Ο ισχυρισμός ότι ο COVID-19 ξεκίνησε από μια νυχτερίδα και ένα μυρμηγκοφάγο στην Κίνα, είναι φυσικό να προκαλεί ανησυχία και σενάρια για την μετάδοση του κορονοϊού μέσω των ζώων. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας απαντά πως επί του παρόντος δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα κατοικίδια αλλά και τα υπόλοιπα ζώα κινδυνεύουν να μολυνθούν και να νοσήσουν από τον ιό. Ωστόσο, σίγουρα μπορούν να μεταφέρουν τον COVID-19, όπως όλα όσα αγγίζει ένας άνθρωπος που είναι θετικός. Σύμφωνα με επιστήμονες και κτηνίατρους, για να μεταδοθεί ο ιός ανάμεσα σε ζώα και ανθρώπους πρέπει να υπάρξει μετάλλαξη, κάτι που συμβαίνει σπανίως. Όμως, ο νέος κορονοϊός που είχε αφετηρία την Ουχάν, ερευνάται ακόμα και κανείς δεν ξέρει ποια μπορεί να είναι η εξέλιξη του.
Κάθε ζώο και άλλος κορονοϊός
«Υπάρχουν περίπου 500.000 είδη ζώων, ανάμεσα σε αυτά είναι και ο άνθρωπος. Οι κορονοϊοί είναι RNA-ιοί που παρατηρούνται σε πολλά ζώα, αλλά το κάθε είδος έχει τον δικό του τύπο» δηλώνει στη «ΜτΚ» ο Σπύρος Κρήτας, καθηγητής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων στο Τμήμα Κτηνιατρικής του ΑΠΘ. Ο «φραγμός» του κάθε ζωικού είδους δεν επιτρέπει την εύκολη μετάδοση ενός ιού ανάμεσα σε διαφορετικά είδη ζώων. «Είναι σαν να έχουν κάποια κλειδάκια που κλειδώνουν πάνω σε συγκεκριμένα κύτταρα ενός είδους. Δεν έχει μπορεί για παράδειγμα ένας κορονοϊός χοίρου, να μεταδοθεί σε κύτταρο ενός σκύλου» εξηγεί ο καθηγητής.
Για να νοσήσει ένας οργανισμός, πρέπει ο ιός να εγκλιματιστεί στο είδος του και να αρχίσει να πολλαπλασιάζεται στα κύτταρα. «Το κάθε είδος ζώου έχει τα δικά του διακριτά κλινικά συμπτώματα. Για παράδειγμα, ο κορονοϊός της γάτας προκαλεί λοιμώδη περιτονίτιδα, ο κορονοϊός του χοίρου προκαλεί τη μεταδοτική γαστρεντερίτιδα του χοίρου, στους σκύλους προκαλεί διάρροια, ενώ στα πτηνά λοιμώδης βρογχίτιδα αλλά και προβλήματα στο αναπαραγωγικό τους σύστημα» αναφέρει ο κ. Κρήτας, τονίζοντας πως κανένας από αυτούς τους κορονοϊούς δεν μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο.
Μετάλλαξη και μετάδοση
Μέχρι στιγμής δεν έχει αποδειχθεί πως ο άνθρωπος μπορεί να μεταδώσει τον COVID-19 στα ζώα, καθώς ούτε όσα πιθανολογούνται για τον τρόπο που άρχισε την διαδρομή του ο ιός δεν έχουν αποδειχθεί επαρκώς. Έτσι, με τα σημερινά δεδομένα, τα ζώα δεν αποτελούν πηγή μόλυνσης ή δεξαμενές επιβίωσης του νέου κορονοϊού. «Είναι λογικό να σκεφτεί κανείς ότι αν από μια νυχτερίδα πέρασε στον άνθρωπο, μπορεί να γίνει και το αντίστροφο. Δεν είναι απίθανο, αλλά είναι πολύ δύσκολο να ξεπεράσει τον φραγμό του κάθε είδους» σημειώνει ο καθηγητής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων στο Τμήμα Κτηνιατρικής του ΑΠΘ.
«Μόνο αν γίνει μετάλλαξη μπορεί να μεταδοθεί ο ιός ανάμεσα σε ανθρώπους και ζώα» δηλώνει η κτηνίατρος - γαστρεντερολόγος Βασιλική Σταθοπούλου. Όπως μνημονεύει, στο πρόσφατο παρελθόν δυο φορές έγινε μετάλλαξη σε ιούς που προκάλεσαν πανδημία. «Έχουμε ξανά συναντήσει την πανδημία του κορονοϊού το 2003 και το 2012. Την πρώτη φορά στη μέση ανατολή, όπου ο ιός είχε μεταδοθεί από καμήλες και τη δεύτερη είχε μεταδοθεί από μοσχογαλή» αναφέρει. Σύμφωνα με την κ. Σταθοπούλου αν και αυτές τις δυο φορές ο φραγμός του είδους έσπασε, στη συνέχεια η μετάδοση γινόταν μόνο σε ανθρώπους. Προς το παρόν, ο κορονοϊός μπορεί να βρίσκεται επιδερμικά στα ζώα, ειδικά στα κατοικίδια που έχουν συνεχώς επαφή με ανθρώπους. «Ασθενής που είναι θετικός στον ιό, μπορεί να αφήσει επιφανειακή μόλυνση στο κατοικίδιο του, όπως θα άφηνε στο κομοδίνο του, στις πιτζάμες και σε κάθε αντικείμενο που χρησιμοποιεί» εξηγεί η κτηνίατρος. Το σημαντικότερο είναι να τηρούμε τους κανόνες υγιεινής πριν και αφού πιάσουμε τα κατοικίδια, σύμφωνα με τον Σπύρο Κρήτα.
