Η κατανομή και ανακατανομή των αρμοδιοτήτων στη διαχείριση των υδάτων, την αντιμετώπιση καταστροφών και τις σχέσεις αποκεντρωμένης και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, θα είναι από τα πρώτα ζητήματα που θα εξεταστούν στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης πολυεπίπεδης διακυβέρνησης που την ερχόμενη εβδομάδα τίθεται προς ψήφιση στην ολομέλεια της Βουλής. Για τις πρώτες προτεραιότητες της νέας μεταρρύθμισης, έχει ήδη ενημερώσει την επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής, ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης, στο πλαίσιο της συζήτησης του νομοσχεδίου για την «πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και τη διαχείριση κινδύνων στον δημόσιο τομέα», που φιλοδοξεί να λύσει τον «γόρδιο δεσμό» της αλληλοεπικάλυψης και σύγχυσης των αρμοδιοτήτων όλων των φορέων του κράτους, σε όλα τα επίπεδα.
«Το μοντέλο της κατανομής αρμοδιοτήτων που ίσχυσε στο παρελθόν απέτυχε», ανέφερε ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης, κατά τη διάρκεια της συζήτησης, στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή. «Οι διϋπουργικές επιτροπές που λειτούργησαν στο παρελθόν, για το μείζον ζήτημα της κατανομής αρμοδιοτήτων, δεν κατάφεραν ποτέ τίποτα, γιατί στην πραγματικότητα είναι πολιτικά βουλευόμενα όργανα, τα οποία δεν είχαν και την απαραίτητη τεχνογνωσία, για να φέρουν σε πέρας αυτή την αποστολή», είπε ο υπουργός Εσωτερικών.
«Ποιος θα μας πει ποιοι θα είναι οι πόροι που θα συνοδεύουν την μεταφορά μιας αρμοδιότητας; Ποιος θα μας πει το προσωπικό που απαιτείται, για κάθε δράση; Ποιες υπηρεσίες θα μας ενημερώσουν γι΄αυτό; Πόσο γρήγορα; Με ποια ακρίβεια; Ποιος θα έχει αυτή τη συστηματική παρακολούθηση που απαιτείται; Αυτά δεν έχουν γίνει στο παρελθόν ποτέ. Ξεκινούσαν και δεν μπορούσαν να συνεχίσουν. Γι΄αυτό δεν έφεραν και αποτέλεσμα», είπε ο Μάκης Βορίδης και πρόσθεσε ότι πλέον θα υπάρχει μεθοδολογία, αρχές, κριτήρια για την κατανομή και ανακατανομή αρμοδιοτήτων, οι αποφάσεις για τα σχέδια δράσης θα είναι δεσμευτικά.
Ο κ. Βορίδης έχει ήδη ενημερώσει την επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής, στην οποία το νομοσχέδιο τελεί στο στάδιο της επεξεργασίας, ότι μέσα στο χρόνο θα αρχίσει να μελετάται το ζήτημα της κατανομής των αρμοδιοτήτων στη διαχείριση των υδάτων, τα ζητήματα των καταστροφών και τα ζητήματα στις σχέσεις αποκεντρωμένης και περιφερειακής αυτοδιοίκησης.
«Δεν λέω ότι αυτό που ξεκινάει σήμερα, ως νομοθεσία, είναι κάτι που ολοκληρώνεται σήμερα. Είναι κάτι που ξεκινάει σήμερα και προφανώς, θα πάρει πολύ δουλειά. Όμως το να απορρίπτεις ένα τέτοιο εργαλείο, και να το απορρίπτεις μάλιστα επί της αρχής, και όχι γιατί δεν σου αρέσει η μια ή η άλλη διάταξη, αυτό είναι μια κλασσική στάση που συναντάμε από τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης. Προφανώς τις χαρακτηρίζει. Εν τέλει, αυτό που θα ψηφίσει την Τρίτη το κοινοβούλιο, στην Ολομέλεια, είναι κάτι που θα συνοδεύσει τη δράση της δημόσιας διοίκησης, για πάρα πολλά χρόνια», είπε ο υπουργός Εσωτερικών, σχολιάζοντας την θέση που έλαβαν τα κόμματα στην επί της αρχής ψήφιση του σχεδίου νόμου στην επιτροπή. Υπέρ του νομοσχεδίου τάσσεται, προς το παρόν, μόνο η ΝΔ. Καταψηφίζουν ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και ΜέΡΑ25. Επιφυλάσσονται, για την ολομέλεια, ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής και Ελληνική Λύση.
