Η ενδο-οικογενειακή βία την περίοδο της καραντίνας λόγω πανδημίας αυξήθηκε «γιατί μείναμε πολλές ώρες κλεισμένοι και κλεισμένες στο σπίτι σε υποχρεωτική συνύπαρξη με σχέσεις που είχαν προβλήματα» υποστηρίζει χαρακτηριστικά στη «ΜτΚ» υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, Μαρία Συρεγγέλα στον απόηχο και της τελευταίας γυναικοκτονίας που καταγράφηκε στην Ελλάδα. «Πίσω από αυτές βρίσκονται αδερφές, κόρες, μητέρες που θα μπορούσαν να είναι η δική μας αδερφή, η δική μας κόρη, η δική μας μητέρα. Οπότε το σημαντικό είναι να υπάρχει πρόληψη» υποστηρίζει η κ. Συρεγγέλα και απαριθμεί τις δομές που είναι στη διάθεση της κάθε γυναίκας που βιώνει ενδο-οικογενειακή βία αλλά και τα μέτρα που λαμβάνει η πολιτεία για να δημιουργήσει ένα πλέγμα προστασίας γύρω από αυτές τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα, πως την περίοδο της πρώτης καραντίνας οι καταγγελίες γυναικών τετραπλασιάστηκαν σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα ένα χρόνο πριν.
Τι ορίζουμε ως «γυναικοκτονία» και πώς τη διακρίνουμε από την ανθρωποκτονία; Σας προβληματίζουν τα τελευταία περιστατικά γυναικοκτονιών που απασχολούν την κοινή γνώμη;
Ο ορισμός σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι ότι πρόκειται για ανθρωποκτονία γυναικών από πρόθεση επειδή είναι γυναίκες. Ο όρος έχει καθιερωθεί επιστημονικά και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο, τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών ως «εγκλήματα για λόγους τιμής» και λοιπές μορφές, όπως τη στοχευμένη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων, οργανωμένου εγκλήματος, εμπορίας γυναικών και κοριτσιών κ.ά. Φυσικά μας προβληματίζει κάθε μία γυναικοκτονία. Καμία δολοφονία δεν αποτιμάται ως ένας αριθμός. Πίσω από αυτές βρίσκονται αδερφές, κόρες, μητέρες που θα μπορούσαν να είναι η δική μας αδερφή, η δική μας κόρη, η δική μας μητέρα. Οπότε το σημαντικό είναι να υπάρχει πρόληψη.
Υπάρχει αύξηση στις δολοφονίες με έμφυλη διάσταση στη χώρα μας λόγω της καραντίνας και των lockdown; Είναι η πανδημία ο βασικότερος λόγος ή φταίει η διαιώνιση πατριαρχικών προτύπων στις νεότερες γενιές;
Έχουμε στοιχεία που καταδεικνύουν τις επιπτώσεις της πανδημίας στα φαινόμενα κακοποίησης όπως το Μάρτιο έως Μάιο του 2020 του πρώτου κύματος COVID-19, όπου στα Συμβουλευτικά Κέντρα του Δικτύου Δομών μας απευθύνθηκαν 890 γυναίκες. Κατά το δεύτερο κύμα της πανδημίας, Νοέμβριος 2020-Μάιος 2021, στα Συμβουλευτικά Κέντρα απευθύνθηκαν 2.309 γυναίκες και στους ξενώνες φιλοξενίας έγιναν 75 εισαγωγές γυναικών. Όσον αφορά στη γραμμή SOS 15900, είναι γεγονός ότι οι κλήσεις που έλαβε η γραμμή το Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2020 σχεδόν τετραπλασιάστηκαν σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του προηγούμενου έτους. Το ερώτημα είναι εύλογο: αυξήθηκε η βία; Σίγουρα ναι, γιατί μείναμε πολλές ώρες κλεισμένοι και κλεισμένες στο σπίτι σε υποχρεωτική συνύπαρξη με σχέσεις που είχαν προβλήματα. Όμως αυξήθηκαν οι κλήσεις για στήριξη και συμβουλές και για ένα ακόμη λόγο, πολύ σημαντικό: Οι γυναίκες άκουσαν, έμαθαν, εμπιστεύτηκαν ότι υπάρχουν δομές, υπάρχουν επιστήμονες που μπορούν να τις ακούσουν. Γι’ αυτό και σήκωσαν το τηλέφωνο για βοήθεια. Παράλληλα η καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της ΓΓΔΟΠΙΦ για τη γραμμή και το Δίκτυο Δομών, πέτυχαν το σκοπό τους και το μήνυμα «Σπάσε τη Σιωπή» μεταφέρθηκε σε όλη την Ελλάδα.
Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα σε σύγκριση με το εξωτερικό;
Τα φαινόμενα αυτά δεν είναι καινούρια. Είναι όμως σίγουρα η στιγμή να προσπαθήσουμε όλοι και όλες μαζί για την εξάλειψή τους. Προτεραιότητα όχι μόνο της κυβέρνησης, αλλά ολόκληρης της κοινωνίας θα πρέπει να είναι το σπάσιμο του κύκλου της βίας. Η μηδενική ανοχή τόσο στη λεκτική, όσο και στη σωματική απειλή ή κακοποίηση, η μηδενική ανοχή στη σιωπηρή αποδοχή των φαινομένων αυτών. Τα τελευταία στοιχεία της EUROSTAT για τις γυναικοκτονίες στην Ευρώπη είναι του 2019 και ανά 100.000 κατοίκους, όπου βλέπουμε ότι σύμφωνα με αυτά η κατάταξη των χωρών έχει ως ακολούθως: 1. Λιθουανία, 0.50, 2. Φινλανδία, 0.34, 3. Λετονία, 0.26, 4. Γαλλία, 0.20, 5. Γερμανία, 0.19, 6. Σουηδία, 0.18, 7. Ελβετία, 0.18, 8. Ουγγαρία, 0.18, 9. Σλοβακία, 0.15, 10. Κροατία, 0.15, 11. Τσεχία, 0.13, 12. Ιταλία, 0.13, 13. Ολλανδία, 0.13, 14. Μεγάλη Βρετανία, 0.12, 15. Σλοβενία, 0.10, 16. Ισπανία, 0.10, 17. Ελλάδα, 0.10. Εμείς από την πλευρά μας προωθούμε δράσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση των περιστατικών έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας και έχουμε κάνει σημαντικά βήματα.
Από την καταγγελία για ενδο-οικογενειακή βία μέχρι την γυναικοκτονία οι ισορροπίες είναι λεπτές και πολλές φορές ακόμα και τα πέντε λεπτά είναι κρίσιμα για να σωθεί μία ζωή, δεδομένου ότι πολλές γυναίκες κρύβουν ότι είναι θύματα και καταγγέλλουν όταν φτάσουν στο «μη παρέκει». Ποιες είναι οι ασπίδες που δίνει η πολιτεία σε αυτές τις γυναίκες;
Έχουμε νεότερα στοιχεία: τους πρώτους δέκα μήνες του 2021 η Γραμμή SOS 15900 δέχθηκε πάνω από 7.500 κλήσεις, εκ των οποίων οι 5.405 κλήσεις αφορούσαν σε περιστατικά βίας. Από αυτές οι 3.182 ήταν για ενδοοικογενειακή βία, ενώ οι 2.699 από νυν ή πρώην σύζυγο ή σύντροφο. Το ίδιο διάστημα περίπου 4.000 άτομα, γυναίκες-θύματα βίας, αλλά και πρόσωπα από το συγγενικό και φιλικό τους περιβάλλον, απευθύνθηκαν στα 43 Συμβουλευτικά Κέντρα του Δικτύου δομών μας για να ζητήσουν συμβουλές και καθοδήγηση από εξειδικευμένους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Στους 19 ξενώνες μας φιλοξενήθηκαν πάνω από 142 γυναίκες. Η βία, δυστυχώς, προϋπήρχε, αλλά ευτυχώς πλέον καταγγέλλεται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. Κι αυτό, πρέπει να το τονίσουμε, σχετίζεται όχι μόνο με τις προσπάθειες της πολιτείας για ενημέρωση και επέκταση του πλέγματος προστασίας για τα θύματα, ή και τα τρίτα πρόσωπα που θέλουν να καταγγείλουν περιστατικό βίας, αλλά και στην ίδια την κοινωνία, η οποία πιστεύω ότι είναι πια πιο ώριμη από ποτέ και πλέον δείχνει ξεκάθαρα πως έχει μηδενική ανοχή σε κακοποιητικές συμπεριφορές. Πρώτος και κύριος στόχος μας είναι η συνεχής ενίσχυση του θεσμικού και νομικού οπλοστασίου μας ταυτόχρονα με τη δημιουργία μίας κουλτούρας μηδενικής ανοχής στην έμφυλη βία, όπου και αν αυτή εκδηλώνεται, από όποιον και αν προέρχεται. Η πολιτεία λαμβάνει μέτρα και δημιουργεί ένα ισχυρό πλέγμα προστασίας για τις γυναίκες -θύματα και τα παιδιά τους. Ακούει τα θύματα, τα προστατεύει και τα βοηθάει να σταθούν στα πόδια τους.
Τι έχετε να πείτε σε μια γυναίκα που βιώνει ενδο-οικογενειακή βία;
Είμαστε στο πλευρό των γυναικών - θυμάτων βίας και θέλουμε να τις βοηθήσουμε να αλλάξουν σελίδα στη ζωή τους. Τους στέλνουμε το μήνυμα ότι τις στηρίζουμε και τις προστατεύουμε, ενώ ταυτόχρονα αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας σε βάρος των γυναικών. Κανένα κορίτσι και καμία γυναίκα που θέλει να καταγγείλει περιστατικό βίας ή παρενόχλησης δεν είναι μόνη!
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 14 Νοεμβρίου 2021