Ένα ακόμα ταξίδι ζωής με τελικό προορισμό την θάλασσα των Σαργασσών, στην Καραϊβική, ξεκίνησε πριν από λίγες μέρες για μια ομάδα χελιών, δώδεκα από τα οποία έχουν επάνω τους μια υπερσύγχρονη συσκευή GPS τελευταία τεχνολογίας.
Η απελευθέρωση των χελιών από την λίμνη Βιστωνίδα έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος Lifeel (https://lifeel.eu/el/) και υλοποιείται από το ΙΝ.ΑΛ.Ε. (Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας που εδρεύει στη Νέα Πέραμο Καβάλας). Από τα μέσα Δεκεμβρίου, οπότε ξεκίνησε το πρόγραμμα, μέχρι και σήμερα έχουν απελευθερωθεί περί τα 340 χέλια. Τα περισσότερα εξ αυτών έχουν μαρκαριστεί με μια πλαστική ταυτότητα (αναγράφεται ένας αριθμός και η ιστοσελίδα του προγράμματος), ενώ τα δώδεκα τελευταία μαρκαρίστηκαν με τον υπερσύγχρονο μηχανισμό ενός GPS.
Μία από τις πιο σημαντικές δράσεις του προγράμματος Lifeel, είναι η μελέτη της αναπαραγωγικής μετανάστευσης του ευρωπαϊκού χελιού. Στη διάρκεια του προγράμματος, οι ερευνητές του ΙΝ.ΑΛ.Ε. μαζί με τους συναδέλφους τους από την Ιταλία, που επίσης συμμετέχουν στο εν λόγω πρόγραμμα, θα μελετήσουν αυτό το μοναδικό ταξίδι ζωής των χελιών, που πλέον αποτελούν προστατευόμενο είδος λόγω της υπεραλίευσης και της κλιματικής αλλαγής.
Ένα εντυπωσιακό υπερατλαντικό ταξίδι 8.000 χλμ.
«Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό υπερατλαντικό ταξίδι 8.000 χλμ.», υπογραμμίζει μιλώντας στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο ιχθυολόγος του ΙΝ.ΑΛ.Ε. και επιστημονικά υπεύθυνος του έργου Δρ. Αργύρης Σαπουνίδης. «Είναι ένα ταξίδι ζωής για τα χέλια», συνεχίζει, «που το ένστικτό τους θα τα οδηγήσει στα θερμότερα νερά όπου θα γεννήσουν και θα πεθάνουν. Αν όλα πάνε καλά (δεν υπάρχει αλίευσή τους και θήρευση από φώκιες και καρχαρίες) τότε τα χέλια αναμένεται να φτάσουν στον τελικό προορισμό τους, στη θάλασσα των Σαργασσών, μετά από δεκαέξι με δεκαοκτώ μήνες».
Η προσπάθεια καταγραφής της πορείας που ακολουθεί το είδος των ασημόχελων στο Αιγαίο και στη συνέχεια στη Μεσόγειο, προβλέπεται να αποδώσει σημαντικά δεδομένα σχετικά με τη διαδρομή που ακολουθούν, την ταχύτητα με την οποία κολυμπούν, καθώς και το βάθος στο οποίο κινούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. Να σημειωθεί ότι τα χέλια ταξιδεύουν σε βάθη που κυμαίνονται από 200 έως 1000 μέτρα.
Όταν ο πομπός αποδεσμεύεται από το χέλι
«Τα συνολικά δώδεκα χέλια που απελευθερώθηκαν από την λίμνη Βιστωνίδα φέρουν στην ράχη τους ειδική δορυφορική συσκευή GPS που συνδέεται με το παγκόσμιο σύστημα ARGOS, το οποίο συλλέγει τα δεδομένα που μεταδίδει ο πομπός», σημειώνει με έμφαση ο κ. Σαπουνίδης και υπογραμμίζει ότι «πρόκειται για μια πολύ εξελιγμένη συσκευή το κόστος της οποίας αγγίζει τα 4.800 δολάρια η μια, συν τα κόστη μεταφοράς και εκτελωνισμού. Οι δορυφορικές αυτές συσκευές λειτουργούν με μπαταρία. Μετά από διάστημα οχτώ - δέκα μηνών, που θα χέλια θα έχουν φτάσει περίπου στο Γιβραλτάρ, η μπαταρία της συσκευής τελειώνει και τότε η συσκευή αποδεσμεύεται από την ράχη του ασημόχελου και ανεβαίνει στην επιφάνεια της θάλασσας. Είναι η στιγμή που συσκευή ξεκινάει να εκπέμπει δορυφορικά όλα τα στοιχεία που κατέγραψε και αποθήκευσε σε αυτό το διάστημα ταξιδιού των χελιών».
