Σε ένα μικρό ορεινό χωριό της Πέλλας, που βρίσκεται σε υψόμετρο 600 μέτρων, σε μικρή απόσταση από τα σύνορα, υλοποιείται ένα «πείραμα», που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αλλαγή παραδείγματος για το μοντέλο αγροτικής ανάπτυξης, που ακολουθείται στη χώρα μας. Οι παραγωγοί εκπαιδεύονται διαρκώς, έχουν δίπλα τους έναν γεωπόνο να τους συμβουλεύει και γνωρίζουν εκ των προτέρων πόσο και σε ποιον θα πουλήσουν την παραγωγή τους
Το πείραμα ονομάστηκε «Καρπός φροντίδας», ξεκίνησε ως μία καινοτόμος δράση εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της πολυεθνικής εταιρείας McCain, και συνεχίζεται για τέταρτη χρονιά φέτος, με προοπτική να διευρυνθεί και σε άλλες περιοχές. «Αντί να κάνουμε μία δωρεά, στο πλαίσιο του προγράμματος εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, σκεφτήκαμε να στηρίξουμε τους αγρότες της περιοχής, ώστε να μείνουν στον τόπο τους», εξηγεί εκ μέρους της εταιρείας ο Νίκος Κουκάς.
«Το έργο που έχουμε αναλάβει είναι κοινωνικού χαρακτήρα, με αποκλειστικό στόχο να στηρίξει μικρούς παραγωγούς πατάτας να καλλιεργήσουν και να εμπορευθούν το προϊόν τους, μένοντας στον τόπο τους, ενώ οι έλληνες καταναλωτές να απολαύσουν ένα γευστικό προϊόν που καλλιεργήθηκε με ορθές γεωργικές πρακτικές και να ενισχύσουν παράλληλα έναν κοινωνικό σκοπό».
Γιατί στη Νότια…
Έπειτα από μελέτη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης επιλέχθηκε το χωριό Νότια στην περιφερειακή ενότητα Πέλλας, καθώς πληροί τρία κριτήρια: το έδαφος είναι κατάλληλο για την παραγωγή πατάτας, το χωριό είναι ακριτικό και οι παραγωγοί έχουν μικρό κλήρο και δεν είχαν εύκολη πρόσβαση ούτε σε χρηματοδότηση ούτε στην αγορά της λιανικής. Η ιδέα ήταν απλή: η εταιρεία θα παρείχε στους παραγωγούς τους σπόρους και την υποστήριξη από γεωπόνο και θα δεσμευόταν να απορροφήσει την παραγωγή σε προκαθορισμένη τιμή. Στη Νότια ζουν 350 κάτοικοι και σχεδόν όλοι ασχολούνται με τη γεωργία. Την πρώτη τριετία συνεργάστηκαν περίπου 15 παραγωγοί με 280 στρέμματα. «Στην αρχή ορισμένοι ήταν επιφυλακτικοί, αλλά κάποιοι σκεφτήκαμε ότι κάτι καλό μπορεί να βγει από όλο αυτό» θυμάται ο Ιάκωβος Χολίδης.
Η εταιρεία επένδυσε 250.000 ευρώ για τον εξοπλισμό του διαλογητηρίου (μηχανήματα διαλογής, συσκευασίας και ψυγείο αποθήκευσης 500 τόνων), στο οποίο πλέον εργάζονται 12 άτομα από τρία που δούλευαν εκεί στο παρελθόν. Επίσης εγκατέστησε μετεωρολογικό σταθμό για τη συλλογή στοιχείων, ώστε να γίνει προγραμματισμός των αγροτικών εργασιών και συσχέτιση της πορείας της παραγωγής με τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, τη βροχόπτωση κτλ.. Προσέλαβε γεωπόνο που εξυπηρετεί επιτόπου τις ανάγκες των παραγωγών και σε συνεργασία με την Αμερικανική Γεωργική Σχολή εκπαίδευσε τους παραγωγούς σε ορθές καλλιεργητικές πρακτικές. Ακόμη παρείχε πιστοποιημένους σπόρους για την καλλιέργεια της πατάτας σε προνομιακές τιμές. Παράλληλα έδωσε την ευκαιρία στους αγρότες να έχουν πρόσβαση στα προγράμματα συμβολαιακής γεωργίας της τράπεζας Πειραιώς, που παρέχουν ρευστότητα για τις δαπάνες της καλλιεργητικής περιόδου, εκπτώσεις στην προμήθεια γεωργικών εφοδίων και μια θέση στα ράφια των μεγαλύτερων σουπερμάρκετ -«όλα αυτά δεν θα μπορούσαμε να τα έχουμε ως μεμονωμένοι παραγωγοί» λέει ο κ. Χολίδης.
