Μια περιπλάνηση στα σπήλαια της παιδικής ηλικίας και ένας φόρος τιμής για τις γυναίκες, τις γιαγιάδες της, αποτελεί το τελευταίο μυθιστόρημα της Μάρως Δούκα «Να ‘χα λέει μια τρομπέτα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Η γνωστή και αγαπημένη συγγραφέας βρέθηκε στην πατρίδα της, τα Χανιά στο πλαίσιο του 1ου Φεστιβάλ Βιβλίου που πραγματοποιεί ο δήμος σε συνεργασία με την Περιφέρεια με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.
Εκεί, στο θέατρο Μίκης Θεοδωράκης συνομίλησε με τη δημοσιογράφο Μικέλα Χαρτουλάρη για το έργο της και ιδιαίτερα για το τελευταίο της μυθιστόρημα.
«Αισθάνομαι ιδιαίτερα συγκινημένη. Σκεφτόμουν τι ωραία που θα ήταν, αν και θα ήταν απίθανο, να ζούσε ο πατέρας ή η μητέρα μου και να με έβλεπαν σε αυτόν τον χώρο με τον κόσμο από κάτω. Επειδή ήμουν ατίθαση και πεισματάρα μου έλεγαν εσύ θα καταστραφείς», θυμήθηκε η 75χρονη συγγραφέας.
Διαβάζοντας ένα εξαιρετικά εύστοχο κείμενο για τη διαδρομή της τόνισε πως εδώ και 48 χρόνια στην προσπάθειά της να τοποθετηθεί στον χώρο η αναζήτηση υπήρξε η κινητήριος δύναμη της διαδρομής της από βιβλίο σε βιβλίο. Έχοντας στο ενεργητικό της 18 βιβλία, μεταξύ των οποίων 11 μυθιστορήματα θυμήθηκε το 1966 όταν βρέθηκε στην Αθήνα «συνομιλώντας με την ιστορία τη μικρή και την ιστορία τη μεγάλη», όπως τόνισε χαρακτηριστικά. «Πατρίδα μας είναι τα παιδιά μας χρόνια και εγώ αυτά τα έχω εμπιστευθεί στα Χανιά», συμπλήρωσε.
Έχει την αίσθηση ότι το τελευταίο της βιβλίο το σχεδίαζε χρόνια. Με υπέδαφος ένα κείμενο από την «Πηγάδα» , το πρώτο της βιβλίο ήθελε να ξαναζωντανέψει εκείνη την ατμόσφαιρα και κάποιους ήρωες χωρίς να ξαναδιαβάσει το διήγημα. «Στόχος και φιλοδοξία ήταν να συνδέσω και να κατανοήσω τον παραλογισμό, τις εκτροπές και τη δυσπραγία του σήμερα με την καταπίεση και τη στέρηση του χθες.
Βρέθηκα με μια γυναίκα άχρονη, φασματική σαν να είμαι εγώ, μια γυναίκα που έρχεται από το μέλλον συνομιλώντας με το παρελθόν σε ένα παρόν που όλα τα υπομένει», επεσήμανε.
Στο βιβλίο της η κριτική διάλεκτος συμπορεύεται με την τρέχουσα γλώσσα το φυσικό ιδίωμα της αφηγήτριας και «δουλεύεται εκείνο το χαρμάνι που κερδίζουμε με το γλωσσικό μας αισθητήριο», όπως τόνισε η Μάρω Δούκα. «Ο αφηγηματικός λόγος είναι προορισμένος να ξεστρατίζει προς τα εκεί που τον ωθούν οι ανάγκες της μυθοπλασίας. Κάθε βιβλίο έχει τη βαθύτερη αιτία του, το θέμα του, τη γλώσσα του, τη δομή του, την αδιαπραγμάτευτη ουσία του. Ο συγγραφέας είναι πάντα ίδιος, αλίμονο όμως αν δεν αλλάζει από βιβλίο σε βιβλίο», υποστήριξε μεταξύ άλλων.
Τώρα, μετά από 48 χρόνια συγγραφής οξυδερκείς αναγνώστες της, αυστηρούς αλλά και συμβούλους («μπορούν να με ανεβάσουν αλλά και να με κατεβάσουν στα τάρταρα», είπε) θεωρεί τον σύζυγο αλλά και τον γιο της.
«Η όποια απόσταση κερδίζεται»
Γράφει αντιμέτωπη πάντα με μια κρίση που ξεκινά από τα σκοτεινά χρόνια της δικτατορίας και φτάνει ως την μεταπολιτευτική ευμάρεια και μέχρι την πνιγηρή ατμόσφαιρα της τελευταίας δεκαετίας. Πορεύεται μετωπικά βλέποντας το παρόν
Ίσως το σπουδαιότερο έργο της να είναι η τριλογία της για τα Χανιά με τίτλο «Στις γραμμές του μύθου και της ιστορίας», που ξεκινάει με το «Αθώοι και φταίχτες» το 2005, συνεχίζει το 2010 με «Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ» και ολοκληρώνεται με το «Έλα να πούμε ψέματα». Ακολούθησε η «Πύλη Εισόδου» το 2019, που αποτελεί μια ανατομία της μεσαίας τάξης της Ελλάδας του 21ου αιώνα και τώρα το «Να ‘χα λέει μια τρομπέτα». Στο ερώτημα της Μικέλας Χαρτουλάρη για το πόση απόσταση μπορεί να έχει ο συγγραφέας όταν αναφέρεται στο παρόν τόνισε: «Η όποια απόσταση κερδίζεται, αν τη θέλεις την κερδίζεις. Ο Ρίτσος μου έλεγε χωρίς Να το καταλαβαίνει πράγματα που θα με σημάδευαν. Έλεγε πώς θα μιλήσουμε με το παρόν όταν διαρκώς μας ξεφεύγει. Και πώς θα το ξέρουμε; ‘Δια της προσευχής θα κερδίσεις την απόσταση’, απαντούσε. Ο Τσίρκας είπε ότι ο μυθιστοριογράφος είναι παρατηρητής με την έννοια ότι βρίσκεται λίγο πιο πάνω από το γεγονός ή την κατάσταση ή τους ανθρώπους που θα θέλει να περιγράψει. Η απόσταση είναι υπόθεση του συγγραφέα πώς θα κερδηθεί με την προσοχή την παρατήρηση ή τη φαντασία ή επίκτητη εμπειρία. Έχω κερδίσει πολλά μέσα από τα διαβάσματα βιβλίων», επεσήμανε.
Άλλωστε η ίδια αν και αναγνωρισμένη και καταξιωμένη πια εξακολουθεί να συνεχίζει να διαβάζει. «Διαβάζω και τους συναδέλφους μου και ξαναδιαβάζω τους παλιούς και σημειώνω. Για παράδειγμα την Κέρκυρα την ξέρω γιατί το χρωστάω στον Θεοτόκη. Το ίδιο και μέσα από το μυθιστόρημα έχω ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο, δεν χρειάζεται να πάω γιατί μπορεί να απογοητευτώ κιόλας μετά».
Ο δήμος Χανίων απένειμε στη Μάρω Δούκα τιμητική πλακέτα στο τέλος της εκδήλωσης.