Η επεξεργασία των στοιχείων είναι εξίσου μια εντυπωσιακή διαδικασία όσο και το ταξίδι των χελιών, αφού οι δορυφορικές συσκευές θα εκπέμψουν στον κεντρικό σέρβερ που βρίσκεται στην Γαλλία και στην συνέχεια τα δεδομένα θα μεταφερθούν στις ΗΠΑ ώστε να γίνει η αποκρυπτογράφησή τους. Ο κ. Σαπουνίδης εκτιμάει ότι σε έναν περίπου χρόνο θα έχουν στην διάθεσή τους όλα τα στοιχεία. Όσο για τα πρώτα χέλια που μαρκαρίστηκαν με την πλαστική ταυτότητα, ο εντοπισμός τους μπορεί να γίνει μόνο αν κάποιος τα αλιεύσει σε κάποιο σημείο του ταξιδιού τους, εντοπίσει την ταυτότητα και επικοινωνήσει με το πρόγραμμα παρέχοντας στοιχεία.
Η ερευνητική ομάδα
Στην τελευταία απελευθέρωση των χελιών σημαντική ήταν η συμβολή του αλιευτικού συνεταιρισμού Βιστωνίδας, ο οποίος διέθεσε τα χέλια για το μαρκάρισμα. Η δράση διήρκεσε τρεις μέρες οπότε και τα χέλια απελευθερώθηκαν στον Βιστωνικό Κόλπο αφού πρώτα μετρήθηκε το συνολικό μήκος τους, το μήκος του πτερυγίου τους, η διάμετρός τους, η διάμετρος του ματιού τους και το βάρος τους.
Η ερευνητική ομάδα αποτελούνταν από τους Δρ. Αργύρη Σαπουνίδη, Δρ. Μάνο Κουτράκη, Φώτη Αράπογλου, Βούλα Παπαδοπούλου από το ΙΝ.ΑΛ.Ε. και τον Dr Kim Aarestrup από το Εθνικό Ινστιτούτο Θαλάσσιων Ερευνών της Δανίας.
Από τα ακριβότερα αλιεύματα στον κόσμο
Το χέλι αποτελεί σήμερα ένα από τα ακριβότερα αλιεύματα κυρίως στις ασιατικές αγορές. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ωστόσο αποτελεί είδος προστατευόμενης άγριας πανίδας, το οποίο απειλείται με εξαφάνιση, καθώς το χέλι δεν αναπαράγεται στην αιχμαλωσία και η υπεραλίευση του γόνου του έχει ως συνέπεια τη μείωση του πληθυσμού του κατά 90%.
Η εξαγωγή του από την Ε.Ε. έχει απαγορευτεί, ενώ εντός των κρατών της Ε.Ε. επιτρέπεται η διακίνησή του, καθώς στις αρχές της 'Ανοιξης ξεκινάει το μακρύ ταξίδι για τη θάλασσα των Σαργάσσων προκειμένου να γεννήσει.
Οι προνύμφες επιστρέφουν στην Ευρώπη, όπου στα ποτάμια της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ιταλίας και της Ελλάδας γίνονται γυαλόχελα (glass eels) τους μήνες Νοέμβριο έως Μάρτιο και το ψάρεμά τους αν και παράνομο γίνεται κυρίως νύχτες που έχει σελήνη. Τα γυαλόχελα με διάφορους τρόπους βγαίνουν εκτός Ε.Ε. με προορισμό τις ασιατικές αγορές και κυρίως το Χονγκ Κόνγκ όπου η τιμή τους μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 1.500 ευρώ το κιλό.