Ακρόαση φορέων
Κατά τη διαδικασία της ακρόασης των φορέων, οι εκπρόσωποι της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ εκτίμησαν ότι το νομοσχέδιο κινείται στη σωστή κατεύθυνση, το ίδιο και η Εθνική Αρχή Διαφάνειας. Στην ακρόαση είχε κληθεί και ο καθηγητής Ξενοφών Κοντιάδης που εκτίμησε ότι το μοντέλο που προτείνει το νομοσχέδιο θα αποδειχθεί γραφειοκρατικό και δυσλειτουργικό.
Ειδικότερα, ο Δημήτρης Παπαστεργίου, πρόεδρος της ΚΕΔΕ, εκτίμησε ότι θα μπει σε σειρά το πλέγμα των αρμοδιοτήτων. «Καταγράφουμε πλέον τις αρμοδιότητες να ξέρουμε ποιες είναι και γίνεται μια σοβαρή προσπάθεια να τις κατανείμουμε στα διάφορα επίπεδα εξουσίας που υπάρχουν», είπε ο κ. Παπαστεργίου. Σε κάθε περίπτωση, όπως τόνισε, είναι αναγκαία προϋπόθεση κάθε νομοθετική ρύθμιση κατανομής ή μεταφοράς αρμοδιοτήτων να έχει τη σύμφωνη γνώμη της ΚΕΔΕ. «Αυτό, το οποίο θα πρέπει τουλάχιστον τη φορά αυτή να προβλεφθεί, είναι η μεταφορά αρμοδιοτήτων να γίνει μαζί με τη μεταφορά των όποιων πόρων οικονομικών και ανθρώπινων», επισήμανε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ. Σε σχέση με τις πρόνοιες του σχεδίου νόμου για τη διαχείριση κινδύνων, ο κ. Παπαστεργίου είπε ότι πρέπει να υπάρξει πρόγραμμα υποστήριξης των δήμων, ιδίως για τους μικρούς και μεσαίους δήμους, προκειμένου να υλοποιήσουν την μεταρρύθμιση.
Ο Παναγιώτης Νίκας, πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της ΕΝΠΕ, αν και χαρακτήρισε φιλόδοξη τη μεταρρύθμιση, υπογράμμισε την αναγκαιότητα να ξεκαθαρίσουν οι αρμοδιότητες. «Πρέπει να αλλάξει όλο το θεσμικό πλαίσιο. Πρέπει να αλλάξει όλη η δομή του κράτους για να προσδιοριστεί τι ακριβώς κάνει ο καθένας. Τι κάνει ο Δήμος, τι κάνει η Περιφέρεια, τι κάνει το κράτος. Θεωρώ ότι χρειάζεται και αλλαγή νοοτροπίας, ιδιαίτερα της εκτελεστικής εξουσίας», είπε ο κ. Νίκας και πρόσθεσε: «πρέπει να τακτοποιηθεί το κράτος μας. Θα εξοικονομήσουμε προσωπικό, πόρους και θα εξυπηρετούμε καλύτερα τους πολίτες. Είναι μακροπρόθεσμη η διαδικασία τακτοποίησης. Δεν μπορεί να γίνει αύριο το πρωί, αφού πρέπει να αλλάξουν όλα. Κάποτε, όμως, έπρεπε να ξεκινήσουμε».
Η Βέτα Πανουτσάκου, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Υπαλλήλων Αιρετών Περιφερειών Ελλάδος, εκτίμησε ότι θα επαναληφθούν όσα συνέβησαν με τις μεταρρυθμίσεις «Καποδίστριας», «Καλλικράτης», «Κλεισθένης», με τις οποίες έγινε μεταφορά αρμοδιοτήτων, «χωρίς πόρους, με συνέπεια να υπάρξουν περικοπές σε χρήμα και προσωπικό, για να καλυφθούν επιτακτικές ανάγκες».
Η Μαρία Κωνσταντινίδου, προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Ακεραιότητας και Λογοδοσίας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, αναφέρθηκε κυρίως στο ζήτημα της διαχείρισης κινδύνων. «Επειδή κάθε φορέας θέλει να πετύχει τους στρατηγικούς και επιχειρησιακούς του στόχους, τον ενδιαφέρει φυσικά να δει ποια γεγονότα, ποιες καταστάσεις είναι αυτές, που μπορούν να τον αποτρέψουν από την επίτευξη των στόχων του. Ούτως ή άλλως, αυτή είναι μια διαδικασία που την κάνει ο κάθε φορέας ad hoc. Το νομοσχέδιο έρχεται αυτό να το κάνει δομημένα βάσει συγκεκριμένου πλαισίου και πάντα βέβαια με τη στήριξη του Υπουργείου Εσωτερικών και της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, η οποία θα παρέχει και όλα τα απαιτούμενα πρότυπα, προκειμένου να υποστηρίξει τους φορείς σε αυτό το έργο τους», είπε η κ. Κωνσταντινίδου.
