Λερναία Ύδρα η ακρίβεια

Σε συνθήκες πολεμικής οικονομίας πορεύεται πλέον το οικονομικό επιτελείο, καθώς οι πολεμικές συρράξεις συνεχίζονται χωρίς να διαφαίνεται φως στον ορίζοντα ενώ η αβεβαιότητα που τις συνοδεύει εντείνεται, θέτοντας σε κίνδυνο τις δημοσιονομικές ισορροπίες, τα εισοδήματα των πολιτών και τα οικονομικά μεγέθη.

Την ώρα που οι τιμές φαίνεται ότι θα παραμείνουν πολύ καιρό στα ύψη πλανάται απειλητικά πλέον το φάντασμα του στασιμοπληθωρισμού (δηλαδή μία κατάσταση όπου ο πληθωρισμός είναι υψηλός, η οικονομική ανάπτυξη χαμηλή και η ανεργία παραμένει σταθερά υψηλή και συνοδεύεται ταυτόχρονα από αύξηση του κόστους ζωής), σύμφωνα και με την έκθεση διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα.

Mε τον κλοιό της ακρίβειας να καθίσταται ολοένα και πιο ασφυκτικός, άνοδο 8,9% σημείωσε ο πληθωρισμός τον Μάρτιο, από αύξηση 7,2% τον Φεβρουάριο και έναντι μείωσης 1,6% τον Μάρτιο 2021, καθώς ανατιμήσεις καταγράφηκαν σε όλες τις επιμέρους ομάδες αγαθών και υπηρεσιών που μετέχουν στην κατάρτιση του γενικού δείκτη, εκτός μόνον από τις επικοινωνίες.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μεταξύ Μαρτίου 2022 και Μαρτίου 2021 συνεχίστηκε η άνοδος του ενεργειακού κόστους (λόγω και του πολέμου), καθώς ανατιμήσεις σημειώθηκαν σε: ηλεκτρισμό (79,3%), φυσικό αέριο (68,3%) και πετρέλαιο θέρμανσης (58,5%). Κατ’ επέκταση υπήρξαν αυξήσεις τιμών σε: καύσιμα και λιπαντικά (29%), μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (26,8%) και μεταφορά επιβατών με πλοίο (16%). Στο λεγόμενο «καλάθι της νοικοκυράς», οι τιμές αυξήθηκαν σε: έλαια και λίπη (19,9%), λαχανικά γενικά (13,6%), γαλακτοκομικά και αυγά (8,4%), φρούτα νωπά (7,8%), ψωμί και δημητριακά (7,6%), κρέατα γενικά (6,4%), καφέ (5,4%), λοιπά τρόφιμα (5,1%), ψάρια γενικά (3,5%), ζάχαρη-σοκολάτες-γλυκά-παγωτά (3,4%), κρασιά (2,7%) και μεταλλικό νερό-αναψυκτικά-χυμοί φρούτων (2,3%).

Ενώ, σε έναν μόνο μήνα (Μάρτιος προς Φεβρουάριο) συνεχίστηκε η άνοδος του ενεργειακού κόστους, καθώς ανατιμήθηκαν περαιτέρω, το πετρέλαιο θέρμανσης (18,3%) και ο ηλεκτρισμός (4,6%), αν και μειώθηκαν οι πολύ υψηλές τιμές του φυσικού αερίου κατά (7,3%). Ως αποτέλεσμα, νέες αυξήσεις τιμών καταγράφηκαν σε: μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (20,9%), μεταφορά επιβατών με πλοίο (12,3%) και καύσιμα και λιπαντικά (9,6%). Στα είδη διατροφής, νέες ανατιμήσεις σημειώθηκαν σε: πουλερικά (3,4%), ελαιόλαδο (3,1%), τυριά (2,9%), αρνί και κατσίκι (2,4%), πατάτες (2,2%), ψωμί (2%), κρασιά (1,9%) και μοσχάρι (0,6%), ενώ μειώσεις τιμών υπήρξαν σε: λαχανικά νωπά (4,8%) και ψάρια νωπά (4,2%).

Παράλληλα, ωστόσο, νέες αυξήσεις τιμών υπήρξαν και σε: κινηματογράφους-θέατρα (9,2%), ξενοδοχεία-μοτέλ-πανδοχεία (7,4%), εστιατόρια-ζαχαροπλαστεία-καφενεία (0,7%), αυτοκίνητα καινούρια (0,5%) και άλλα είδη ατομικής φροντίδας (0,5%).

