Κεντρική Μακεδονία: Στο υψηλότερο επίπεδο κινδύνου για τον ιό του Δυτικού Νείλου

Η περιοχή με το υψηλότερο επίπεδο κινδύνου όσον αφορά τον ιό του Δυτικού Νείλου είναι, και με τη σφραγίδα πλέον του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), η Κεντρική Μακεδονία. Η σταθερή και αυξημένη παρουσία του ιού στην Ελλάδα κατά την τελευταία εξαετία η οποία έχει ως συνέπεια εκατοντάδες κρούσματα λοίμωξης από τον ιό και δεκάδες θανάτους κάθε χρόνο, υποχρέωσαν τον ΕΟΔΥ να εκπονήσει, σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας, ένα σχέδιο δράσης για την εκτίμηση κινδύνου. 

Αυτό περιλαμβάνει την αλλαγή του τρόπου επιτήρησης για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου και την προσαρμογή των μέτρων ανάλογα με τον κίνδυνο ανά περιοχή. Το σχέδιο κρίθηκε απαραίτητο και για τον επιπλέον λόγο ότι λόγω της κλιματικής κρίσης που συνεπάγεται περαιτέρω άνοδο της θερμοκρασίας και για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, θα υπάρχει και αυξημένος αριθμός κουνουπιών μέσω των οποίων μεταδίδεται ο ιός.

Τα 4 επίπεδα κινδύνου

Με βάση το σχέδιο του ΕΟΔΥ η χώρα κατατάσσεται σε τέσσερις βαθμίδες με βάση, προς το παρόν, το ιστορικό κάθε περιοχής κατά την τελευταία πενταετία. Στη συνέχεια θα γίνεται επικαιροποίηση αυτής της κατάταξης λαμβάνοντας υπόψη τα επιδημιολογικά δεδομένα κάθε χρονιάς. Τα τέσσερα επίπεδα του σχεδίου είναι:

- Επίπεδο 1: Αφορά περιοχές όπου δεν καταγράφηκε ποτέ κυκλοφορία του ιού του Δυτικού Νείλου στο παρελθόν, καταγράφηκε κυκλοφορία του ιού μόνο σε ζώα/κουνούπια ή καταγράφηκε μόνο ένα κρούσμα λοίμωξης σε άνθρωπο στο παρελθόν, αλλά όχι κατά την προηγούμενη περίοδο μετάδοσης.

- Επίπεδο 2α: Αφορά περιοχές όπου καταγράφηκε μόνο ένα κρούσμα σε άνθρωπο στο παρελθόν, κατά την προηγούμενη περίοδο μετάδοσης, ή καταγράφηκαν τουλάχιστον δύο κρούσματα λοίμωξης σε ανθρώπους στο παρελθόν.

Το 2β είναι για περιοχές όπου καταγράφηκαν τουλάχιστον 40 κρούσματα λοίμωξης σε ανθρώπους στο παρελθόν ή καταγράφηκαν τουλάχιστον 15 κρούσματα σε ανθρώπους κατά τα προηγούμενα πέντε έτη.

- Επίπεδο 3α: Αφορά περιοχές όπου καταγράφηκε κυκλοφορία του ιού του Δυτικού Νείλου σε ζώα ή κουνούπια κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης, ενώ το επίπεδο 3β αφορά περιοχές με κρούσμα σε άνθρωπο σε όμορη/κοντινή περιοχή κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης και συνδυάζει παράγοντες κινδύνου για επικείμενη μετάδοση του ιού του Δυτικού Νείλου σε ανθρώπους.

Το 3γ επίπεδο είναι για περιοχές όπου καταγράφηκε τουλάχιστον ένα κρούσμα λοίμωξης σε άνθρωπο κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης.

- Επίπεδο 4: Αφορά περιοχή η οποία χαρακτηρίζεται ως αυξημένου κινδύνου όπου καταγράφηκε συρροή κρουσμάτων κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης, δηλαδή τουλάχιστον δύο κρούσματα της λοίμωξης σε ανθρώπους σε περιοχή ακτίνας μικρότερης των 6 χιλιομέτρων ή καταγράφηκε έξαρση κρουσμάτων κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης, δηλαδή αριθμός κρουσμάτων της λοίμωξης σε ανθρώπους μεγαλύτερος του αναμενόμενου για τον συγκεκριμένο τόπο και χρόνο.

Πρωταθλήτρια

Με βάση αυτά τα κριτήρια και το ιστορικό των προηγούμενων χρόνων η Κεντρική Μακεδονία βρίσκεται στο τέταρτο επίπεδο αυξημένου κινδύνου και αυτό γιατί καταγράφει κάθε χρόνο τον μεγαλύτερο αριθμό κρουσμάτων πανελλαδικά. 

