Με επιτυχία ολοκληρώθηκε την Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 2023 το ταξίδι του ελληνικού βιβλίου στην 41η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Liber στη Μαδρίτη, μία από τις σημαντικότερες διοργανώσεις του βιβλίου για τον ισπανόφωνο και διεθνή εκδοτικό κόσμο, που συγκέντρωσε περίπου έντεκα χιλιάδες εκδότες, λογοτεχνικούς πράκτορες, βιβλιοπώλες, διανομείς και άλλους παράγοντες του χώρου του βιβλίου από πενήντα μία χώρες. Την εθνική αποστολή στη Μαδρίτη συνόδευσε ο υφυπουργός Πολιτισμού Χρίστος Δήμας ο οποίος την ημέρα των επίσημων εγκαινίων (Τρίτη 3 Οκτωβρίου) υποδέχτηκε στον εκθεσιακό χώρο της IFEMA τον Ισπανό υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Miquel Iceta μαζί με τον πρέσβη της Ελλάδος στη Μαδρίτη Ηλία Φωτόπουλο και την πρέσβειρα της Πολωνίας (τιμώμενη χώρα στη φετινή Libe) Anna Marta Sroka. Την επόμενη μέρα, ο υφυπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας απηύθυνε χαιρετισμό σε κεντρική εκδήλωση (Τετάρτη 4 Οκτωβρίου, «Ελληνικά λογοτεχνικά τοπία: Γράμματα και φεστιβάλ»), τονίζοντας ότι η συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις βιβλίου αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία ενίσχυσης της εξωστρέφειας του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, και ειδικότερα των νέων και ανερχόμενων Ελλήνων συγγραφέων, και της δυναμικής της ελληνικής λογοτεχνίας εν γένει. Πλήθος κόσμου συγκέντρωσαν τόσο το ανανεωμένο Εθνικό Περίπτερο όσο και οι επτά εκδηλώσεις του ελληνικού προγράμματος, οι οποίες διοργανώθηκαν στο Ελληνικό Περίπτερο, αλλά και εκτός του εκθεσιακού χώρου, συγκεκριμένα στη Σχολή Τεχνών του Πανεπιστημίου Alcalá de Henares και στα κεντρικά βιβλιοπωλεία της Μαδρίτης Librería Antonio Machado και Librería Cervantes & Co. Το πολυδιάστατο ελληνικό πρόγραμμα εκδηλώσεων πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ελλάδος στη Μαδρίτη, το Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Γρανάδας, το Instituto Quevedo de las Artes del Humor του Πανεπιστημίου Alcalá de Henares, το Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας, το Festival Poetas, το Φεστιβάλ ΛΕΑ-Λογοτεχνία εν Αθήναις και τη Θράκα-Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης.
Η Ελλάδα συμμετείχε στην 41η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Liber με 23 εκδότες, πολιτιστικούς οργανισμούς και φορείς, και οκτώ συγγραφείς και μεταφραστές. Συνολικά προβλήθηκαν περισσότερα από 350 βιβλία στα ελληνικά και άλλες γλώσσες, εκδόσεις του ΥΠΠΟ και εποπτευόμενων φορέων του, πολιτιστικών ιδρυμάτων και εκδοτικών οίκων, ελληνικών και ξένων, που εκδίδουν μεταφράσεις ελληνικών βιβλίων. Παρουσιάστηκαν, επίσης, τα μεταφρασμένα σε άλλες γλώσσες βιβλία που εκδόθηκαν με την υποστήριξη του προγράμματος GreekLit. Την εθνική αποστολή πλαισίωσαν οι Έλληνες συγγραφείς και κριτικοί Δημήτρης Αγγελής, Πόπη Αρωνιάδα, Μαριγώ Αλεξοπούλου, Ηλίας Καφάογλου, Χρίστος Κυθρεώτης, ο πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς Soloup (Αντώνης Νικολόπουλος) και ο μεταφραστής Φρανσίσκο Χαβιέρ Μοράλ Αρέβαλο (Francisco Javier Moral Arévalo), οι οποίοι συμμετείχαν και σε κοινές