Με τις συνθήκες να καθίστανται ολοένα και πιο δυσχερείς, πέρα από τα μέτρα που ήδη τρέχουν (επιδοτήσεις για ενέργεια, κουπόνι βενζίνης, επίδομα ακρίβειας), η κυβέρνηση αναζητά και άλλα… πολεμοφόδια για να στήσει φράγματα που θα αναχαιτίσουν την επέλαση της ακρίβειας.

Στο πλαίσιο αυτό, δημιουργείται «μαξιλάρι» για στήριξη του πληθυσμού με νέα μέτρα και κάλυψη των αυξημένων αναγκών του Δημοσίου. Ήδη κατατέθηκε συμπληρωματικός προϋπολογισμός, με 2 δισ. ευρώ επιπλέον δαπάνες. Οι δαπάνες αυτές θα κατευθυνθούν κυρίως στη συνέχιση της στήριξης των νοικοκυριών για τα τιμολόγια ρεύματος, εφόσον εξαντληθούν οι πόροι του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, κάτι που δείχνει όλο και πιο πιθανό. Εκτιμάται ότι περίπου 1 δισ. ευρώ ίσως χρειαστεί να συνεισφέρει ο προϋπολογισμός για να καλυφθεί η επιδότηση για το σύνολο του έτους.

Άλλες παρεμβάσεις δεν αποκλείεται να περιλαμβάνουν μέτρα που μπορεί να σχετίζονται με πιθανή επέκταση ορισμένων από εκείνα που έχουν ήδη ληφθεί όπως για παράδειγμα πιθανή επέκταση της επιδότησης των καυσίμων κι άλλων που μπορεί να χρειαστεί να αποφασιστούν το επόμενο χρονικό διάστημα.

Η κυβέρνηση ανάλογα και με την αποτελεσματικότητα των δράσεων που ήδη έχουν ληφθεί, την διαμόρφωση των δημοσιονομικών μεγεθών και βεβαίως την διάρκεια του πολέμου είναι λίαν πιθανό να βγάλει από τη φαρέτρα της τα ακόλουθα:

1) Μείωση του ΦΠΑ σε βασικά είδη διατροφής, με ορίζοντα 3 μηνών. Κρίνεται… απαγορευτικό να μηδενιστεί ο ΦΠΑ και το επικρατέστερο σενάριο είναι να «προσγειωθεί» στο 6% από 13% που είναι σήμερα σε πολύ βασικά τρόφιμα, όπως το ψωμί, το γάλα και το κρέας.

2) Επέκταση κρατικής επιδότησης για τους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου και τον Μάϊο. Μπορεί οι καταναλωτές να κλείνουν σιγά σιγά τους θερμοστάτες, λόγω του ανοιξιάτικου καιρού όμως η κατανάλωση που θα κληθούν να πληρώσουν αφορά το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Εξετάζεται η επιδότηση να είναι μεγαλύτερη σε πολύ ευάλωτες ομάδες, όπως οι χαμηλοσυνταξιούχοι.

3) Έκτακτο επίδομα ενοικίου για να ανταπεξέλθουν τα ευάλωτα νοικοκυριά στο ράλι ανόδου των τιμών στα ακίνητα. Συζητείται να είναι αντίστοιχο με την «επιταγή ακρίβειας» που θα δοθεί τη Μεγάλη Εβδομάδα σε χαμηλοσυνταξιούχους, ΑμεΑ και δικαιούχους προνoιακών επιδομάτων.

4) Επέκταση της επιδότησης του πετρελαίου κίνησης και τον Μάιο (περίπου 15 λεπτά το λίτρο).

Πέρα από αυτά, «ψήνεται» και ρηξικέλευθη παρέμβαση, μετά και το σχετικό σινιάλο του πρωθυπουργού από το φόρουμ των Δελφών, που θα χτυπά στη ρίζα του το φαινόμενο της ακρίβειας και έχει να κάνει με μείωση των τιμών του φυσικού αερίου οι οποίες αποτελούν τη γενεσιουργό αιτία των ανατιμήσεων καθώς ωθούν ανοδικά και τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.

Στο τραπέζι ενδεχομένως μπει και μία νέα ρύθμιση οφειλών για την αποπληρωμή χρεών που δημιουργήθηκαν εξαιτίας της ακρίβειας. Τα ληξιπρόθεσμα χρέη αυγατίζουν αδιάκοπα και στο οικονομικό επιτελείο σκέφτονται κάποιου είδους διευκόλυνση των πολιτών για την κάλυψη των φορολογικών τους υποχρεώσεων.