Χρονιά υλοποίησης πολλών και σημαντικών αλλαγών θα είναι η φετινή, σύμφωνα με τον υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Κυριάκο Πιερρακάκη. Σε συνέντευξή του στη «ΜτΚ» μιλά για τις καινοτομίες που θα εφαρμοστούν σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, για την επερχόμενη ίδρυση των Μη Κρατικών – Μη Κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων και την παράλληλη στήριξη των ΑΕΙ. Προχωρά σε μία πρώτη αποτίμηση των παιδαγωγικών μέτρων για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και αποκαλύπτει τους στόχους που έχει θέσει, μέχρι την ολοκλήρωση της θητείας του στο Παιδείας.
Βρισκόμαστε μερικά 24ωρα προτού ανοίξουν τα σχολεία. Ποιες αλλαγές θα δούμε φέτος σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένου και του αριθμού προσλήψεων εκπαιδευτικών;
Το σχολικό έτος 2024 – 2025 θα είναι μια χρονιά υλοποίησης πολλών και σημαντικών καινοτομιών. Όπως αναφέρατε και εσείς, η πρώτη αλλαγή που θα δουν στο πρώτο κουδούνι οι γονείς και οι μαθητές θα είναι οι πολύ περισσότεροι μόνιμοι εκπαιδευτικοί, χάρη στους 10.000 διορισμούς που πραγματοποιήσαμε – τον μεγαλύτερο αριθμό των τελευταίων ετών. Η αλλαγή θα είναι περισσότερο ορατή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και την ειδική αγωγή, όπου δώσαμε έμφαση φέτος. Στόχος μας είναι να διατηρήσουμε τους υψηλούς αριθμούς διορισμών και τα επόμενα χρόνια, σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία Εσωτερικών και Οικονομικών.
Από εκεί και πέρα, ένα νέο εργαλείο που πιστεύουμε ότι θα υποστηρίξει ουσιαστικά την εκπαιδευτική διαδικασία είναι το «Ψηφιακό Φροντιστήριο». Ήδη έχουμε μια πρώτη εικόνα της λειτουργίας του, καθώς στο digitalschool.gov.gr έχουν αναρτηθεί και είναι διαθέσιμες για όλους βιντεοσκοπημένες διαλέξεις από εκπαιδευτικούς στα μαθήματα της Γλώσσας και των Μαθηματικών, σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου. Μέσα στη χρονιά θα προστίθεται διαρκώς νέο περιεχόμενο, που θα καλύπτει το σύνολο της ύλης από την Α’ Δημοτικού μέχρι και την Β’ Λυκείου.
Ειδικά για τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα της Γ΄ Λυκείου το «Ψηφιακό Φροντιστήριο» θα παρέχει ζωντανές, δωρεάν τηλεδιαλέξεις κατά τις απογευματινές ώρες. Με τον τρόπο αυτό θέλουμε να πετύχουμε δύο στόχους: αφενός να ενδυναμώσουμε την εκπαιδευτική διαδικασία για όλους και αφετέρου να ενισχύσουμε τα παιδιά των πιο αδύναμων οικονομικά οικογενειών και των απομακρυσμένων περιοχών, παρέχοντάς τους εντελώς δωρεάν μια πρόσθετη υποστήριξη.
Οι μαθητές του Λυκείου θα έχουν φέτος δύο νέα εργαλεία επαγγελματικού προσανατολισμού: πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο και μια δωρεάν διαδικτυακή συνεδρία με σύμβουλο επαγγελματικού προσανατολισμού, ώστε, με την κατάλληλη καθοδήγηση να αποκτήσουν πληρέστερη εικόνα για τις επιστημονικές και επαγγελματικές τους προοπτικές. Επιπλέον, τα παιδιά που ζουν σε ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιοχές όπως η Γαύδος θα έχουν μόνιμα, με φυσική παρουσία τρεις εκπαιδευτικούς και ψηφιακό μάθημα σε απευθείας σύνδεση με την τάξη ενός από τα κοντινότερα σχολεία.
Τέλος, έχουμε δρομολογήσει μια σειρά από αλλαγές σε διδακτέα ύλη και τρόπο διδασκαλίας. Η κυριότερη τομή θα είναι η πρώτη επαφή των μαθητών με το πολλαπλό βιβλίο – αρχικά στην ψηφιακή του μορφή. Παράλληλα, από το δεύτερο μισό της σχολικής χρονιάς θα καθιερώσουμε στο μάθημα της Λογοτεχνίας τη διδασκαλία ολοκληρωμένων λογοτεχνικών έργων, που θα αποτελέσει κομμάτι της ευρύτερης στρατηγικής μας για την προώθηση της φιλαναγνωσίας. Και, βέβαια, στην Πληροφορική θα δοθεί στους μαθητές ένα νέο, σύγχρονο ψηφιακό βιβλίο, που θα ανταποκρίνεται στα τρέχοντα τεχνολογικά δεδομένα.