εκδηλώσεις με Ισπανούς και Ισπανόφωνους λογοτέχνες, πανεπιστημιακούς, μεταφραστές, διευθυντές φορέων και πολιτιστικών ιδρυμάτων, εκπροσώπους φεστιβάλ. Στη μεγάλη ανάπτυξη που γνωρίζει, τόσο στην Ισπανία όσο και στην Ελλάδα, το κόμικς, χάρη και στο διαδίκτυο, αναφέρθηκαν ο δημιουργός κόμικς και πολιτικός γελοιογράφος Αντώνης Νικολόπουλος-«Soloúp» και ο Francisco Sáez de Adana, διευθυντής της έδρας του Πανεπιστημίου ECC-UAH για την Έρευνα και τον Πολιτισμό του Κόμικς στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε (Τετάρτη 4 Οκτωβρίου, «Χιούμορ και κόμικς στην Ελλάδα και την Ισπανία») στη Σχολή Τεχνών του Πανεπιστημίου Alcalá de Henares, στη γενέτειρα πόλη του Θερβάντες. Στο εκδοτικό πρόγραμμα του ΥΠΠΟ, με στόχο τη διεθνή ενίσχυση της εξωστρέφειας του ελληνικού βιβλίου, αναφέρθηκαν οι Δημήτρης Αγγελής, ποιητής, Ηλίας Καφάογλου, συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας, Χρίστος Κυθρεώτης, πεζογράφος, Σίσσυ Παπαθανασίου, ιστορικός, μεταφράστρια, δραματουργός, διευθύντρια Γραμμάτων ΥΠΠΟ και ο μεταφραστής Francisco Javier Moral Arévalo, σε κεντρική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την ίδια μέρα (Τετάρτη 4 Οκτωβρίου, «Ελληνικά λογοτεχνικά τοπία: Γράμματα και φεστιβάλ», Έκθεση Βιβλίου LIBER - Αίθουσα 3). Συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν οι ισπανικές εκδόσεις των Ανθολογιών για τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία (τόμος Ι. Ποίηση, τόμος ΙΙ. Διήγημα-Νουβέλα) από το Κέντρο Βυζαντινών και Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Γρανάδας (2023) και των αφιερωματικών τόμων για τα λογοτεχνικά επετειακά έτη (Αντώνης Σαμαράκης. Μια Διαδρομή στον 20ο αιώνα, Ιάκωβος Καμπανέλλης 1921-2011. Ο Ανανεωτής της Νεοελληνικής δραματουργίας, Άλκη Ζέη. Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης, 1923-2020, Αντώνης Σαμαράκης. Μια Διαδρομή στον 20ό αιώνα). Επιπλέον, αναγγέλθηκε η έκδοση του τόμου Ελληνικός Κόσμος 15ος-19ος αιώνας. Ιδέες, Γεγονότα, καθώς και οι εμπλουτισμένες επανεκδόσεις των Ανθολογιών I και II των Κρατικών Βραβείων, συμπεριλαμβάνοντας και τα τελευταία τέσσερα έτη, καθώς και η επικείμενη έκδοση που θα είναι αφιερωμένη στη Μαρία Κάλλας, στο πλαίσιο του επετειακού έτους UNESCO «Μαρία Κάλλας 2023».
Στην ταυτότητα, την ιστορία και τους μελλοντικούς στόχους των φεστιβάλ που διοργανώνουν ή συμμετέχουν, αναφέρθηκαν οι Μανώλης Πιμπλής, διευθυντής του Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων, Marjia Dejanovic από το Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης, Juan García Cerrada από το Instituto Quevedo de las Artes del Humor de Alcalá de Henares, Adriana Martinez Guerrero, διευθύντρια του Φεστιβάλ ΛEA -Λογοτεχνία εν Αθήναις, Claudia Neira, διευθύντρια του Φεστιβάλ Centroamérica Cuenta και Pep Olona, διευθυντής του Festival Poetas, υπό τον συντονισμό της διευθύντριας του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας Pilar Tena, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη συνέχεια των βιβλιοπαρουσιάσεων (Τετάρτη 4.10, «Πολιτιστικοί Φορείς, Φεστιβάλ και Ιδρύματα. Ελλάδα, Ισπανία, Λατινική Αμερική», Έκθεση Βιβλίου LIBER - Αίθουσα 3).
