Τον ρόλο της Κύπρου στην παράκαμψη των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά Ρώσων επιχειρηματιών, των λεγόμενων ολιγαρχών, αλλά και της «δυτικής» πολυεθνικής Price Waterhouse Coopers αποκαλύπτει το δίκτυο δημοσιογράφων έρευνας ICIJ με στοιχεία που δημοσιοποίησε και προκύπτουν από έγγραφα και μαρτυρίες.
Σκοπός αυτών των πρακτικών ήταν να κρυφτούν περιουσιακά στοιχεία ώστε να μην υποστούν κυρώσεις συγκεκριμένοι Ρώσοι «ολιγάρχες» μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και βέβαια την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που άλλαξε τον κόσμο, τον διαίρεσε μεταξύ «Δύσης» και «Ανατολής» και βέβαια υποβάθμισε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων λόγω της ακρίβειας σε τρόφιμα, ενέργεια και αγαθά.
Η δημοσιογραφική έρευνα επιβεβαιώνει τις αναφορές που έχουν δει κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας για αδιαφανείς οικονομικές δοσοληψίες στην Κύπρο στις οποίες μείζονα ρόλο διαδραμάτισε το κυπριακό παράρτημα της πολυεθνικής εταιρείας ορκωτών λογιστών Price Waterhouse Coopers.
Πιο αναλυτικά, στον φάκελο «Cyprus Confidential» του ICIJ ερευνήθηκαν τα αρχεία έξι κυπριακών εταιρειών, και μιας λετονικής, παροχής εταιρικών υπηρεσιών, η οποία διαθέτει κυπριακά έγγραφα εταιρικού μητρώου μέσω της ιστοσελίδας i-Cyprus.
Η ICIJ ανακάλυψε ότι κυπριακές εταιρείες παρείχαν υπηρεσίες σε εταιρείες που ανήκαν ή ελέγχονταν από 96 Ρώσους εναντίον των οποίων είχαν επιβληθεί κυρώσεις. Σε 25 από αυτούς, οι κυρώσεις είχαν επιβληθεί πριν από την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου 2022, λόγω της παράνομης προσάρτησης της Κριμαίας το 2014.
«Κράτος υποδοχής βρώμικου χρήματος η Κύπρος»
Βάσει της έρευνας του ICIJ «η Κύπρος, στο ανατολικό άκρο της Μεσογείου, πολύ κοντά στη Τουρκία, τη Συρία και τον Λίβανο, παίζει τον ρόλο του κράτους υποδοχής βρώμικου χρήματος για εξυπηρέτηση του αυταρχικού καθεστώτος του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και άλλων δικτατόρων και παραγόντων υπονόμευσης της δημοκρατίας στις χώρες τους. Μεταξύ αυτών το καθεστώς Άσαντ της Συρίας.
Η κρατική εταιρεία πετρελαίου της χώρας προσπάθησε να αποφύγει τις κυρώσεις των ΗΠΑ που απαγόρευαν κάθε συναλλαγή με αμερικάνικες οντότητες, χρησιμοποιώντας τη Κύπρο για να προμηθευτεί εξοπλισμό γεωτρήσεων από το Χιούστον. Επίσης συνεργάτες του Κρεμλίνου διοχέτευαν μέσω Κύπρου χρήματα σε διάσημο Γερμανό δημοσιογράφο για να γράφει βιβλία υπέρ του Βλαντιμίρ Πούτιν».
Παράλληλα, η δημοσιογραφική έρευνα του ICIJ εστιάζει στη ρωσική επιρροή στην οικονομία και στην πολιτική σκηνή της Κύπρου εδώ και δεκαετίες, παρατηρώντας ταυτόχρονα ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση «απέτυχε να ασκήσει έλεγχο στη Κύπρο, ή να χαλιναγωγήσει το υπερμέγεθες τραπεζικό σύστημα λόγω του μαύρου χρήματος.