Ήδη από την περσινή χρονιά προχωρήσατε στην αναβάθμιση του τρόπου διδασκαλίας με διαδραστικούς πίνακες και, όπως ήδη αναφέρατε, στο «Ψηφιακό Φροντιστήριο» σε Γλώσσα και Μαθηματικά Γυμνασίου. Υπάρχει μία πρώτη αποτίμηση αυτών των ενεργειών;
Θα σας απαντήσω με την προσωπική μου εμπειρία: πριν από λίγους μήνες επισκέφτηκα ένα σχολείο της Θεσσαλονίκης, όπου ο δάσκαλος των Θρησκευτικών – ο οποίος ήταν και ιερέας – χρησιμοποιούσε τον διαδραστικό πίνακα για να προβάλει ένα βίντεο με τις διαφορές μεταξύ Ορθόδοξων και Καθολικών ναών. Αν παρατηρούσατε με πόση προσοχή και πόσο ενδιαφέρον παρακολουθούσαν τα παιδιά, θα βλέπατε στην πράξη τη χρησιμότητα των διαδραστικών πινάκων, οι οποίοι να σημειώσουμε ότι μέχρι το τέλος του 2024 θα έχουν εγκατασταθεί σε όλες οι σχολικές τάξεις από Ε΄ Δημοτικού και πάνω.
Η δική μας προσέγγιση είναι ότι τα ψηφιακά εργαλεία δεν υποκαθιστούν, αλλά έρχονται να συμπληρώσουν, να ενισχύσουν την εκπαιδευτική διαδικασία και τη σχέση μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών. Υπό αυτή την οπτική, η πρώτη αποτίμηση τόσο των διαδραστικών πινάκων, όσο και του «Ψηφιακού Φροντιστηρίου» είναι θετική και πιστεύουμε ότι στο μέλλον, με την προσθήκη επιπλέον λειτουργιών, τα εργαλεία αυτά θα είναι ακόμα πιο χρήσιμα στην εκπαιδευτική καθημερινότητα.
Ο πρωθυπουργός αλλά κι εσείς προσωπικά έχετε αναφερθεί στην ανάγκη να υπάρξουν τροποποιήσεις στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, με γνώμονα και τις ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις μαθητών και μαθητριών στις εξετάσεις PISA. Ποιες θα είναι αυτές και από πότε θα αρχίσουν να εφαρμόζονται;
Η PISA του ΟΟΣΑ αποτελεί την πιο αξιόπιστη έρευνα παγκοσμίως για τις επιδόσεις των μαθητών. Πράγματι, τα αποτελέσματα μαρτυρούν μια πτώση σε αυτές τις επιδόσεις η οποία δεν αποτελεί «ελληνικό φαινόμενο», καθώς παρατηρείται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και θεωρείται «COVID effect». Ωστόσο, θέλουμε να βελτιώσουμε τα αποτελέσματα της χώρας και γι’ αυτό βρισκόμαστε σε στενή συνεργασία με τον ίδιο τον ΟΟΣΑ, ώστε να σχεδιάσουμε τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις προς αυτή την κατεύθυνση.
Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι η βασική διαφορά της PISA με το δικό μας εξεταστικό σύστημα είναι ότι η PISA εστιάζει στη διεπιστημονικότητα, στη συνδυαστική σκέψη και όχι στην απομνημόνευση. Θέλουμε, λοιπόν, να κινηθούμε περισσότερο προς αυτές τις δεξιότητες – προφανώς όχι μόνο για να βελτιωθούμε στην PISA, αλλά γιατί βλέπουμε ότι αυτές οι δεξιότητες γίνονται ολοένα και πιο αναγκαίες. Ουσιαστικά, οι αλλαγές που σας ανέφερα ήδη και όλες όσες θα δρομολογήσουμε αποσκοπούν στην ανάπτυξη της αλγοριθμικής και κριτικής σκέψης και στην ικανότητα επίλυσης συνδυαστικών προβλημάτων.