Στην ακρόαση φορέων είχε κληθεί να διατυπώσει τις απόψεις του επί του νομοσχεδίου, ο Ξενοφών Κοντιάδης, ο οποίος ήταν πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, που λειτούργησε το 2020, με αντικείμενο τη μεταφορά αρμοδιοτήτων και την εκκαθάριση των αρμοδιοτήτων μεταξύ κέντρου και των άλλων επιπέδων του κράτους. Ο κ. Κοντιάδης εκτίμησε ότι πλέον «η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση απομειώνεται, ως μία επιπλέον αρμοδιότητα, εν τοις πράγμασι, του Υπουργού Εσωτερικών». Μεταξύ άλλων επισήμανε εξάλλου ότι στο νομοσχέδιο δεν αναλύεται, ούτε η δομή του ενιαίου διοικητικού πλέγματος, ούτε ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η μετάβαση από το υφιστάμενο σύστημα αρμοδιοτήτων, στο νέο πλαίσιο. Ο κ. Κοντιάδης προέβλεψε επίσης ότι οι δυσκολίες που θα συναντήσουν οι φορείς που θα επιχειρήσουν να εφαρμόσουν αυτές τις διατάξεις, θα είναι ανυπέρβλητες. «Είναι ένα νομοσχέδιο, το οποίο προσπαθεί να αναδείξει τη σημασία της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, όμως το μοντέλο που προτείνει, έχει χαρακτηριστικά δυσλειτουργικά, γραφειοκρατικά, συγκεντρωτικά και δεν θέτει και σαφείς στόχους και ουσιαστικά κριτήρια για την κατανομή των αρμοδιοτήτων, αφήνοντας πάρα πολλά πράγματα στον κανονιστικό νομοθέτη σε Υπουργικές Αποφάσεις και σε κανονιστικές πράξεις, με αποτέλεσμα να αμφιβάλω αν θα πετύχει τους στόχους τους οποίους εξαγγέλλει», είπε ο Ξενοφών Κοντιάδης.
Ο Γαβριήλ Ιωαννίδης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων Ελλάδος, εξέφρασε την ανησυχία του για το ενδεχόμενο η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση να οδηγήσει σε μείωση Διοικητικών Δομών, με επακόλουθο τη μείωση μόνιμων θέσεων εργασίας στο δημόσιο. «Συνδέονται όλα αυτά, με τη γενικότερη πολιτική αντίληψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που επιδιώκει σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης λιγότερο κοινωνικό κράτος, ιδιωτικοποιήσεις, συμπράξεις και το βασικότερο, νέες ελαστικές μορφές εργασίας, κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων και μείωση του μισθολογικού κόστους περαιτέρω», είπε ο κ. Ιωαννίδης.
Ο Γιώργος Σπανουδάκης, πρόεδρος της Ένωσης Απόφοιτων Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, είπε ότι από το νομοσχέδιο απουσιάζει η σαφής διάκριση των αρμοδιοτήτων σε επιτελικές και εκτελεστικές, δεν προσδιορίζονται τα σχετικά κριτήρια και η μεθοδολογία». Υπογράμμισε επίσης ότι η οποιαδήποτε μεταφορά αρμοδιοτήτων στους θεσμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προϋποθέτει και τη μεταφορά πόρων, δομών και προσωπικού και ταυτόχρονα την κατάργησή τους από την κεντρική διοίκηση. Ταυτόχρονα σημείωσε, προϋποθέτει κατάλληλη προετοιμασία ώστε να μην διαταραχθεί η συνέχεια της δημόσιας διοίκησης και να εξασφαλιστεί η εξυπηρέτηση των πολιτών.
Ο Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Διοικητικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, εκτίμησε ότι «στην καλύτερη περίπτωση, το νομοσχέδιο, εφαρμοζόμενο, θα οδηγήσει σε οριακές βελτιώσεις και τίποτα παραπάνω». Το νομοσχέδιο, παρατήρησε ο κ. Παπαδημητρίου, «υιοθετεί το λειτουργικό κριτήριο για την κατανομή αρμοδιοτήτων και αυτό είναι σωστό. Ωστόσο, σχηματίζει μια πληθωρική δομή που θα εξετάζει την κατάσταση, δρομολογεί μια διαδικασία η οποία μπορεί να φτάσει στην ανακατανομή και χρησιμοποιεί πληθωρικά τη θεωρία χωρίς όμως αυτό να γίνεται με έναν τρόπο συνεκτικό και ορθολογικό και αυτό δημιουργεί αστοχίες και προβλήματα».
