάση του νόμου πρέπει να εδράζεται στις ηθικές μας αρχές και όχι στη βία. Και πως η απόδοση δικαιοσύνης αποτελεί, τελικά, μία άσκηση στην ίδια την έννοια της ελευθερίας»».
Ο Έπαινος της τιμώμενης εκφωνήθηκε από τον Καθηγητή Διοικητικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ, Ιωάννη Συμεωνίδη. Θέτοντας το βιογραφικό και τη διαδρομή της Προέδρου της Δημοκρατίας, ο κ. Συμεωνίδης στο κλείσιμο του Επαίνου, τόνισε πως «η εκλογή της τιμωμένης, συνιστά όμως, επιτρέψτε μου να πω και ένα σημαντικό βήμα προόδου για το πολιτικό μας σύστημα, καθώς πολιτικές δυνάμεις από διαφορετικούς πολιτικά χώρους, φαίνεται να στηρίζουν, στο πρόσωπό της, έναν άνθρωπο ανένταχτο, που επέλεξε να κρατήσει την ανεξαρτησία και την παρρησία της γνώμης του και να μην ακολουθήσει τα παραδοσιακά οριζόντια δίκτυα επικοινωνίας, έναν άνθρωπο απαλλαγμένο από στερεότυπα και προκαταλήψεις, αναγνωρίζοντάς την, δικαίως, ως «σύμβολο της νέας εποχής»».
Η Τελετή Αναγόρευσης πραγματοποιήθηκε, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, παρουσία μικρού αριθμού ατόμων βάσει του υγειονομικού πρωτοκόλλου που επιβάλλεται. Το μουσικό μέρος της εκδήλωσης πλαισιώθηκε από τη Χορωδία «Τρισεύγενη Καλοκύρη» του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ. Πιάνο: Θανάσης Μπιλιλής, Διεύθυνση: Εριφύλη Δαμιανού