Τον Σεπτέμβριο του 2025 αρχίζει η λειτουργία των Μη Κρατικών – Μη Κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων. Ποιες σχολές θα ανοίξουν στη Θεσσαλονίκη και σε τι στάδιο βρισκόμαστε ως προς την κατάθεση αιτήσεων στην Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης;
Τη δεδομένη στιγμή μπορώ να σας πω ότι υφίσταται έντονο ενδιαφέρον από ξένα ιδρύματα για να ιδρύσουν παραρτήματα τόσο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όσο και ευρύτερα στην Ελλάδα. Όλα προχωρούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα και πιστεύω ότι σύντομα θα μπορούμε να έχουμε τις σχετικές ανακοινώσεις. Πιστεύουμε πολύ στον ρόλο της ΕΘΑΑΕ, της ανεξάρτητης αρχής, γι’ αυτό και την έχουμε ενισχύσει θεσμικά με τις πρόσφατες νομοθετικές μας παρεμβάσεις, με στόχο να επιτελέσει αυτή τη διαδικασία, αλλά και ευρύτερα την εξαιρετικά κομβική αποστολή της για τη διαρκή αναβάθμιση της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Παράλληλα με την ίδρυση μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων, προχωρήσατε στην ενίσχυση των Δημόσιων Πανεπιστημίων, με ακαδημαϊκούς να επισημαίνουν βέβαια τα υπαρκτά ζητήματα υποστελέχωσης και υποδομών. Αυτά, θα έχουν αντιμετωπιστεί μέχρι να ανοίξουν τα Μη Κρατικά, ώστε τα Δημόσια ΑΕΙ να παραμείνουν ανταγωνιστικά;
Τα Δημόσια Πανεπιστήμια αποτελούν για εμάς τη ναυαρχίδα της ανώτατης εκπαίδευσης και η ενίσχυσή τους ήταν, είναι και θα είναι η πρώτη μας προτεραιότητα. Και επιτρέψτε μου να τονίσω ότι ενίσχυσή τους δεν έχει να κάνει με την εγκατάσταση των μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων, αλλά πρόκειται για έναν απολύτως αυτοτελή στόχο: τη διαρκή αναβάθμιση των ΑΕΙ μας, ώστε να είναι δυναμικά, εξωστρεφή, καινοτόμα και ανταγωνιστικά στον διεθνή ακαδημαϊκό χάρτη - όχι μόνο προς τα παραρτήματα.
Τα ζητήματα υποστελέχωσης και υποδομών τα αναγνωρίζουμε πρώτοι εμείς και ήδη έχουμε αναλάβει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το περασμένο ακαδημαϊκό έτος μόνο για τις Ιατρικές Σχολές ανακοινώσαμε 270 νέες θέσεις μελών ΔΕΠ. Ως προς τους πόρους των πανεπιστημίων, από το 2019 και εντεύθεν η τακτική κρατική χρηματοδότηση αυξάνεται κάθε χρόνο, έχοντας καταγράψει μια συνολική αύξηση της τάξης του 50% σε σχέση με το ιστορικό χαμηλό που βρισκόταν το 2018. Και, βέβαια, μέσω των πρόσθετων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, το ΕΣΠΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης και οι ΣΔΙΤ, δίνουμε στα ΑΕΙ μας επιπλέον χρηματοδοτικούς πόρους για να αναβαθμίζουν τα προγράμματα σπουδών, το ανθρώπινο δυναμικό και τις υποδομές τους. Αποτελεί δέσμευσή μας να συνεχίσουμε να στηρίζουμε τα δημόσια Πανεπιστήμιά μας, στο μέτρο των δημοσιονομικών μας δυνατοτήτων.
Η κυβέρνησή σας έχει προαναγγείλει ήδη από το ’19 τη θέσπιση του Εθνικού Απολυτηρίου. Την ίδια ώρα ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ έχουν ζητήσει να «ανοίξει» ο διάλογος για ένα νέο σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ποιος είναι ο σχεδιασμός σας;
Το σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί για εμάς ένα κομμάτι της συζήτησης για τη βελτίωση του σχολείου – θα σας έλεγα, μάλιστα, ότι πιστεύουμε ότι η συζήτηση πρέπει να καταλήγει εκεί και όχι να ξεκινά από αυτό. Ασφαλώς και εξετάζουμε όλες τις προτάσεις και όλα τα καλά παραδείγματα άλλων χωρών. Δεν σας κρύβω ότι αποτελεί και δική μας επιθυμία ένα σύστημα που θα ιεραρχεί πολύ ψηλότερα την ουσιαστική γνώση σε σχέση με την αποστήθιση. Ωστόσο, οι Πανελλαδικές έχουν κατοχυρώσει το κεκτημένο της διαφάνειας στη συνείδηση της συντριπτικής πλειονότητας των πολιτών και αυτό το κεκτημένο σκοπεύουμε να διατηρήσουμε ανεξάρτητα από το μοντέλο που θα επιλέξουμε μέσα από έναν ευρύτατο πολιτικό και κοινωνικό διάλογο.