Η ελληνική συμμετοχή στην 41η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Liber στη Μαδρίτη κορυφώθηκε με μία εντυπωσιακή σε συμμετοχές ελληνική-ισπανική ποιητική βραδιά (Παρασκευή 6 Οκτωβρίου, «Ποιήματα y Poemas». Έλληνες και Iσπανόφωνοι ποιητές απαγγέλλουν ποιήματά τους), με τους ποιητές Δημήτρη Αγγελή, Μαριγώ Αλεξοπούλου, Πόπη Αρωνιάδα, Ευσταθία Π., Nuria Barrios, Ana Merino, Mario Obrero και Manuel Vilas, υπό τον συντονισμό του ποιητή Peru Saizprez, στο κατάμεστο βιβλιοπωλείο Librería Cervantes & Co. Επιλογή ποιημάτων του Luis García Montero, διάβασε η διευθύντρια του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας Pilar Tena.
Επόμενος σταθμός της ελληνικής αποστολής στις σημαντικότερες διεθνείς εκθέσεις βιβλίου του 2023, θα είναι η 75η ΔΕΒ Φρανκφούρτης (Τετάρτη 18 με Κυριακή 22 Οκτωβρίου). Στην έκθεση θα λάβουν μέρος οι συγγραφείς Αριστείδης Αντονάς, Χρήστος Αστερίου, Νίκος Δαββέτας, Δημήτρης Δημητριάδης, Μάκης Τσίτας και Έλενα Χουζούρη, η κριτικός λογοτεχνίας και δοκιμιογράφος Ελισάβετ Κοτζιά, ο υπεύθυνος του εκδοτικού προγράμματος των εκδόσεων Romiosini και μεταφραστής Κώστας Κοσμάς και η μεταφράστρια Μικαέλα Πρίντσινγκερ (Michaela Prinzinger). Την εθνική συμμετοχή της Ελλάδας στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου υλοποιεί για τα έτη 2023 έως και 2025 η Διεύθυνση Γραμμάτων της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού, στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με γενικό τίτλο GREECE: Greek books & writers. INTERNATIONAL BOOK FAIRS 2023-2025, και με στόχο την ενίσχυση της παρουσίας της χώρας στον διεθνή χώρο και την προώθηση της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου, η Διεύθυνση Γραμμάτων συνεργάζεται με τις τοπικές πρεσβευτικές και προξενικές αρχές και φορείς ελληνικών συμφερόντων, με τις ακαδημαϊκές δομές ελληνικών σπουδών ανά χώρα και τις ενώσεις τους ανά ήπειρο, καθώς και με ξένα μορφωτικά ιδρύματα, πολιτιστικούς φορείς και επαγγελματικές ενώσεις.
