«Σε ποσοστό έως 30% θα μπορούσαν να μειωθούν οι θάνατοι από καρκίνο πνεύμονα, ενώ σε ένα 70% των περιπτώσεων η διάγνωση θα γινόταν σε αρχικό και εντελώς διαχειρίσιμο στάδιο, στο οποίο είναι δυνατόν να επιτευχθεί ριζική ίαση, αν εφαρμοζόταν προσυμπτωματικός έλεγχος στον πληθυσμό υψηλού κινδύνου. Και δυστυχώς, αυτή τη στιγμή, πάνω από το 60% των ανθρώπων που έρχονται σε εμάς είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο της νόσου». Οι επισημάνσεις ανήκουν στην Γραμματέα της Ολομέλειας Ογκολογίας Θώρακος στην Ευρωπαϊκή Πνευμονολογική Εταιρεία, Συντονίστρια της Ομάδας Εργασίας Καρκίνου Πνεύμονα της ΕΠΕ και μάχιμη πνευμονολόγο του Σωτηρία, Γεωργία Χαρδαβέλλα.
Ποιοι είναι υποψήφιοι
Η κ. Χαρδαβέλλα η οποία παραχωρεί συνέντευξη στο Πρακτορείο Fm και στην Τάνια Μαντουβάλου,με αφορμή ομιλία της στο 4ο ετήσιο συνέδριο του μη κερδοσκοπικού οργανισμού FairLife L.C.C., εξηγεί ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο πνεύμονα, αφορά χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία θώρακος που γίνεται ανά δύο χρόνια (εκτός αν υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις και πρέπει να γίνεται ανά έτος). «Οι υποψήφιοι που μπορούν να υποβληθούν στον προσυμπτωματικό έλεγχο είναι άτομα ηλικίας 50 έως 80 ετών, τα οποία καπνίζουν ή έχουν καπνίσει τουλάχιστον ένα πακέτο την ημέρα ή αν έχουν διακόψει το κάπνισμα με αντίστοιχη καπνιστική συνήθεια τα τελευταία 15 χρόνια. Στο κομμάτι του προσυμπτωματικού ελέγχου εντάσσεται και η διακοπή καπνίσματος, για κάποιον που είναι νυν καπνιστής, και μόνο έτσι έχει νόημα η παρέμβαση αυτή».
Στα 10 περιστατικά καρκίνου πνεύμονα τουλάχιστον τα 8 οφείλονται στο κάπνισμα- Τι έχει γίνει μέχρι σήμερα στην Ελλάδα
Σύμφωνα με την κ. Χαρδαβέλλα, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία μαζί με την Ελληνική Ακτινολογική Εταιρεία και με την Ελληνική Εταιρεία Χειρουργών Θώρακος Καρδιάς και Αγγείων, δημιούργησαν μια ομάδα από 55 επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι ανέπτυξαν κατευθυντήριες οδηγίες για τον προσυμπτωματικό έλεγχο στον καρκίνο του πνεύμονα και καθόρισαν τη διαδικασία, δηλαδή το πώς θα γίνεται στο σύστημα υγείας της χώρας μας. «Τώρα είμαστε στη φάση που ορίζουμε και το πλαίσιο εκπαίδευσης, δηλαδή πώς θα πρέπει να εκπαιδευτούμε οι επαγγελματίες υγείας για να εφαρμόσουμε αυτό το πρόγραμμα, το οποίο παρουσιάσαμε πέρσι σε εκδήλωση της Πνευμονολογικής Εταιρείας. Το πρόγραμμα έχει παραδοθεί από την ΕΠΕ στην ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και συγκεκριμένα, στην υπηρεσιακή υπουργό Υγείας Αναστασία Κοτανίδου τον Ιούνιο του 2023, και στη συνέχεια το Δεκέμβριο του ίδιου έτους στην κυρία Αγαπηδάκη. Έκτοτε η επιστημονική κοινότητα είμαστε σε μία φάση αναμονής και περιμένουμε με πολύ αγωνία να δούμε πώς μπορεί να αξιοποιήσει η Πολιτεία αυτά τα εργαλεία, που έχουμε βγάλει μετά από προσπάθεια τριάμισι ετών». Υπενθυμίζεται πάντως ότι σε πρόσφατη συνέντευξή της η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας ανακοίνωσε ότι αναμένεται εντός του 2025 να εφαρμοστεί πρόγραμμα για τον έγκαιρο εντοπισμό καρκίνου στον πνεύμονα σε 4 νοσοκομεία. Στο ερώτημα, στις δέκα περιπτώσεις καρκίνου πνεύμονα πόσες οφείλονται στο κάπνισμα η κ Χαρδαβέλλα απαντά: «Τουλάχιστον οι 8. Και δεν έχουμε υπολογίσει (και το λέω αυτό έχοντας επιφυλάξεις για το τι θα δείξουν τα στοιχεία στο μέλλον), ακόμα με ακριβή ποσοστά αυτούς που ατμίζουν ή που κάνουν ηλεκτρονικά τσιγάρα, γιατί έχουμε και πολλά εναλλακτικά καπνικά προϊόντα τα τελευταία χρόνια).