Τα όποια κέρδη επανεπενδύονται στην κοινότητα
Οι πατάτες που παράγονται στη Νότια μεταφέρονται στο διαλογητήριο-συσκευαστήριο, όπου γίνεται διαλογή και συσκευασία σε δίχτυ 3 κιλών, αποθηκεύονται στο ψυγείο και διατίθενται στο δίκτυο της λιανικής αγοράς. Για όλη τη διαδικασία από το χωράφι στο ράφι υπάρχει πιστοποίηση ISO 22000.
«Την πρώτη τριετία παρήχθησαν 1.900 τόνοι φρέσκιας πατάτας, και λόγω της καλλιέργειας πιστοποιημένων σπόρων και της εφαρμογής ορθών καλλιεργητικών πρακτικών αυξήθηκε κατά 47% η στρεμματική απόδοση και αντίστοιχα το εισόδημα των αγροτών. Επίσης, δημιουργήθηκαν και νέες θέσεις εργασίας, άμεσες, στο διαλογητήριο, αλλά και έμμεσες, σε μεταφορικές εταιρείες, λογιστήρια, διαφημιστικές εταιρείες κτλ.
Τουλάχιστον δύο από τους παραγωγούς που συμμετέχουν στο πρόγραμμα επέστρεψαν από τη Θεσσαλονίκη στο πατρικό τους στο χωριό και συνεχίζουν να παραμένουν εκεί, κι αυτό είναι πολύ σημαντικό» λέει ο κ. Κουκάς, όταν του ζητούμε να κάνει έναν απολογισμό. Επιπλέον, λόγω του κοινωνικού σκοπού του «Καρπού Φροντίδας», τα όποια κέρδη από την εμπορία της πατάτας επανεπενδύονται στην κοινότητα της Νότιας -ένα ποσό της τάξης των 100.000 ευρώ επέστρεψε στους παραγωγούς με τη μορφή βοηθητικού εξοπλισμού και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Ο Aνέστης Σαββίδης ήταν ένας από αυτούς που επέστρεψαν από την πόλη στο χωριό και από υπάλληλος ναυτιλιακής έγινε αγρότης. «Το πρόγραμμα με βοήθησε πολύ, σε δύο επίπεδα. Μέσα από τη συνεργασία με την Αμερικανική Γεωργική Σχολή εκπαιδεύτηκα εξαρχής, για να μπορώ να κάνω αυτήν τη δουλειά επαγγελματικά, να ακολουθώ ορθές γεωργικές πρακτικές, να υπολογίζω τα έσοδα και τα έξοδά μου. Επίσης, λόγω της συνεργασίας με την τράπεζα Πειραιώς είχα στη διάθεσή μου το αρχικό κεφάλαιο, για να ξεκινήσω. Και φυσικά το ότι μπορώ να κοιμάμαι ήσυχος ότι δεν θα χάσω τα λεφτά μου, ότι δεν θα είμαι στο περίμενε» λέει.
«Είναι σημαντικό να ξέρεις εξαρχής ότι η παραγωγή σου θα πουληθεί και ότι παράγεις επώνυμα προϊόντα που βρίσκουν μια θέση στα ράφια των μεγαλύτερων σουπερμάρκετ όπως Μασούτης, AB, My Market, Σκλαβενίτης και Lidl» λέει από την πλευρά του ο κ. Χολίδης. «Επιπλέον, η συνεργασία μας μας άνοιξε πόρτες συνεργασίας και με άλλες εταιρείες. Πέρσι αρχίσαμε δοκιμαστικά και φέτος σπείραμε παντζάρι και γλυκό καλαμπόκι που θα διαθέσουμε σε προσυμφωνημένη τιμή στη ‘Μακεδονική’» προσθέτει.
Για την υλοποίηση της δράσης η McCain συνέστησε τη θυγατρική εταιρεία Euro Soud SA, με την οποία συνέπραξε το Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (CSR HELLAS), ενώ έλαβε χρηματοδότηση από το ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» αποκλειστικά για τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Πλέον η Euro Soud SA διερευνά το ενδεχόμενο να συμπράξει και με άλλες εταιρείες, ώστε να διευρύνει το πρόγραμμα και σε άλλες καλλιέργειες αλλά και σε άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 19 Μαΐου 2019