Τον εκδοτικό κόσμο της χώρας στο Εθνικό Περίπτερο θα εκπροσωπήσουν συνολικά και στις τέσσερις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου του τελευταίου τριμήνου του 2023 (Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα) πάνω από 20 συγγραφείς και μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας και πανεπιστημιακοί, ενώ θα συμμετέχουν περίπου 50 εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς, όπως το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, η Εταιρεία Συγγραφέων, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοχαρτοπωλών και το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην προώθηση του προγράμματος επιδότησης μεταφράσεων τίτλων κάθε κατηγορίας της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής σε άλλες γλώσσες, Greeklit, ενώ σε όλες τις εκθέσεις θα δώσουν το «παρών» και οι δύο διεθνείς διοργανώσεις στον χώρο του βιβλίου στην Ελλάδα για όλα τα κειμενικά είδη, η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης και το Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. Η ελληνική εκδοτική συμμετοχή σε τέσσερις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου, στην 41η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Liber στη Μαδρίτη, στην 75η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στην Φρανκφούρτη, στην 42η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στη Σάρζα και στην 37η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στη Γουαδαλαχάρα, με τις οποίες κλείνει το τελευταίο τρίμηνο του 2023, είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά. Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, για την εθνική συμμετοχή της Ελλάδας στις τέσσερις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Η παρουσία της Ελλάδας στις τέσσερις σημαντικότερες διεθνείς εκθέσεις βιβλίου, τη Buchmesse της Φρανκφούρτης, τη Liber της Μαδρίτης και για πρώτη φορά στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σάρζα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την ομόλογή της στη Γουαδαλαχάρα του Μεξικού, τεκμηριώνει την άνοδο, τον δυναμισμό και την εξωστρέφεια της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής. Το υπουργείο Πολιτισμού τέσσερα χρόνια τώρα υπηρετεί, με κάθε διαθέσιμο πόρο, την προβολή του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό, με το πρόγραμμα επιδότησης της μετάφρασης ελληνικών βιβλίων, μέσω της πλατφόρμας GreekLit.gr. Σύντομα, ο νέος θεσμικός φορέας, υπό την εποπτεία του υπουργείου, θα υλοποιεί την κεντρική πολιτική του υπουργείου Πολιτισμού: την εξάπλωση της βιβλιοφιλίας, την ενδυνάμωση της φιλαναγνωσίας, την στήριξη της εκδοτικής παραγωγής και τη διεθνή προώθησή της, σύμφωνα με την προγραμματική δέσμευση της κυβέρνησης. Πέραν, όμως, της οιονεί αυταξίας της εξωστρέφειας της ελληνικής λογοτεχνικής και επιστημονικής παραγωγής, η κατάκτηση νέων κοινών στηρίζει καίρια τη βιωσιμότητα του εκδοτικού κλάδου. Η διάδοση της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής δεν αποτελεί για το ΥΠΠΟ μονοσήμαντο στόχο. Το ελληνικό βιβλίο λειτουργεί ως αποτελεσματικός και προσιτός πρεσβευτής του σύγχρονου πολιτισμού. Ειδικότερα, για την Ελλάδα, με τη μακραίωνη και οικουμενικά μοναδική πολιτιστική της κληρονομιά, το ελληνικό βιβλίο καταδεικνύει την αδιάσπαστη συνέχειά της στη σύγχρονη εποχή. Το βιβλίο και οι άνθρωποί του παρουσιάζονται, με αυτοπεποίθηση, σε νέα, απαιτητικά ακροατήρια. Χρέος μας, που θα γίνει πράξη, είναι να κάνουμε το ταξίδι τους πιο επωφελές, πιο ασφαλές, πιο συναρπαστικό». Ο υφυπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού Χρίστος Δήμας δήλωσε: «Η συμμετοχή της χώρας μας σε διεθνείς εκθέσεις Βιβλίου αποτελεί μία εξαιρετική ευκαιρία ενίσχυσης της εξωστρέφειας του ελληνικού σύγχρονου πολιτισμού. Φέτος το ΥΠΠΟ συμμετέχει σε τέσσερις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου ανά τον κόσμο, ενώ προβλέπονται αντίστοιχες δράσεις εξωστρέφειας για τα επόμενα δύο χρόνια με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, προκειμένου να αναδείξουμε παγκοσμίως νέους και ανερχόμενους Έλληνες συγγραφείς, αλλά και τη δυναμική της ελληνικής λογοτεχνίας εν γένει». Στην 42η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σάρζα (1 με 12 Νοεμβρίου) έχουν προσκληθεί οι συγγραφείς Μίνως Ευσταθιάδης, Χρήστος Χρυσόπουλος, η συγγραφέας και μεταφράστρια Πέρσα Κουμούτση και ο μεταφραστής Χάλεντ Ραούφ (Khaled Raouf). Στο Εθνικό Περίπτερο συμμετέχουν συνολικά 24 εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς. Θα προβληθούν περίπου 180 εκδόσεις στα ελληνικά και άλλες γλώσσες.