Σε ποιες χώρες εφαρμόζεται πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου- Ποιες είναι οι δυσκολίες
Τι γίνεται σε άλλες χώρες και γιατί μέχρι σήμερα παρατηρούνται δυσκολίες στην εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος, είναι το αμέσως επόμενο ερώτημα που τίθεται στην κ. Χαρδαβέλλα. «Στην Ευρώπη εφαρμόζουν προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου τρεις χώρες: Κροατία, Τσεχία, Πολωνία. Το ΗΒ σε αρκετά μεγάλο επίπεδο και αρκετά οργανωμένα και στην υπόλοιπη Ευρώπη τρέχουν είτε μικρής κλίμακας πιλοτικά προγράμματα, είτε μελέτες. Στις ΗΠΑ εφαρμόζεται πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου, ενώ ο Καναδάς έχει ένα περιφερειακό πρόγραμμα». Για ποιούς λόγους όμως, εφαρμόζουν ένα τόσο σημαντικό πρόγραμμα τόσες λίγες χώρες στην Ευρώπη; «Με βάση τη βιβλιογραφία και όσα γνωρίζουμε το μεγάλο πρόβλημα είναι πρώτον, ότι δεν υπάρχουν πολλοί ακτινολόγοι θώρακα που πρέπει να είναι ειδικοί για να τα διαγνώσουν, δεύτερον, θα πρέπει να αυξηθεί το προσωπικό γιατί αυξάνεται και ο χρόνος εργασίας όλων των επαγγελματιών υγείας που εμπλέκονται στον προσυμπτωματικό έλεγχο και τρίτον, είναι το θέμα του κόστους γιατί είναι ένα μέτρο δημόσιας υγείας που πρέπει να εφαρμοστεί και να έχει ίση πρόσβαση ο κάθε πολίτης, ανεξαρτήτως το πού μένει. Η νησιωτική Ελλάδα, όπως και οι ορεινές δύσβατες περιοχές, είναι ζητήματα που θα προκύψουν στο μέλλον. Για αυτό και τα στοιχεία που θα συλλέξουμε, όταν εφαρμοστεί ο προσυμπτωματικός έλεγχος θα είναι πολύτιμα και για τις υπόλοιπες χώρες για να δουν τι ακριβώς θα συμβεί στην Ελλάδα».
Σε 3 δημόσια νοσοκομεία προσυμπτωματικός έλεγχος στην Ελλάδα
Παρά το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή, τρέχουν πολλά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου στη χώρα μας, για τους παραπάνω λόγους η πρώιμη διάγνωση για καρκίνο πνεύμονα που αποτελεί έναν καρκίνο με μεγάλη θνησιμότητα δεν έχει μπει ακόμη σε εθνικό πρόγραμμα. Ωστόσο, σύμφωνα με την κ. Χαρδαβέλλα, γίνονται σποραδικές προσπάθειες σε τρία δημόσια νοσοκομεία της Ελλάδας. «Από το καλοκαίρι του 2022 έχουμε ξεκινήσει μια προσπάθεια στο Σωτηρία και λειτουργούμε Ιατρείο Προσυμπτωματικού Ελέγχου που είναι ανοικτό στο κοινό κάθε Τετάρτη 11:00 - 13:00. Οι πολίτες μπορούν να κλείσουν ραντεβού μέσω του 1535 και ο κωδικός του ιατρείου είναι 09048. Στο Ιατρείο αυτό αξιολογούνται και αν πληρούνται οι προϋποθέσεις, κάνουν την αξονική χαμηλής ακτινοβολίας στο νοσοκομείο δωρεάν και έχουν και πρόσβαση σε υπηρεσία διακοπής καπνίσματος. Αντίστοιχα προγράμματα εφαρμόζονται στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας, αλλά και στο «Παπανικολάου» της Θεσσαλονίκης. Όμως, τονίζω, αυτές οι προσπάθειες δεν είναι εθνικό πρόγραμμα».