Επίσης, η έρευνα «δείχνει πως όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022, η ελεγκτική εταιρεία PWC Κύπρου, βοήθησε Ρώσους ολιγάρχες να προστατέψουν τα περιουσιακά στοιχεία τους και να υπονομεύσουν τις δυτικές κυρώσεις που είχαν σκοπό να διακόψουν τη χρηματοδότηση του πολέμου από τον Πούτιν. Καθώς τα δυτικά έθνη χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο οικονομικές κυρώσεις για να εμποδίσουν τη ροή χρημάτων που χρησιμοποιούν αντιδημοκρατικά καθεστώτα, η Κύπρος έγινε πεδίο οικονομικής μάχης με μανδύα και στιλέτο».
Κρυμμένη χλιδή
Ακόμα, η έρευνα του ICIJ ενημερώνει πως μελετήθηκαν συνολικά τα 3,6 εκατομμύρια έγγραφα που αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό τμήμα των αρχείων που αφορούν τη Κύπρο και αποκαλύπτουν ότι ένα κράτος μέλος της ΕΕ υπήρξε ένας τεράστιος οικονομικός κόμβος για την εξυπηρέτηση της Ρωσίας και του Πούτιν.
Τα έγγραφα αυτά αποκαλύπτουν επίσης και τον προκλητικά πλούσιο τρόπο ζωής των ολιγαρχών με μεγάλης αξίας γιοτ, ανεκτίμητες συλλογές έργων τέχνης των Matisse, Monet και Lucian Freud και ιδιωτικές συναυλίες με την Amy Winehouse, τους Red Hot Chili Peppers και άλλους σταρ της μουσικής σκηνής, προστίθεται στην έρευνα.
Porsche και πίτσα με χαβιάρι
Χάρη στις εισροές ρωσικών χρημάτων, η Κύπρος θεωρείται γενικά μια προηγμένη οικονομία που έχει ξεπεράσει πολλούς από τους γείτονές της στη Μέση Ανατολή.
«Ακόμη και στο σκονισμένο κλίμα της Κύπρου, τα BMW και τα SUV της Porsche που συναντά κανείς συχνά στους αυτοκινητόδρομους είναι άψογα γυαλισμένα» σημειώνεται στο δημοσίευμα και προστίθεται ακολούθως:
«Ο πλούτος των Ρώσων τουριστών, και τα βαθιά πορτοφόλια τους, έχουν δώσει στην Λεμεσό το προσωνύμιο ''Μόσχα της Μεσογείου''. Εστιατόριο στη Λεμεσό προσφέρει μια πίτσα με χαβιάρι αξίας 1.050 δολαρίων που σερβίρεται με γαλλική σαμπάνια Dom Perignon. Στη μαρίνα της πόλης, που είναι γνωστή για τη φιλοξενία τεράστιων ρωσικών θαλαμηγών, μπορεί κάποιος να αγοράσει ένα πούρο 418 δολαρίων ή να πάρει από τα καταστήματα κοσμημάτων ένα διαμαντένιο κολιέ. Πολλοί Ρώσοι που μεσουρανούν στη χώρα τους έχουν γίνει πάμπλουτοι μέσω των στενών δεσμών τους με τον ίδιο τον πρόεδρο Πούτιν».
Κυβερνητικός εκπρόσωπος: Από το 2013 αλλάξαμε
Κληθείς να σχολιάσει τα δεδομένα και να απαντήσει σε ερωτήσεις του ICIJ, ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης υποστήριξε ότι «από το 2013 η Κύπρος έχει καταβάλει επίμονες προσπάθειες και κατάφερε να σταθεροποιήσει τον τραπεζικό της τομέα και αυτό πρέπει να αναγνωριστεί από όλους τόσο για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος όσο και για την εφαρμογή των κυρώσεων».
Πρόσθεσε μάλιστα πως η Κύπρος έχει σήμερα «ένα ισχυρό και στιβαρό πλαίσιο ελέγχου και ο τραπεζικός μας τομέας εφαρμόζει ένα από τα αυστηρότερα ρυθμιστικά πλαίσια διεθνώς», μια άποψη που υποστηρίζεται από εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Την ίδια θέση καταγράφουν και αξιολογήσεις του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, το οποίο μόλις πέρυσι, διαπίστωσε ότι ο «παραδοσιακός τραπεζικός τομέας της χώρας είναι σημαντικά λιγότερο ευάλωτος στο ξέπλυμα χρήματος από ό,τι πριν από λίγα χρόνια».