Η περίπτωση με τον σκύλο στον Χονγκ Κονγκ
Πρόσφατα δημοσιεύματα ανέφεραν πως απομονώθηκε ο κορνονϊός από έναν σκύλο στον Χονγκ Κονγκ. Η ιδιοκτήτρια του σκύλου ήταν θετική στον ιό, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο σκύλος αυτός μολύνθηκε από την γυναίκα ή από κάποια μολυσμένη επιφάνεια. «Είναι το μοναδικό περιστατικό που έχει καταγραφτεί μέχρι στιγμής. Ο εξετάσεις που έγιναν στα κόπρανα του σκύλου, είχαν αρνητικό αποτέλεσμα, όμως τα επιχρίσματα από τη ρινική κοιλότητα και το στόμα του βρέθηκαν ασθενώς θετικά. Ο σκύλος δεν νόσησε ποτέ κλινικά» αναφέρει η Βασιλική Σταθοπούλου.
Όπως φαίνεται η περίπτωση του σκύλου στον Χονγκ Κονγκ, δεν ανησυχεί την επιστημονική κοινότητα, καθώς αναμένουν τα ζώα να έχουν στην επιφάνειά τους γενετικό υλικό του κορονοϊού. «Σε ένα κατοικίδιο που αναπνέει τον ίδιο αέρα με έναν ασθενή, δεν είναι απίθανο να επικαθίσει ο κορονοϊός στο βλεννογόνο ή στο δέρμα του. Αυτό που θα μας ανησυχούσε είναι να πολλαπλασιάζεται ο ιός μέσα του. Αλλά και πάλι επειδή μιλάμε για τον κορονοϊό του ανθρώπου, στην επιδημιολογική αλυσίδα ενός σκύλου, δεν θα έπαιζε σημαντικό ρόλο» εξηγεί ο καθηγητής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων Σπύρος Κρήτας.
Σε κάθε περίπτωση, αν ένα κατοικίδιο παρουσιάσει περίεργα συμπτώματα, ο ιδιοκτήτης του οφείλει να απευθυνθεί στις αρμόδιες υγειονομικές αρχές και σε κτηνίατρο, χωρίς να διαβάζει παραφιλολογίες στο διαδίκτυο, συμβουλεύει η κτηνίατρος – γαστρεντολόγος Βασιλική Σταθοπούλου. «Αν ένας άνθρωπος είναι θετικός στον ιό, θα περιορίσει και τον σκύλο του, διότι μπορεί να μεταφέρει επιφανειακά τον ιό. Αν δεν είναι όμως, δεν μπορεί να μην βγάζει έξω το κατοικίδιο του, καθώς αν κάνει την ανάγκη του στο μπαλκόνι θα δημιουργηθεί μεγαλύτερη εστία μόλυνσης» τονίζει.
Μικρότερος ο κίνδυνος στην κτηνοτροφία
Απίθανο είναι να μολυνθούν ζώα κτηνοτροφικών μονάδων, όπως αγελάδες και χοίροι, από τον COVID-19 σύμφωνα με τον καθηγητή Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων στο Τμήμα Κτηνιατρικής του ΑΠΘ. «Ούτε οι κορονοϊοί που έχουν αυτά τα ζώα μπορούν να επηρεάσουν τον άνθρωπο, ακόμα κι αν τα φάμε» σημειώνει.
Σύμφωνα με την κτηνίατρο Βασιλική Σταθοπούλου, η πιθανότητα να υπάρχει στην επιφάνεια των ζώων στα κτηνοτροφία ο ιός είναι μικρότερη. «Η επαφή ενός αγρότη με τα ζώα του είναι περιορισμένη. Σπανίως θα τα χαϊδέψει και όταν τα ταΐζει συνήθως το κάνει με γάντια. Σε αντίθεση με έναν άνθρωπο που έχει κατοικίδιο και μπορεί να το φυλάει όλη μέρα» αναφέρει.
Πάντως ο κ. Κρήτας καθησυχάζει για την μετάδοση του ιού, καθώς δηλώνει ότι δεν μπορεί να μεταδοθεί ούτε από τα κουνούπια, που θα κάνουν την εμφάνιση τους σύντομα.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 22 Μαρτίου 2020