Στην 37η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Γουαδαλαχάρα (Τετάρτη 25 Νοεμβρίου με Κυριακή 3 Δεκεμβρίου), η Ελλάδα συμμετέχει στο Περίπτερο της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Guest of Honor») με τους συγγραφείς Κάλλια Παπαδάκη, Έρση Σωτηροπούλου, Νίκο Χρυσό, τoν καθηγητή και συγγραφέα Νίκο Μπακουνάκη και τον πρόεδρο της Ισπανικής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών, διευθυντή του Κέντρου Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Γρανάδας, συγγραφέα και μεταφραστή Μόσχο Μορφακίδη-Φυλακτό. Στο βιβλιοπωλείο που θα λειτουργήσει στο περίπτερο της Ε.Ε. σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Γουαδαλαχάρα, θα είναι διαθέσιμες 30 ελληνικές εκδόσεις (2018-2023) μεταφρασμένες στην ισπανική γλώσσα, όπως και τα βιβλία των προσκεκλημένων συγγραφέων.
Το ΥΠΠΟ, στην έκθεση της Γουαδαλαχάρα, σε συνεργασία με τον επιμελητή της διοργάνωσης του περιπτέρου της Ε.Ε, θα διοργανώσει εκδηλώσεις για το έργο των συμμετεχόντων συγγραφέων, τις ισπανικές μεταφράσεις των δυο Ανθολογιών των Κρατικών Βραβείων (τόμος Ι. Διήγημα-Νουβέλα και τόμος ΙΙ. Ποίηση, ΥΠΠΟ 2020) καθώς και τη νέα έκδοση του ΥΠΠΟ, «Ελληνικός Κόσμος, 15ος-19ος αιώνας. Ιδέες-Γεγονότα-Γράμματα».
Στο πλαίσιο αφιερώματος στην Μαρία Κάλλας, θα προβληθεί η «Μήδεια» του Πιερ Πάολο Παζολίνι, αλλά και σύγχρονη ελληνική ταινία («Ευρωπαϊκό σινεμά») και θα παρουσιαστεί η πολιτιστική ζωή της χώρας και ειδικότερα, η ελληνική βιβλιοπαραγωγή και το μεταφραστικό πρόγραμμα GreekLit. Το ΥΠΠΟ θα συμμετάσχει στη συνάντηση των Ευρωπαίων Διευθυντών Γραμμάτων, όπως και των διεθνών προγραμμάτων υποστήριξης μεταφράσεων, κ.ά.
Στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου Μαδρίτης, Φρανκφούρτης, Σάρζα και Γουαδαλαχάρας, το πρόγραμμα περιλαμβάνει παρουσιάσεις των συμμετεχόντων Ελλήνων συγγραφέων και θεματικές συζητήσεις με ξένους ομοτέχνους τους, ποιητικές βραδιές με απαγγελίες έργων Ελλήνων και ξένων δημιουργών, εκδηλώσεις για τα αφιερωματικά λευκώματα των Αντώνη Σαμαράκη (ΥΠΠΟΑ 2020), Ιάκωβου Καμπανέλλη (ΥΠΠΟΑ 2022) και Άλκης Ζέη (υπό έκδοση), που εκδόθηκαν στο πλαίσιο του εορτασμού των «λογοτεχνικών ετών» αλλά και συναντήσεις με εκπροσώπους και επαγγελματίες του διεθνούς εκδοτικού κόσμου, κ.ά.
Στις εκθέσεις Φρανκφούρτης και Γουαδαλαχάρας, ειδικότερα, θα παρουσιαστεί μεγάλη ψηφιακή Έκθεση για την ιστορία της ελληνικής γλώσσας με τίτλο «Ο πολιτισμός του λόγου, 3500 χρόνια ιστορίας της ελληνικής γλώσσας» σε συνεργασία του ΥΠΠΟ με το Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Γρανάδας.
ΑΠΕ ΜΠΕ