Τέλος, ο Κ. Λετυμπιώτης υποστήριξε πως το 2021 μόνο το 4% του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου ήταν εκτεθειμένο σε ρωσικές καταθέσεις.
Ο ρόλος του προέδρου Αναστασιάδη
Εκτενής είναι η αναφορά των δημοσιογράφων του ICIJ και στη δράση του πρώην Κύπριου προέδρου, Νίκου Αναστασιάδη. Όπως γράφει η έρευνα, το δικηγορικό γραφείο του Ν. Αναστασιάδη προσέλκυε Ρώσους πελάτες, πολύ πριν ο ίδιος εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας το 2013.
Μάλιστα η έρευνα επικαλείται έρευνα του OCCRP το 2019 σύμφωνα με την οποία συνεργάτες του Νίκου Αναστασιάδη υπηρέτησαν ως αξιωματούχοι στις εταιρείες κάλυμμα που συνδέονται με ύποπτες επιχειρήσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων συμφωνιών που συνδέονται με συμμάχους του Πούτιν.
Όταν ανέλαβε την προεδρία της Κύπρου ο Νίκος Αναστασιάδης μεταβίβασε τις μετοχές του στις κόρες του και ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον Πούτιν υπογράφοντας συμφωνίες για διεύρυνση των οικονομικών και χρηματοοικονομικών δεσμών της Κύπρου με τη Ρωσία.
Η δυτική πολυεθνική PwC σε αγαστή συνεργασία με τους Ρώσους «ολιγάρχες»
Εξάλλου, το ICIJ αποκαλύπτει ότι η πολυεθνική εταιρεία ορκωτών λογιστών PwC έθεσε το γραφείο της στην Κύπρο και τους 1.100 υπαλλήλους της στην υπηρεσία των ανθρώπων του Πούτιν εν μέσω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η έρευνα περιγράφει πώς η PwC βοήθησε τον Alexey Mordashov, έναν από τους πλουσιότερους βιομήχανους της Ρωσίας, να μεταβιβάσει περιουσιακά στοιχεία ύψους 1,4 δισεκατομμυρίου δολαρίων για να γλιτώσει από τις κυρώσεις της ΕΕ.
Το κυπριακό υπουργείο Οικονομικών είναι ενήμερο για τις μεταβιβάσεις των μετοχών και διεξάγεται ποινική έρευνα, ανέφερε στο ICIJ αξιωματούχος του υπουργείου.
«Όλες οι πληροφορίες και οι κανονιστικές ειδοποιήσεις σχετικά με τη μεταβίβαση μετοχών αποκαλύφθηκαν δεόντως στις αρμόδιες αρχές και δημοσιοποιήθηκαν στον βαθμό που απαιτείται από το νόμο», σχολίασε με γραπτή δήλωση η εκπρόσωπος του Mordashov, Anastasia Mishanina. «Ούτε μια φορά στη μακρόχρονη καριέρα του ο κ. Mordashov, ή οποιαδήποτε από τις εταιρείες που διευθύνει, δεν παραβίασε οποιονδήποτε νόμο, είτε στην Ευρώπη, είτε στη Ρωσία, είτε σε οποιαδήποτε άλλη δικαιοδοσία», διαβεβαιώνει η εκπρόσωπος του Ρώσου μεγιστάνα.
Σχεδόν το ίδιο διάστημα η PwC Κύπρου φέρεται να συνέδραμε τη μεταφορά επιπλέον 100 εκατομμυρίων δολαρίων για ένα ζευγάρι Ρώσων «ολιγαρχών» τους οποίους το Ηνωμένο Βασίλειο ενέταξε σε λίστα της ρωσικής ελίτ που θα βοηθούσε τον Πούτιν να χρηματοδοτήσει την εισβολή στην Ουκρανία.
