Κλιμακωτή αύξηση της παραβατικότητας των ανηλίκων καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στη Λάρισα, με τους ειδικούς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα της Κυριακής 7 Μαΐου η Λάρισα σοκάρεται στο άκουσμα της είδησης ότι μια 22χρονη έπεσε θύμα ομαδικού βιασμού από ομάδα νεαρών στον Τύρναβο.
Την επόμενη μέρα γίνονται γνωστές περισσότερες λεπτομέρειες. Οι δράστες ήταν τρεις ανήλικοι ηλικίας 17 ετών, ενώ μαζί τους ήταν και ένας 14χρονος.
Ένα περίπου μήνα μετά συλλαμβάνονται σε μαγαζί της Λάρισας για παράβαση της νομοθεσίας περί ναρκωτικών, τέσσερις μαθητές ηλικίας από 14 έως 16 ετών. Παράλληλα, προς το τέλος Ιουνίου η αστυνομία ενημερώνει για τη σύλληψη τεσσάρων ανηλίκων που κατηγορούνταν για κλοπή μοτοσικλέτας ενώ ενώ πριν από μερικές ημέρες δύο ανήλικοι με καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους έκλεψαν από μια Λαρισαία το κινητό της, την ώρα που περπατούσε. Όπως αναφέρει το larissanet.gr, αυτές είναι τέσσερις μόνο από τις σοβαρές υποθέσεις παραβατικότητας ανηλίκων που απασχόλησαν τις αρχές κατά το τελευταίο εξάμηνο, τη στιγμή που το φαινόμενο στη Λάρισα κατέγραψε -σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά της αστυνομίας- αύξηση 28,8% από το 2021 στο 2022, συνεχίζοντας την αυξητική τάση που καταγράφεται ήδη από το 2020.
Το φαινόμενο της παραβατικότητας ανηλίκων, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι πολυσύνθετο και πολυδιάστατο και η αντιμετώπισή του απαιτεί πολυεπίπεδη δράση από την οικογένεια, το σχολείο, το κοινωνικό περιβάλλον και άλλους φορείς.
Το προφίλ των ανήλικων παραβατών
Σχετικά με το προφίλ των ανήλικων παραβατών στη χώρα μας, η Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος, δρ. Αγγελική Καρδαρά, συγγραφέας του βιβλίου «Νέοι Παγιδευμένοι στα Παιχνίδια της Βίας: Εγκλήματα με Δράστες και Θύματα Νέους», αναφέρει ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι αγόρια, ένας σημαντικός αριθμός εμφανίζει εμπλοκή με εξαρτησιογόνες ουσίες και ένα ποσοστό αυτών των νέων αντιμετωπίζει ψυχοκοινωνικά ζητήματα. Επίσης πρόκειται για παιδιά που έχουν πολύ κακή σχέση με το σχολείο, δηλαδή είτε εγκαταλείπουν πρώιμα τις σχολικές τους σπουδές, είτε έχουν χαμηλές σχολικές επιδόσεις, οι οποίες συνδυάζονται με παρατεταμένες και αδικαιολόγητες απουσίες από το σχολείο.
«Πρόκειται για νεαρά άτομα που δεν θέτουν στόχους για τη ζωή και τα οποία εκδηλώνουν έντονη αμφισβήτηση προς πρόσωπα και θεσμούς. Έχει κλονιστεί η εμπιστοσύνη τους. Επίσης προέρχονται από οικογένειες με σοβαρές δυσλειτουργίες. Οι δυσλειτουργίες διακρίνονται σε ορατές αλλά και μη ορατές. Ως προς τις ορατές δυσλειτουργίες μπορεί να προέρχονται, για παράδειγμα, από οικογένειες των οποίων τα μέλη κάνουν χρήση ουσιών ή/και κατάχρηση αλκοόλ, ο ένας γονιός να βρίσκεται στη φυλακή ή ακόμα και οι δύο γονείς, να αντιμετωπίζονται στους κόλπους της οικογένειας οξύτατα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα κλπ. Στον αντίποδα βλέπουμε οικογένειες που φαινομενικά τουλάχιστον δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα, με καλό εκπαιδευτικό, κοινωνικό-οικονομικό υπόβαθρο, ωστόσο οι δυσλειτουργίες σε αυτές τις περιπτώσεις πηγάζουν από την πολύ περιορισμένη έως και παντελή έλλειψη επικοινωνίας γονέων – παιδιών, από την αδιαφορία των γονέων για τις βαθύτερες ανάγκες των παιδιών τους κλπ. Πρόκειται δηλαδή για συναισθηματικά απόντες γονείς», σημείωσε η κ. Καρδαρά.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η νεανική παραβατικότητα
«Το φαινόμενο πρέπει να προσεγγιστεί ολιστικά και σίγουρα να εξετάσουμε το πώς οι οικογένειες μπορούν να ενισχυθούν. Επομένως, η νεανική παραβατικότητα πρέπει να προσεγγιστεί σε συνάρτηση με τα σοβαρά κοινωνικά ζητήματα που αναδύονται στη σύγχρονη εποχή και που, σαφώς, ασκούν αρνητικές επιδράσεις και στη νεολαία μας. Κρίνω επίσης πολύ σημαντικό να δοθούν στη νέα γενιά ισχυρά κίνητρα για δημιουργία και θετική δράση και μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα και ευρύτερα μέσα από την εργασία και την Πολιτεία», ανέφερε στο larissanet.gr η κ. Καρδαρά σχετικά με την αντιμετώπιση του φαινομένου, ενώ επισήμανε την ανάγκη περαιτέρω ενίσχυσης του θεσμού του σχολείου «ώστε να διαδραματίσει έναν θετικό ρόλο στην πρόληψη του φαινομένου και στην έγκαιρη παρέμβαση».
Η πρόληψη σύμφωνα με την κ. Καρδαρά, είναι επίσης το στοιχείο που πρέπει να έχουμε στο νου μας μιλώντας για το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας, τονίζοντας πως «είναι καίριας σημασίας να προλάβουμε το ανήλικο άτομο από την εμπλοκή του με τον ποινικό νόμο. Συνεπώς, προτού μιλήσουμε για καταστολή είναι αναγκαίο να εστιάσουμε εκτενέστερα στην πρόληψη και την έγκαιρη παρέμβαση. Αυτά να είναι τα πρωταρχικά ζητούμενά μας. Προς αυτή την κατεύθυνση, η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση σοβαρών κοινωνικών ζητημάτων, η ενίσχυση των οικογενειών, η επένδυση στην εκπαίδευση και την παιδεία είναι απαραίτητο να έρθουν στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος, με στόχο την αποτελεσματικότερη διαχείριση του φαινομένου της παραβατικότητας ανηλίκων».