Τόποι φριχτού μαρτυρίου τα τρία χωριά του ανατολικού Κιλκίς Κλειστό (Μούσγσαλι) Αμπελόφυτο (Μούρσαλι) και Κυδωνιά (Κοτσαλάρ) παραδόθηκαν στις φλόγες και οι κάτοικοί τους εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από τις κατοχικές δυνάμεις της Βέρμαχτ στις 25 Οκτωβρίου του 1941.
Η ναζιστική θηριωδία έκοψε το νήμα της ανθρώπινης ζωής και τα τρία χωριά δεν ξανακατοικήθηκαν ποτέ.
Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά ο Δήμος Κιλκίς τίμησε σήμερα τη θυσία αίματος των αδικοχαμένων θυμάτων του Ολοκαυτώματος με σεβασμό στη μνήμη τους, με μια λιτή εκδήλωση, με έντονα αντιπολεμικά μηνύματα, στο Μνημείο Πεσόντων.
Επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των εκτελεσθέντων ανδρών στις πλατείες των χωριών και στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία στο Κλειστό τέλεσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πολυανής και Κιλκισίου κ. Βαρθολομαίος. Ακολούθησε το προσκλητήριο των νεκρών και ομιλία για το Ολοκαύτωμα των Μαρτυρικών Χωριών από τον Σπυρίδωνα Τσερτσίδη, Πρόεδρο της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού του παραρτήματος Κιλκίς.
Ο ομιλητής αναφέρθηκε παραστατικά στα εγκλήματα και στην ωμότητα των Γερμανικών δυνάμεων, εξιστορώντας τον τραγικό επίλογο που έγραψαν τα τάγματα θανάτου για τα Μαρτυρικά Χωριά, ως αντίποινα για την αντιστασιακή δράση του ‘’Αθανάσιου Διάκου’’.
Οι Γερμανοί κατακτητές αντιδρούν με πρωτοφανή βαρβαρότητα. Στόχος τους είναι να καταπνίξουν κάθε αντιστασιακή εκδήλωση δια πυρός και σιδήρου, να σκορπίσουν τον τρόμο και να κάνουν την αγριότητα και βαρβαρότητα πολιτικό και στρατιωτικό επιχείρημα.
Στις 25 Οκτωβρίου του 1941 ημέρα Σάββατο καταφθάνουν ισχυρές μηχανοκίνητες δυνάμεις των ΕΣ ΕΣ και των ταγμάτων θανάτου των Γερμανών και κυκλώνουν από μακριά σε δυο ζώνες την περιοχή. Οι χιτλερικοί εισβάλουν ταυτόχρονα και στα τρία χωριά. Μαζί τους έχουν και κατοίκους από τα Θεοδόσια και το Ελληνικό, σαν προστατευτική ασπίδα. Αποστολή τους, να μην αφήσουν τίποτα όρθιο και να σκοτώσουν τον ανδρικό πληθυσμό.
Χωρίς χρονοτριβή ερευνούν τα σπίτια και διαχωρίζουν τους άνδρες 16-65 ετών από τα γυναικόπαιδα, στα οποία δίνουν προθεσμία μιας ώρας να εγκαταλείψουν τα χωριά και να φύγουν προς τον Λαχανά. Χωρίς καθυστέρηση μαζεύουν τον ανδρικό πληθυσμό και τους εκτελούν. Στο Αμπελόφυτο και στην Κυδωνιά εκτελούν τους άνδρες στις πλατείες των χωριών.
Δέκα κάτοικοι από το Ίσωμα που βρίσκονταν στην Κυδωνιά εκτελέστηκαν μαζί με τους κατοίκους του χωριού. Στο Κλειστό τους βάζουν μέσα στην εκκλησία και αρχίζουν να την γκρεμίζουν με δυναμίτες. Όσοι πετάγονται έξω για να γλιτώσουν θερίζονται στην κυριολεξία από τους Γερμανούς. Εκτελέσθηκαν 96 πατριώτες.
Οι ναζί καίνε και τα τρία χωριά και τα ισοπεδώνουν. Για την 83η επέτειο από το Ολοκαύτωμα των χωριών του Ανατολικού Κιλκίς ο κ. Τσερτσίδης τόνισε ότι αποτελεί σίγουρα μια τελετή μνήμης και τιμής που δεν πρέπει να ξεχάσουμε ή να υποτιμήσουμε στο μέλλον, αλλά να την προβάλουμε, να τη διδάξουμε στις επόμενες γενιές, ώστε να αποτελέσει ένα συνεκτικό κρίκο στην κοινωνία μας.
Παρόντες στην τελετή μνήμης ήταν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πολυανής και Κιλκισίου κ. Βαρθολομαίος, και τοπικοί ιερείς, ο Δήμαρχος Κιλκίς Δημήτρης Κυριακίδης, οι Αντιδήμαρχοι Αλέξανδρος Σημαιοφορίδης, Γιώργος Μπαλάσκας, ο Πρόεδρος της ΔΕΥΑΚ, δημοτικός σύμβουλος Βασίλης Καραμπίδης, ο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος Αναστάσιος Καζαντζίδης, ο δημοτικός σύμβουλος Φώτης Γεωργιάδης, οι Πρόεδροι των Δημοτικών Κοινοτήτων Ισώματος Παναγιώτης Πουλτουρτζίδης, Ποντοκερασιάς Γιάννης Κασαπίδης, Κορωνούδας Παναγιώτης Φυτανίδης, ο Διοικητής του Πολυεθνικού Κέντρου Εκπαίδευσης Επιχειρήσεων Υποστήριξης της Ειρήνης (ΠΚΕΕΥ.Ε) Δημήτρης Καρατζάς, ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κιλκίς Γιάννης Πολιτίδης, ο Πρόεδρος της Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης Χαράλαμπος Παπαδόπουλος και κάτοικοι του Ισώματος και της Ποντοκερασιάς.