Το ICIJ γράφει πως διαπίστωσε ότι η PwC Κύπρου συνεργάστηκε με τουλάχιστον 12 από τους 25 Ρώσους είναι ενταγμένοι σε λίστες κυρώσεων από τις κυβερνήσεις δυτικών κρατών ή την Ουκρανία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία το 2014 και τον πόλεμο στο Ντονμπάς.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η PwC ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει τη Ρωσία και διέταξε τις θυγατρικές της να διακόψουν τις εργασίες για πελάτες που υπόκεινται σε κυρώσεις, αλλά μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. «Οποιαδήποτε κύρωση σε συγκεκριμένες ρωσικές οντότητες ή άτομα που επιβάλλεται οπουδήποτε στον κόσμο θα εφαρμοστεί παντού στον κόσμο», έγραψε η PwC στην ιστοσελίδα της.
Στη συνέχεια, εταίροι της PwC Κύπρου εγκατέλειψαν την εταιρεία και ίδρυσαν μια καινούργια ενώ ανέλαβαν και τα ηνία εταιρειών που ανήκαν στο ζευγάρι των «ολιγαρχών» που είχε στοχοποιήσει το Ηνωμένο Βασίλειο ως χρηματοδότες του πολέμου της Ρωσίας.
Αυτή η εταιρεία, σύμφωνα με το ICIJ, ονομάζεται Kiteserve και συστεγάζεται στο ίδιο κτίριο με τα γραφεία της PwC στη Λεμεσό.
Η Kiteserve διέκοψε τους δεσμούς μόνο όταν το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλε κυρώσεις στο ζευγάρι των Ρώσων, δηλαδή το 2022.
Ν. Χριστοδουλίδης: Το όνομα της Κύπρου πάνω από όλα
Σχολιάζοντας την έρευνα ο Κύπριος πρόεδρος, Νίκος Χριστοδουλίδης, υποστήριξε ότι όλα τα δεδομένα της έρευνας θα διερευνηθούν από τη Δικαιοσύνη, διότι «κανείς δεν είναι υπεράνω της φήμης της χώρας μας».
Σε ερώτηση αναφορικά με τον χρονικό ορίζοντα της δικαστικής διερεύνησης, ο κ. Χριστοδουλίδης διαβεβαίωσε πως «θα πρέπει να τελειώνουμε με αυτό το θέμα». «Η φήμη της χώρας μας, η αξιοπιστία της χώρας μας είναι καθοριστικής σημασίας μέσα στην προσπάθεια του συνόλου του κυπριακού λαού, ώστε να έχουμε μια ισχυρή και ανθεκτική οικονομία που θα μας επιτρέπει να έχουμε μια στοχευμένη κοινωνική πολιτική, και μια ισχυρή οικονομία που θα μας επιτρέπει να επενδύουμε στους τομείς της Υγείας, της Παιδείας και άλλους τομείς», συνέχισε ο ίδιος.
«Άρα, φυσικά είναι ένα θέμα πολύ ψηλά στις προτεραιότητές μας», πρόσθεσε ο Κύπριος πρόεδρος.
Οι κρυφές συμφωνίες του Αμπράμοβιτς
Μέσα σε όλα αυτά η βρετανική εφημερίδα Guardian αποκάλυψε πως ένας εκ των ανθρώπων που έδρασαν στο παρασκήνιο για να προστατεύσουν την περιουσία τους ήταν και ο άλλοτε ιδιοκτήτης της Τσέλσι, Ρόμαν Αμπράμοβιτς.
«Φέρονται να δόθηκαν δεκάδες εκατομμύρια σε υπεράκτιες πληρωμές που πραγματοποίησε ο Ρομάν Αμπράμοβιτς κατά τη διάρκεια της ιδιοκτησίας του ποδοσφαιρικού συλλόγου Τσέλσι σε πράκτορες, σκάουτς και στελέχη συλλόγων που μπορεί να παραβίασαν τους αυστηρούς κανόνες ποδοσφαίρου» γράφει ο Guardian.
«Αδιευκρίνιστες συμφωνίες που επέτρεψαν στον Αμπράμοβιτς και τον υπερ-πράκτορα Πίνι Ζαχάβι να ελέγχουν τις καριέρες 21 νεαρών ποδοσφαιριστών υπό αμφιλεγόμενες συμφωνίες ιδιοκτησίας τρίτων», προστίθεται στο σχετικό δημοσίευμα.