Τα κόμματα
Ο εισηγητής της ΝΔ Θεόδωρος Καράογλου είπε ότι επιδίωξη της κυβέρνησης, με το νομοσχέδιο αυτό, είναι η δημιουργία ενός ισχυρού κράτους το οποίο θα βρίσκεται σε ευθεία γραμμή με την αυτοδιοίκηση που έχει αποδείξει πόσο κοντά και πόσο χρήσιμη είναι στους πολίτες. «Ήρθε η στιγμή, συντεταγμένα το ελληνικό κράτος να χαράσσει πολιτικές οι οποίες θα διοχετεύονται σωστά στους άλλους βαθμούς διοίκησης. Για να φτάσουμε στην άρτια εφαρμογή αυτών των πολιτικών, πρέπει πρώτα να μπει τάξη. Ποιος δεν θέλει να λυθεί το ζήτημα της κατανομής και ανακατανομής αρμοδιοτήτων στα τρία επίπεδα διοίκησης; Ποιος θέλει να παραμείνει χαμένος στην μετάφραση της αλληλοεπικάλυψης των αρμοδιοτήτων; Για πρώτη φορά, προσπαθούμε και βάζουμε τα πράγματα στη θέση τους. Σας καλώ να γίνετε συμμέτοχοι στην αποκάθαρση των αρμοδιοτήτων όλων των φορέων του κράτους, όλων των μονάδων και των επιπέδων του. Σας καλώ να λύσουμε μαζί τον γόρδιο δεσμό των αρμοδιοτήτων», είπε ο εισηγητής της ΝΔ, απευθυνόμενος στα άλλα κόμματα.
Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ 'Αγγελος Τόλκας επέμεινε ότι το νομοσχέδιο «δεν πρόκειται να δουλέψει ούτε και να εφαρμοστεί». Αν και δεν αρνήθηκε ότι υπάρχει πρόβλημα σύγχυσης αρμοδιοτήτων, ο κ. Τόλκας εκτίμησε ότι το νομοσχέδιο δεν μπορεί να δώσει απάντηση στο πρόβλημα. «Είναι και αυτό το νομοσχέδιο μια συνέχεια νομοθετημάτων, τα οποία έχουν έναν και μόνο σκοπό. Να αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη, να δημιουργούν δήθεν μεταρρυθμιστικό οίστρο σε επίπεδο επικοινωνιακό και τέλος να γίνονται όλα πιο συγκεντρωτικά, πιο αυταρχικά, αλλά και δυστυχώς, πραγματικά, χωρίς αποτέλεσμα και αντίκρισμα», είπε ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ.
«Η σαφήνεια των κανόνων δικαίου αποτελεί θεμελιώδη αρχή της καλής νομοθέτησης», ανέφερε η ειδική αγορήτρια του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής Ευαγγελία Λιακούλη που χαρακτήρισε ευχολόγιο την καλούμενη μεταρρύθμιση για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση. «Στήνετε ένα υπερσυγκεντρωτικό σύστημα υπερεξουσίας, με παραγκωνισμένη, όχι μόνο την τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και όλα τα υπόλοιπα υπουργεία», είπε η κ. Λιακούλη.
«Σήμερα, αυξάνονται οι ανάγκες προσαρμογής του επιτελικού κράτους στις νέες απαιτήσεις της καπιταλιστικής αγοράς του κεφαλαίου, για την ανάκαμψη της κερδοφορίας του. Στόχος είναι να γίνει πιο ευέλικτο, πιο επιτελικό, πιο προσαρμοστικό στις νέες καπιταλιστικές συνθήκες», είπε ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ Μανώλης Συντυχάκης.
«Η σύγχυση αρμοδιοτήτων αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στο δημόσιο γενικότερα που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και να δοθεί λύση. Το σημαντικό είναι όμως το πότε θα λειτουργήσουν όλα αυτά, πότε θα έχουν απτό αποτέλεσμα στη δημόσια διοίκηση, την τοπική αυτοδιοίκηση, την εξυπηρέτηση του πολίτη», ανέφερε ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης Κωνσταντίνος Χήτας.
«Εδώ και τρεις δεκαετίες ακολουθείται με εμμονή αυτή η προσέγγιση με τον δήθεν εκσυγχρονισμό και τις δήθεν αναγκαίες μεταρρυθμίσεις», παρατήρησε η ειδική αγορήτρια του ΜέΡΑ25 Σοφία Σακοράφα και πρόσθεσε: «Το αποτέλεσμα είναι η ενίσχυση των ολιγαρχικών μοντέλων, και στην πολιτεία και στην οικονομία, με την κοινωνία να εξωθείται στο περιθώριο. Έτσι υπονομεύονται στην πράξη οι έννοιες του δημόσιου αγαθού και της δημόσιας περιουσίας, αφαιρούνται από το κράτος περιουσιακά στοιχεία και επιφορτίζεται ο αντίστοιχος ιδιωτικός τομέας με κρατική εξουσία, ενώ ο πολίτης μετατρέπεται σε απλό πολίτη».