Σύμφωνα, μάλιστα, με τα πανευρωπαϊκά στοιχεία η Κεντρική Μακεδονία κατατάσσεται στη δεύτερη θέση στην Ευρώπη σε αριθμό κρουσμάτων, πίσω από τις περιοχές της Ιταλίας, Εμίλια Ρομάνια και Βένετο, οι οποίες όμως έχουν πληθυσμό αρκετών εκατομμυρίων. Έτσι, εάν γίνει αναγωγή ανά αριθμό κατοίκων η περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας έρχεται πρώτη στην Ευρώπη.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2022 που ήταν η δεύτερη χειρότερη χρονιά από το 2010 όταν άρχισε η καταγραφή της παρουσίας του ιού στη χώρα μας, σημειώθηκαν 286 κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του δυτικού Νείλου εκ των οποίων περίπου το 80% είχαν εντοπιστεί στην Κεντρική Μακεδονία. Το 2021 εντοπίστηκαν 46 από τα συνολικά 59 (ποσοστό 78%) και το 2020 91 από τα 144 πανελλαδικά(ποσοστό 63%).

Σύμφωνα με τον Σπύρο Μουρελάτο, Δρ. Βιολογίας, εκπρόσωπο της εταιρείας «Οικοανάπτυξη» η οποία υλοποιεί το επίγειο πρόγραμμα καταπολέμησης των κουνουπιών στην Κεντρική Μακεδονία «εδώ έχει δημιουργηθεί πλέον, μία ενδημική κατάσταση όσον αφορά τον ιό του Δυτικού Νείλου. Αυτό οφείλεται κυρίως στο τρίπτυχο, περισσότερα νερά, περισσότερα κουνούπια, περισσότερα πουλιά. Στην περιοχή υπάρχουν για παράδειγμα, υγροβιότοποι με μεγάλη συγκέντρωση πουλιών, αρκετά από τα οποία μολύνονται, στη συνέχεια μολύνουν τα κουνούπια και μέσω αυτών ο ιός μεταδίδεται στον άνθρωπο».

Με βάση το ιστορικό των τελευταίων χρόνων τα περισσότερα κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου εμφανίζονται κυρίως σε περιοχές της Ημαθίας (κυρίως στην επικράτεια του δήμου Αλεξάνδρειας), στον κάμπο της Θεσσαλονίκης (Χαλάστρα, Χαλκηδόνα, δυτικές συνοικίες της πόλης), στη Χαλκιδική (δήμος Νέας Προποντίδας) και κάποιες χρονιές και σε περιοχές του νομού Σερρών.

Τα μέτρα

Σύμφωνα με το σχέδιο του ΕΟΔΥ, ανάλογα τη ζώνη επικινδυνότητας για κάθε περιοχή, προσαρμόζονται και τα μέτρα από την πολιτεία. Και για τα τέσσερα επίπεδα προβλέπεται η λειτουργία συντονιστικού οργάνου και η εφαρμογή σχεδίου ετοιμότητας και απόκρισης σε τοπικό επίπεδο.

Σε ό,τι αφορά στις πιο επικίνδυνες περιοχές και ειδικότερα το επίπεδο 4 όπου ανήκει η Κεντρική Μακεδονία, προβλέπεται συχνή ενημέρωση του κοινού με δελτία Τύπου, διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων, ενημέρωση μέσω των ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, σε εβδομαδιαία βάση. Όσον αφορά το πρόγραμμα καταπολέμησης θα εφαρμόζεται προνυμφοκτονία κάθε 14-21 ημέρες, χαρτογράφηση και διαχείριση εστιών αναπαραγωγής κουνουπιών και τακτικός επανέλεγχός τους. Επίσης, θα εφαρμόζονται πρόσθετα μέτρα για την ασφάλεια του αίματος.

Όπως αναφέρει ο κ. Μουρελάτος «τέτοια μέτρα και ακόμη περισσότερα τα εφαρμόζουμε ήδη στην Κεντρική Μακεδονία. Συγκεκριμένα, εφαρμόζουμε ένα σχέδιο έξι δράσεων οι οποίες εφαρμόζονται ήδη από τον Απρίλιο και έως το τέλος της περιόδου, όταν θα σταματήσει η κυκλοφορία του ιού». 

Η παρακολούθηση της κυκλοφορίας του ιού στην κοινότητα γίνεται μέσα από ένα δίκτυο παγίδων. Περιλαμβάνει τακτικές αιμοληψίες σε 250 σημεία από κοτόπουλα προκειμένου να διαπιστωθεί εάν έχουν μολυνθεί από τον ιό, καθώς και σε 75 σημεία από ακμαία κουνούπια για να διαπιστωθεί εάν είναι φορείς του ιού. Αναλόγως των αποτελεσμάτων εφαρμόζεται συγκεκριμένο πρωτόκολλο καταπολέμησης, ακόμη και εντός των οικισμών. 

Σύμφωνα με τον κ. Μουρελάτο στην Κεντρική Μακεδονία γίνεται προνυμφοκτονία σε περίπου 800 οικισμούς από τους 1.040 συνολικά. Ο δε τύπος κουνουπιού που ενοχοποείται για τη μετάδοση του ιού είναι το κουνούπι culex. «Πρόκειται για ένα οικιακό κουνούπι, το οποίο αναπαράγεται συνήθως εντός των οικισμών, σε στάσιμα νερά σε αυλές, βόθρους κ.λπ.», εξηγεί ο κ. Μουρελάτος.

ΠΙΝΑΚΑΣ

Αριθμός πανελλαδικών κρουσμάτων και θανάτων ανά έτος