Να πάμε και στο θέμα της ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, φαινόμενα που βρίσκονται σε έξαρση, σε παγκόσμια κλίμακα. Τον Απρίλιο ανακοινώσατε από τη Θεσσαλονίκη ένα πλέγμα μέτρων με στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση. Ποια είναι τα έως τώρα αποτελέσματα από τη λειτουργία της πλατφόρμας και την εφαρμογή παιδαγωγικών μέτρων που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων απαγόρευση χρήσης κινητών, ευκολότερη αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος και συνυπαιτιότητα των γονέων;
Τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού όντως εντείνονται ως προς τη σοβαρότητά τους – και αυτό συνιστά μια διαπίστωση στην οποία συγκλίνουν όλες οι διεθνείς έρευνες για τις περισσότερες χώρες. Γι’ αυτό, άλλωστε, και ανακοινώσαμε την Εθνική Στρατηγική για την Αντιμετώπιση της Ενδοσχολικής Βίας και του Εκφοβισμού, πτυχές της οποίας είναι και τα μέτρα που αναφέρετε. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα κρίσιμα κομμάτια της τα οποία τίθενται σε εφαρμογή με το νέο σχολικό έτος: δράσεις ενεργού πολίτη για τους μαθητές, προγράμματα επιμορφώσεων για εκπαιδευτικούς, που θα έρθουν να συμπληρώσουν το πλαίσιο κανόνων συμπεριφοράς εντός σχολικού περιβάλλοντος που έχουμε ήδη καθιερώσει.
Η πρώτη αποτίμηση είναι αναμφίβολα θετική. Η πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr έχει δεχτεί εκατοντάδες αναφορές, δημιουργώντας συνθήκες διαφάνειας ως προς την καταγραφή και την εξέταση καταγγελιών. Η καμπάνια που δημιουργήσαμε με την πολύτιμη αρωγή του Ιδρύματος Ωνάση, ευαισθητοποίησε όχι μόνο τους άμεσα ενδιαφερόμενους, αλλά την κοινωνία ευρύτερα. Και πιστεύω ότι, με την Εθνική Στρατηγική σε πλήρη ανάπτυξη με το νέο σχολικό έτος, θα δοθούν στα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς τα κατάλληλα εργαλεία για να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά αυτό το πολύπλευρο ζήτημα.
Τέλος, με την ολοκλήρωση της θητείας στο ΥΠΑΙΘΑ, ποιους στόχους θέλετε να έχετε πετύχει;
Αυτή είναι μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση. Ξέρετε, σε σχέση με το προηγούμενο χαρτοφυλάκιο που μου είχε ανατεθεί, της ψηφιακής διακυβέρνησης, η βασική διαφορά είναι ο χρόνος ωρίμανσης των αλλαγών. Στην ψηφιοποίηση τα αποτελέσματα γινόταν ορατά στην καθημερινότητα όλων με την έναρξη λειτουργίας μιας πλατφόρμας, ενώ αντίθετα στην παιδεία μια αλλαγή απαιτεί πολλά χρόνια για να αποτυπωθεί. Θα σας έλεγα, λοιπόν, ότι φιλοδοξία όλων μας στο Υπουργείο Παιδείας είναι να πραγματοποιήσουμε ουσιαστικές – μικρές και μεγάλες – αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, με στόχο να εκσυγχρονίσουμε συνολικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα σε όσα σημεία του δεν ανταποκρίνεται στα σύγχρονα δεδομένα. Με τον τρόπο αυτό, θα βοηθήσουμε τις μαθήτριες και τους μαθητές του σήμερα να εξελιχθούν σε υπεύθυνους πολίτες και καλούς επαγγελματίες. Να κινητοποιεί τα ενδιαφέροντά τους και να τους διδάσκει αξίες όπως ο εθελοντισμός, η ενσυναίσθηση, η αγάπη για τη διαρκή μάθηση, η πρόοδος μέσα από τη δουλειά και τη συνεργασία. Σε αυτόν τον κεντρικό στόχο συγκλίνουν όλες οι πρωτοβουλίες που έχουμε αναλάβει και εκεί θα αποσκοπούν και οι επόμενες παρεμβάσεις μας.
*Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 7-8 Σεπτεμβρίου